Việt Nam dịch chuyển mạnh về năng lượng, phát triển lưới điện thông minh

Thông tin trên được các cơ quan quản lý, chuyên gia và đơn vị vận hành hệ thống điện Việt Nam cho biết tại Hội nghị Khoa học và Công nghệ Điện lực toàn quốc năm 2025 với chủ đề "Chuyển dịch năng lượng và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia". Hội nghị do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Hội Điện lực Việt Nam (VEEA) tổ chức, diễn ra ngày 28/11 tại TPHCM.

Nâng tỷ lệ năng lượng tái tạo lên đến 75%

Ông Nguyễn Xuân Tuấn - Trưởng ban Khoa học Công nghệ và Chuyển đổi số EVN - cho hay năng lượng toàn cầu đang có xu thế chuyển dịch mạnh mẽ, chú trọng phát triển năng lượng xanh (điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, hydro xanh, amoniac xanh). Cùng với đó là việc giảm dần các nguồn điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch song song việc phát triển lưới điện thông minh, hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn.

Việt Nam đặt mục nâng tỷ lệ nguồn năng lượng tái tạo (trừ thủy điện) đạt 28-36% vào năm 2030 và 74-75% vào năm 2050. Việt Nam cũng cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Từ đó EVN xác định đơn vị là trụ cột đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

EVN xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt để thực hiện các mục tiêu đã đề ra. Từ đó, EVN đề ra một số giải pháp như: Dành đủ nguồn lực cho nghiên cứu và phát triển, xây dựng trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm; làm chủ các công nghệ lõi như công nghệ truyền tải siêu cao áp, lưu trữ năng lượng, điều khiển tự động, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ chất lượng cao thông qua cơ chế thu hút, trọng dụng, giữ chân nhân tài, đào tạo tài năng kỹ thuật, công nghệ …

Ông Đặng Hoàng An - Chủ tịch hội đồng thành viên Tập đoàn Điện lực Việt Nam - cho biết: "Chiến lược ứng dụng khoa học, công nghệ của ngành điện lực Việt Nam đến năm 2030 tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số, tự động hóa và áp dụng công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao hiệu quả vận hành, bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển bền vững".

Hài hòa lợi ích, đảm bảo an ninh năng lượng

Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Cường - Viện Năng lượng, Bộ Công thương - cho rằng, để đáp ứng yêu cầu phát triển mới, nhất là yêu cầu tăng trưởng kinh tế ở hai con số, cần có sự chuẩn bị mọi mặt, đặc biệt là hạ tầng năng lượng, điện lực.

Theo ông Cường, quy hoạch điện VIII điều chỉnh đã có một số cách tiếp cận mới như: Phát triển nguồn điện ngoài đáp ứng nhu cầu trong nước, đồng thời xét đến nhu cầu xuất khẩu điện và sản xuất năng lượng mới; Phát triển hợp lý các nguồn nhiệt điện, đưa điện hạt nhân có công nghệ tiên tiến, đảm bảo an toàn cao trở thành nguồn điện nền quan trọng, góp phần đạt mục tiêu Net - zero vào năm 2050; phát triển tối đa nguồn năng lượng tái tạo theo tiềm năng, thế mạnh từng vùng; kết hợp với đầu tư lưới điện thông minh để đảm bảo độ tin cậy và chất lượng dịch vụ cung cấp điện…

Về xuất nhập khẩu điện, ông Cường cho biết, Hiện Việt Nam đang nhập khẩu điện từ Lào xấp xỉ 1.600 MW, Trung Quốc xấp xỉ 550 MW, xuất khẩu sang Campuchia khoảng 200 MW. Trong tương lai, đến năm 2030 Việt Nam dự kiến nhập khẩu thêm tối thiểu 8.000 MW từ Lào và 3.000 MW từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, ông Cường nhấn mạnh, sản lượng điện nhập khẩu phải được khống chế mức dưới 10% so với tổng lượng điện tiêu thụ để tránh phụ thuộc, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Theo ông Cường, nhu cầu truyền tải điện liên miền có xu hướng tăng dần theo từng năm. Cụ thể xu hướng truyền tải điện từ miền Trung ra miền Bắc đóng vai trò chủ đạo, dự kiến từ 17 tỷ kWh năm 2030 lên tới 135 tỷ kWh vào năm 2050.

Trong khi truyền tải điện từ miền Trung vào miền Nam cũng vẫn chiếm chủ đạo, với sản lượng truyền tải trong khoảng 37-42 tỷ kWh. Đặc biệt khi truyền tải Nam - Trung tăng trưởng đáng kể, đạt 29 tỉ vào năm 2050.

Theo ông Cường, hiện còn nhiều vướng mắc trong quá trình triển khai Quy hoạch điện VIII, dự báo phụ tải, kiểm soát phát thải trong lộ trình đạt mục tiêu Net Zero 2050 cũng như nhu cầu vốn rất lớn cho phát triển hạ tầng điện…

Ông Cường cũng kiến nghị cần xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật về giá điện như giá điện 2 thành phần đối với cả các hộ tiêu thụ điện và các nguồn điện; giá dịch vụ phụ trợ; khung giá các loại nguồn điện. Cần ban hành cơ chế khuyến khích phát triển nguồn điện mặt trời và điện gió, đặc biệt là tại Miền Bắc, có xét đến yếu tố gần trung tâm phụ tải, giảm chi phí truyền tải, đảm bảo hài hòa về hiệu quả kinh tế, tài chính cho nhà đầu tư, nhà nước và người sử dụng điện, rà soát tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục hành chính trong đầu tư, phát triển các dự án điện lực nhằm đảm bảo tiến độ, chất lượng khi thực hiện dự án...