UOB: Việt Nam đang điều tiết ‘liều lượng chính sách’ rất tốt giữa cơn sóng thương mại

Trong bối cảnh Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump bất ngờ áp thuế đối ứng lên hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, kinh tế trong nước có thể đối mặt với nhiều rủi ro.

Nhưng theo báo cáo chuyên đề “Vietnam: 1Q GDP overshadowed by Trump tariffs” của Khối Nghiên cứu Kinh tế & Thị trường toàn cầu – Ngân hàng UOB, Việt Nam đã và đang điều tiết chính sách một cách chính xác và bài bản. Báo cáo nhận định rằng cách tiếp cận chính sách “không phản ứng vội vàng, không cứng nhắc, nhưng cũng không buông lỏng” chính là điểm tựa để duy trì ổn định vĩ mô, bảo vệ kỳ vọng thị trường và củng cố vị thế của đồng Việt Nam trong mắt nhà đầu tư quốc tế.

Điều này đặc biệt quan trọng khi nền kinh tế Việt Nam có độ mở rất lớn – xuất khẩu chiếm tới 90% GDP, chỉ xếp sau Singapore trong khu vực ASEAN.

Tăng trưởng vẫn tích cực dù đối mặt sóng ngầm thương mại

Tăng trưởng GDP quý I/2025 đạt 6,93% so với cùng kỳ năm trước – thấp hơn dự báo 7,1% của thị trường và mức 7,55% quý IV/2024 – nhưng vẫn cho thấy sức đề kháng mạnh mẽ của nền kinh tế.

Theo UOB, tốc độ tăng trưởng chững lại chủ yếu do kỳ nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài khiến hoạt động nhà máy tạm chậm lại. Ngành chế biến – chế tạo tăng 9,3% so với mức 9,97% quý trước, trong khi chỉ số PMI tháng 3 đã quay lại ngưỡng mở rộng sau ba tháng suy giảm liên tiếp. Điều này phản ánh sự hồi phục nhanh chóng của sản xuất trong nước.

Tăng trưởng GDP thực tế hàng quý của Việt Nam từ quý II/2023 đến quý I/2025. Nguồn: Khối Nghiên cứu Kinh tế và Thị trường toàn cầu – Ngân hàng UOB.

Ở lĩnh vực thương mại, xuất khẩu quý I đạt 102,8 tỷ USD, tăng 10,6%, nhưng nhập khẩu tăng mạnh 17% khiến thặng dư thương mại giảm còn 3,1 tỷ USD – chỉ bằng 40% cùng kỳ 2024. Hoa Kỳ vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm tới 31%, tiếp theo là Trung Quốc (12,8%) và Hàn Quốc (7%). Các mặt hàng chủ lực như điện tử, điện thoại, đồ gỗ, giày dép và dệt may chiếm gần 80% giá trị xuất sang Mỹ trong năm 2024.

10 nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang Hoa Kỳ giai đoạn 2019–2024 (tính theo trị giá hàng năm). Nguồn: U.S. Census Bureau; tổng hợp và phân tích bởi Macrobond, Khối Nghiên cứu Kinh tế và Thị trường toàn cầu – Ngân hàng UOB.

Với mức thuế 46%, UOB giả định xuất khẩu sang Mỹ năm 2025 sẽ giảm 20%. Nếu các thị trường còn lại không tăng trưởng so với mức 283 tỷ USD năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu Việt Nam sẽ giảm khoảng 6% – trái ngược hoàn toàn với mức tăng 13% năm ngoái.

Mô hình định lượng của UOB tính toán rằng tăng trưởng GDP năm 2025 sẽ giảm xuống còn 6,0% – vẫn là một con số đáng khích lệ trong cơn lốc thương mại hiện nay.

Dự báo tăng trưởng GDP thực tế hằng năm của Việt Nam giai đoạn 2018–2025. Nguồn: Khối Nghiên cứu Kinh tế và Thị trường toàn cầu – Ngân hàng UOB.

Tỷ giá và lãi suất: Không hoảng loạn, điều chỉnh theo kỳ vọng thị trường

Một trong những trụ cột chính giúp giữ ổn định vĩ mô là chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Theo đánh giá của UOB, NHNN “đang chọn giải pháp không phản ứng vội” khi duy trì lãi suất tái cấp vốn ở mức 4,50%. Việc giữ nguyên mặt bằng lãi suất cho thấy NHNN đang theo sát nhịp thị trường, không tạo ra cú sốc thắt chặt hay nới lỏng đột ngột, đặc biệt khi lạm phát toàn phần và lạm phát cơ bản đều dưới mức mục tiêu 4,5%.

