Vị Hoàng đế chung thủy cả đời chỉ cưới một vợ nhưng lại vô tình khởi đầu cho sự suy tàn của cả 1 triều đại
Minh Hiếu Tông là vị vua duy nhất chỉ một vợ, không phi tần. Quyết định khác biệt này xuất phát từ tuổi thơ đầy đau đớn của ông, để rồi triều Minh phải trả giá bằng khủng hoảng kế vị trầm trọng.
Là vị Hoàng đế thứ 10 của triều đại nhà Minh trong lịch sử Trung Quốc, Minh Hiếu Tông, hay còn gọi là Hoằng Trị Đế, được khen là một vị vua anh minh, tài giỏi. Nhờ có những chính sách kinh tế, xã hội của ông, nhà Minh đã trở nên hưng thịnh. Thế nhưng, Minh Hiếu Tông lại có một lựa chọn kỳ lạ, đi ngược lại với tất cả những vị Hoàng đế trong lịch sử Trung Hoa, đó là lựa chọn chỉ cưới một người vợ.
Suốt từ năm 1487 đến khi qua đời năm 1505, Minh Hiếu Tông chỉ lấy và chung sống với một hoàng hậu, Trương thị, từ năm 1487 đến khi qua đời năm 1505. Không cung phi, không thiếp khác, điều này khiến ông trở thành vị hoàng đế duy nhất trong lịch sử Trung Quốc chính sử chọn sống một vợ một chồng.
Theo Sarah Schneewind, giáo sư tại Đại học California, toàn bộ sử gia đều đánh giá điều này là cực kỳ “bất thường”, bởi cung đình nhà Minh thường có ít nhất từ 5 đến 6 phi tần được sủng ái. Vậy đâu là lý do khiến Hoàng đế Minh Hiếu Tông khước từ hậu cung hàng trăm người?
Được biết, Minh Hiếu Tông có tuổi thơ không mấy tốt đẹp. Ông là con trai của Thành Hóa Đế và Vạn Quý phi - một phi tần xuất thân thấp kém nhưng lại có thế lực cực lớn trong hậu cung. Ngược lại, chính thất - Ngô Hoàng hậu, lại là một người đức độ nhưng không được sủng ái.
Vì ghen ghét với Ngô Hoàng hậu, Vạn Quý phi đã âm mưu dàn dựng, khiến Hoàng hậu bị phế truất và sát hại một cách đầy uẩn khúc vào năm 1470. Vụ việc đã gây chấn động triều đình và làm rúng động hậu cung, bởi đó không chỉ là một vụ thanh trừng đơn giản mà còn có yếu tố ám sát chính trị.
Lúc ấy, Minh Hiếu Tông mới chỉ là một đứa trẻ. Do phải tận mắt chứng kiến những tranh đấu, thủ đoạn độc ác trong hậu cung để giành lấy quyền lực, tâm hồn non nớt của ông đã bị tổn thương sâu sắc. Ông ghê sợ hậu cung, xem đó là nơi chứa đầy âm mưu, máu và nước mắt.
Không những thế, Minh Hiếu Tông còn theo đuổi lý tưởng Nho giáo thuần khiết, ông tin rằng đa thê chỉ tạo nên tranh chấp nội cung và ảnh hưởng đến sự ổn định của triều đình. Dù sau này kế vị và có quyền lập hậu, ông kiên quyết chỉ phong một hoàng hậu duy nhất là Trương Hoàng hậu, cũng tự hạn chế quyền lực của phi tần, cắt bỏ nhiều truyền thống lập phi và tuyển cung nữ.
Đặc biệt, vị Hoàng đế thể hiện sự tôn trọng đặc biệt với Hoàng hậu Trương thị, thường xuyên cùng bà quán xuyến nội cung, chăm sóc hoàng tử, giữ gìn đạo lý gia phong.
Việc không có cạnh tranh cung đấu giúp cung đình ít “kịch tính” hơn, góp phần tạo nên một môi trường chính trị lành mạnh. Hoàng đế Minh Hiếu Tông còn siết quyền thái giám, củng cố bộ máy quan lại, mở ra một thời kỳ hòa thuận quý hiếm.
Tuy nhiên, cũng chính lựa chọn sống một vợ một chồng của ông đã dẫn đến bi kịch kế vị nghiêm trọng khi triều đại chỉ còn một người thừa tự là Triết Đức Đế - con trai duy nhất của Minh Hiếu Tông.
Khi Minh Hiếu Tông qua đời, Triết Đức Đế mới chỉ 14 tuổi, chưa có kinh nghiệm trị nước. Dù ban đầu được vài đại thần kèm cặp, nhưng ông sớm trở thành một vị vua buông thả, ăn chơi, ham mê nữ sắc và ảo tưởng quyền lực, nổi tiếng vì lập “tự cung điện” riêng và cho người đóng giả làm vua trong thời gian dài.
Triết Đức Đế qua đời đột ngột ở tuổi 29 mà không để lại con nối dõi khiến triều đình lâm vào khủng hoảng trầm trọng vì không có người thừa kế trực tiếp. Trong tình trạng đó, triều đình buộc phải truyền ngôi cho Chu Hậu Thông, cháu của Hiếu Tông lên ngôi với hiệu là Minh Thế Tông (Gia Tĩnh Đế).
Việc truyền ngôi “vượt cấp” gây ra cuộc khủng hoảng chính trị lớn, được ghi nhận trong lịch sử là “Lễ nghĩa chi tranh” (Tranh luận về lễ nghi), xoay quanh việc Gia Tĩnh Đế phải gọi cha mình là gì, hay phải lập ai làm Thái thượng hoàng.
Đây cũng là thời kỳ mà các thái giám, vương gia (đặc biệt là Khánh Vương) tranh giành quyền lực, khiến nội chính rối loạn, đất nước suy yếu.
Việc Minh Hiếu Tông chỉ có một người con trai thừa tự là mầm mống dẫn đến sự suy sụp toàn diện của triều Minh. Dù nhà Minh vẫn còn tồn tại thêm 100 năm nữa, nhưng từ sau Triết Đức Đế, triều đình này chỉ còn là ánh hào quang lụi tàn.
Theo: Atlas Obscura, Labrujulaverde.
