Việt Nam có một hang động từng nằm sâu dưới đáy biển, được mệnh danh là 'pháo đài đá' trong kháng chiến

Từng là căn cứ chiến lược trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, khu di tích hang Mo So (xã Kiên Lương, tỉnh An Giang) nay trở thành Di tích Lịch sử Quốc gia và điểm du lịch nổi bật của vùng Bảy Núi.

Vẻ đẹp hoang sơ của núi đá vôi, hệ thống hang động kỳ bí cùng những giá trị lịch sử đặc biệt đã biến nơi này thành pho sử vàng giữa đại ngàn.

Dấu ấn căn cứ cách mạng giữa lòng núi đá

Mo So theo tiếng Khmer nghĩa là đá trắng. Giữa vùng đồng bằng trũng thấp, núi Mo So nổi bật bởi dải đá vôi hùng vĩ với địa hình hiểm trở và nhiều hang động đan xen. Chính đặc điểm địa chất độc đáo này đã giúp nơi đây trở thành căn cứ cách mạng kiên cố trong suốt 2 cuộc kháng chiến trường kỳ.

Trong kháng chiến chống Pháp (1945-1954), Mo So là nơi đặt Công binh xưởng 18 của Quân khu 9 và quân tình nguyện Campuchia. Ban đầu, xưởng chỉ có vài chục thợ và nhân công tập sự nhưng có vai trò quan trọng trong việc sửa chữa cải tiến vũ khí, sản xuất súng ngắn, lựu đạn tiếp tế cho chiến trường Tây Nam Bộ.

Năm 1951, quân Pháp huy động khoảng 600 lính, chia 3 mũi tấn công Mo So bằng nhảy dù, pháo binh và lính thủy đánh bộ. Dù lực lượng mỏng, công nhân của xưởng vẫn kiên cường cầm cự, rút lui an toàn. Sau nhiều ngày càn quét, địch chiếm được Mo So nhưng không thể giữ lâu, khi rút, lực lượng cách mạng trở lại khôi phục xưởng, tiếp tục nhiệm vụ sản xuất và sửa chữa vũ khí.

Đến thời chống Mỹ (1954-1975), Mo So tiếp tục giữ vai trò điểm chốt trên tuyến đường 1C, tuyến vận chuyển vũ khí từ Bắc vào Nam. Địa hình hiểm trở, hệ thống hang nối liền nhau và thung lũng kín đáo khiến nơi đây trở thành lá chắn thép giữa rừng núi Kiên Lương. Từ năm 1969 đến 1970, địch mở nhiều chiến dịch quy mô lớn nhằm xóa sổ căn cứ Mo So nhưng đều thất bại.

Chỉ trong chưa đầy một năm, lực lượng của ta tại Mo So đã loại khỏi vòng chiến đấu hơn 4.000 lính địch, phá hủy hàng chục xe tăng, trọng pháo và bắn rơi 10 máy bay. Những chiến công này khiến Mo So được xem như một "pháo đài đá" tự nhiên, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cách mạng miền Nam.

Với giá trị lịch sử to lớn, ngày 13/2/1995, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Mo So là Di tích cấp Quốc gia. Ngày nay, trước cửa hang Quân y, nơi từng là bệnh viện dã chiến trong chiến tranh, chính quyền Kiên Lương đã dựng bia tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ để tri ân và giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Vẻ đẹp huyền ảo của quần thể hang động hàng triệu năm tuổi

Không chỉ mang giá trị lịch sử, nơi đây còn hấp dẫn du khách bởi hệ thống hang động kỳ thú. Các nhà nghiên cứu cho rằng Mo So được hình thành từ quá trình kiến tạo kéo dài hàng triệu năm khi khu vực này còn nằm sâu dưới mực nước biển.

Chính tác động của nước biển xưa bào mòn đá vôi, tạo nên hàng chục hang động thông nhau với nhiều hình thù kỳ lạ. Mo So có cấu trúc hình vành khăn, bao quanh một thung lũng rộng hơn 1.000m2 phủ kín cây xanh.

Toàn khu vực có hơn 20 hang lớn nhỏ. Trong đó, có những hang chỉ đủ một người lách qua, có hang lại rộng như căn nhà lớn đủ sức chứa hàng trăm người. Trong lòng núi là suối ngầm len lỏi quanh năm, thạch nhũ đa dạng, phản chiếu ánh sáng từ các giếng trời tạo nên cảnh sắc lung linh hiếm có ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Trong hành trình khám phá Mo So, cụm hang Quân y - Cơ yếu - Kinh tài là điểm đến không thể bỏ qua. Hang sâu hơn 20m, rộng dần về phía trong, có dòng suối mát lạnh chảy quanh năm.

Vào mùa mưa, nước dâng trong vắt. Nhiệt độ trong hang luôn ôn hòa, mát mẻ mùa hè, ấm áp mùa lạnh. Cấu trúc chữ chi giúp hang đón gió và ánh sáng tự nhiên, vừa tạo ưu thế phòng thủ trong chiến tranh, vừa đem đến khung cảnh huyền ảo trong hòa bình.

Càng đi sâu, du khách càng ngỡ ngàng trước những khối đá mang hình thù độc đáo như đá tai mèo, tượng cóc đá, phiến đá hình đĩa bay hay các đường gân nổi trên vách đá trông như những ký tự cổ. Nhiều người ví Mo So như một thạch đạo, con đường đá kỳ ảo do thiên nhiên ban tặng.

Ngày nay, Mo So không chỉ là địa chỉ giáo dục truyền thống cách mạng mà còn là điểm du lịch sinh thái, lịch sử nổi tiếng. Mỗi năm, nơi đây đón hàng nghìn lượt du khách từ khắp các tỉnh thành, trong đó có nhiều cựu chiến binh trở lại thăm chiến trường xưa. Du khách đến đây không chỉ tham quan, mà còn được nghe lại những câu chuyện lịch sử ngay giữa không gian thiên nhiên kỳ vĩ.

Cảnh quan núi đá, hệ thống hang động độc nhất vô nhị cùng bầu không khí trong lành khiến Mo So trở thành điểm đến lý tưởng cho các hoạt động trekking, nghiên cứu địa chất địa mạo và trải nghiệm thiên nhiên. Nhiều đoàn viên, thanh niên địa phương thường xuyên tổ chức các chuyến tham quan và thắp hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ.

Ngày nay, tỉnh đang xúc tiến thêm các hoạt động quảng bá, bảo tồn và khai thác giá trị di sản theo hướng bền vững. Mo So là niềm tự hào của người dân An Giang. Đây không chỉ là nơi lưu giữ chiến tích hào hùng của cha ông, mà còn là tài sản quý giá giúp phát triển du lịch sinh thái, lịch sử của địa phương.

Với giá trị địa chất độc đáo, hệ thống thạch nhũ kỳ vĩ và những câu chuyện lịch sử sâu sắc, Mo So đang trở thành điểm đến tiêu biểu của vùng Tây Nam Bộ, nơi thiên nhiên và lịch sử giao hòa tạo nên một di sản sống động giữa núi rừng.