Diễn biến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và lạm phát cơ bản hàng tháng của Việt Nam từ năm 2022 đến tháng 3 năm 2025. Nguồn: Khối Nghiên cứu Kinh tế và Thị trường toàn cầu – Ngân hàng UOB.

Tuy nhiên, tỷ giá lại là một mặt trận đang chịu nhiều sức ép. Sau tuyên bố thuế quan từ phía Mỹ, tỷ giá USD/VND tăng mạnh lên mức 25.800 – cao nhất trong lịch sử. UOB dự báo tỷ giá có thể chạm mốc 27.200 trong quý III/2025 trước khi hạ nhiệt về 26.500 vào quý I/2026. NHNN, theo UOB, đang kiểm soát tốt biên độ dao động để giữ ổn định tâm lý thị trường và niềm tin vào đồng nội tệ.

Dự báo tỷ giá USD/VND theo quý đến quý I năm 2026. Nguồn: Khối Nghiên cứu Kinh tế và Thị trường toàn cầu – Ngân hàng UOB.

Trong trường hợp xấu, nếu thị trường lao động và sản xuất nội địa suy yếu rõ rệt trong 1–2 quý tới, UOB dự báo NHNN có thể giảm lãi suất tái cấp vốn xuống 4,00%, thậm chí 3,50% – mức thấp kỷ lục trong đại dịch – với điều kiện thị trường ngoại hối giữ được ổn định và Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) chính thức bước vào chu kỳ cắt giảm lãi suất. Khi đó, chính sách tiền tệ Việt Nam sẽ tiếp tục thể hiện tính linh hoạt và khả năng thích ứng theo tình hình thực tế, không đi theo lối mòn.

Diễn biến lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giai đoạn 2011–2025. Nguồn: Khối Nghiên cứu Kinh tế và Thị trường toàn cầu – Ngân hàng UOB.

Dòng vốn FDI, cải cách thể chế và niềm tin nội tại

Không chỉ giữ ổn định vĩ mô, Việt Nam còn cho thấy sức hút đầu tư vẫn duy trì tích cực. Tổng vốn FDI đăng ký quý I/2025 đạt gần 10,98 tỷ USD, tăng 34,7%; vốn FDI thực hiện đạt 4,96 tỷ USD, tăng 7,2%. Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân 27–28 tỷ USD và thu hút 38–40 tỷ USD FDI đăng ký trong năm nay. UOB cho rằng đây là mục tiêu đầy tham vọng, nhưng nếu tiếp tục duy trì sự ổn định vĩ mô như hiện tại, Việt Nam vẫn có cơ hội đạt gần sát kế hoạch, dù thách thức là rất lớn.

Các chuyên gia UOB khuyến nghị rằng Việt Nam nên tận dụng thời điểm này để tái định vị dòng vốn FDI. Các ngành như điện tử, công nghệ cao, linh kiện trung gian cần được ưu tiên thu hút, thay vì chỉ tập trung vào sản phẩm tiêu dùng. Đồng thời, cải cách thủ tục hành chính, nâng cấp hạ tầng logistics và tạo môi trường pháp lý minh bạch sẽ là chìa khóa giữ chân dòng vốn đầu tư dài hạn.

Quan trọng hơn, Việt Nam đang đứng trước cơ hội “chuyển nguy thành cơ”. Nếu biết tận dụng giai đoạn điều chỉnh này để củng cố nội lực, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa trong chuỗi cung ứng, nền kinh tế có thể bước sang một chu kỳ tăng trưởng chất lượng hơn, ổn định hơn và bền vững hơn.

Trong báo cáo, UOB khẳng định rằng Việt Nam đang điều tiết chính sách vĩ mô “với độ chính xác cao, linh hoạt và thận trọng – đúng theo chuẩn mực quốc tế”. Dù mức thuế 46% của Mỹ là thách thức lớn chưa từng có, nhưng cách ứng xử của Việt Nam đang củng cố lòng tin của giới đầu tư toàn cầu.

Trong một thế giới ngày càng bất định, điều làm nên sức mạnh không phải là sự tăng trưởng “nóng” nhất thời, mà là khả năng giữ thăng bằng, không bị cuốn vào vòng xoáy hoảng loạn. Chính sách điều tiết "liều lượng" của Việt Nam lúc này không chỉ là giải pháp tình thế, mà là minh chứng cho một năng lực điều hành vĩ mô đang trưởng thành và điềm tĩnh trước sóng gió.

>> GDP tăng mạnh nhưng thể chế chưa chuyển động kịp: Việt Nam phải bước vào ‘hành lang hẹp’ nếu muốn bứt phá