VCBS: Giá cá tra hạ nhiệt, doanh nghiệp xuất khẩu có thể gặp khó trong nửa đầu năm 2023

Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCBS) vừa có báo cáo về triển vọng ngành cá tra năm 2023.

Nhu cầu cá tra giảm mạnh

Theo báo cáo ngành mới cập nhật của Chứng khoán VCBS, năm 2022 tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt mức kỷ lục 2,44 tỷ USD tăng 51% so với cùng kỳ. Xét theo từng thị trường, tổng kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc và Hong Kong chiếm tỷ trọng lớn nhất khoảng 29%, tiếp theo là thị trường Mỹ 22%, các nước trong Hiệp định thương mại CPTPP chiếm 14%.

Tăng trưởng kim ngạch ở các thị trường so với cùng kỳ năm trước hầu như đều tăng trưởng từ 30% trở lên, trong đó thị trường Trung Quốc tăng trưởng 60%, thị trường Mỹ tăng trưởng 45%, EU tăng 94%, các nước CPTPP tăng 57%. Đặc biệt, xuất khẩu cá tra sang một số thị trường nhỏ ở Trung Đông có mức tăng đột phá từ 115%-429%.

Bắt đầu từ tháng 11, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam bắt đầu giảm từ 20% - 30% so với cùng kỳ, do hàng tồn kho ở các nước nhập khẩu đã đạt mức cao, cùng lạm phát kéo dài ảnh hưởng đáng kể đến nhu cầu nhập khẩu cá tra. Mặc dù, Trung Quốc đang dần mở cửa trở lại, nhưng cũng chỉ nới lỏng một phần các biện pháp phong tỏa, nên nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc vẫn không thể bù đắp cho thiếu hụt nặng nề về cầu ở các nước phương Tây.

Sang tháng 1/2023, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam tiếp tục sụt giảm mạnh lần lượt là 51% và 60% so với cùng kỳ, do vướng vào dịp Tết nguyên đán nên hoạt động xuất khẩu bị trì hoãn.

Nhu cầu về cá tra được dự báo là sẽ tiếp tục giảm ở hầu hết các thị trường cho đến quý 3/2023, tuy nhiên trong quý IV vẫn còn một số thị trường nhỏ duy trì mức tăng trưởng cao như Hà Lan (tăng 84%), Đức (tăng 171%), Bỉ (tăng 55%), Mexico, Úc và Singapore vẫn duy trì tăng trưởng 5-21%, cho thấy vẫn còn tiềm năng xuất khẩu tới những quốc gia này trong nửa đầu năm.

Giá thức ăn chăn nuôi chưa có dấu hiệu hạ nhiệt

Theo thống kê của IGC, chỉ số giá các loại ngũ cốc đã dần hạ nhiệt từ quý 3/2022, tuy nhiên vẫn duy trì ở mức cao. Cuối tháng 1/2023, chỉ số giá các loại ngũ cốc đạt 309 điểm (giảm 12% so với mức đỉnh từ hồi tháng 5/2022, nhưng vẫn tăng 56% so với thời kỳ giá ổn định ở năm 2018). Theo các chuyên gia, hiện tượng El Nino khả năng cao sẽ quay trở lại vào năm 2023, khiến cho thời tiết toàn cầu sẽ nóng và khô hạn hơn, ảnh hưởng đến tiến độ gieo trồng và thu hoạch.

Trên cơ sở này, giá ngũ cốc trong năm 2023 sẽ vẫn duy trì ở mức cao. Việt Nam vẫn còn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu thức ăn chăn nuôi, nên nếu tỷ giá tiếp tục tăng cao trong năm 2023 sẽ ảnh hưởng đến chi phí đầu vào cho việc nuôi cá.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cá tra cũng đang tích cực nâng cao tỷ lệ tự chủ nguồn nguyên liệu đầu vào, định hướng sản xuất kinh doanh theo một chu trình khép kín từ khâu tạo giống, chế biến thức ăn, đến thành phẩm về cá, nên việc giá thức ăn tăng cao sẽ ảnh hưởng nặng nề hơn đến các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, khiến người nông dân bỏ nuôi nhiều như năm 2022, nhờ đó các doanh nghiệp càng có cơ hội mở rộng thị phần của mình hơn.

Bên cạnh đó, giá cá nguyên liệu cũng biến động mạnh trong năm 2022. Cụ thể, giá cá nguyên liệu đạt đỉnh vào tháng 4/2022 ở mức 33.000 VND/kg, sau đó duy trì ở mức giá này và hạ nhiệt dần vào tháng 7/2022 quanh mức 27.000-32.000 VND/kg. Tại thời điểm tháng 1/2023, giá cá nguyên liệu đang ở mức 27.100 VND/đồng và thể hiện xu hướng giảm.

Giá cá fillet xuất khẩu trong xu hướng giảm

Bình quân giá cá tra fillet xuất khẩu năm 2022 sang các thị trường đều tăng trưởng từ 19%37%, trong đó hai thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam là Trung Quốc và Mỹ có mức giá bình quân cả năm tăng lần lượt là 24% và 33% so với cùng kỳ.

Thị trường Mỹ có mức giá xuất khẩu cao nhất trong các thị trường với mức đỉnh là 5,01 USD/kg tại thời điểm tháng 8/2022, sau đó giảm dần về mức 2,89 USD/kg ở tháng 12/2022. Sang tháng 1/2023, giá cá tra tăng nhẹ trở lại khoảng 6% về mức 3,05 USD/kg.

Tại thị trường Trung Quốc, giá cá xuất khẩu cũng liên tục tăng và đạt đỉnh ở mức 2,66 USD/kg vào hồi tháng 9/2022, sau đó giá cá giảm dần 12%-14% trong những tháng cuối năm về mức 2,03 USD/kg. Sang tháng 1/2023, giá cá tra xuất khẩu tăng nhẹ 10% về mức 2,23 USD/kg.

Nguyên nhân giá cá tra sụt giảm là do hàng tồn kho ở các thị trường đã đạt đỉnh, đồng thời lạm phát tăng cao kìm hãm tiêu thụ của người dân. Theo chu kỳ, giá cá tra xuất khẩu sẽ có khả năng tăng trở lại từ quý 3/2023, khi nhu cầu nhập khẩu cá tăng trở lại để phục vụ cho các dịp lễ cuối năm, đồng thời nền kinh tế Trung Quốc đang dần mở cửa và hồi phục trở lại, nên tiêu thụ của người dân được dự báo sẽ cải thiện dần trong thời gian tới.

Công ty Chứng khoán VCBS nhận định, do ngành cá tra có tính chất chu kỳ, quý 4 hàng năm là thời kỳ cao điểm của ngành do cận kề các dịp lễ Tết. Giá cá sẽ hạ nhiệt dần trong nửa đầu năm 2023 khiến các doanh nghiệp sẽ ghi nhận doanh thu tăng trưởng âm và bắt đầu hồi phục từ khoảng quý 3/2023.

Hiện tượng thời tiết nóng lên ảnh hưởng đến việc chăn nuôi cá tra. Đồng thời, điều khiện thời tiết nắng nóng sẽ làm sụt giảm năng suất gieo trồng các loại cây ngũ cốc khiến giá nguyên liệu đầu vào cho thức ăn chăn nuôi vẫn duy trì ở mức cao.