Việt Nam sắp có cửa khẩu kiểu mẫu, hiện đại nhất ASEAN, thông quan qua nước láng giềng chỉ trong 45 giây
Mục tiêu của đề án là xây dựng cửa khẩu quốc tế này trở thành cửa khẩu kiểu mẫu, tiên tiến nhất khu vực ASEAN.
Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Việt Nam) và Hữu Nghị Quan (Trung Quốc) là một trong những cặp cửa khẩu đường bộ quan trọng nhất trên tuyến biên giới Việt Nam – Trung Quốc, đóng vai trò then chốt trong giao thương, du lịch và kết nối văn hóa giữa hai nước.
Trong lịch sử, cửa khẩu này từng được gọi bằng nhiều tên như Lăng Quan, Đại Nam Quan, Giới Thủ Quan, Nam Quan. Năm 1953, đổi tên thành Mục Nam Quan và đến năm 1965 thì chính thức mang tên Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị như hiện nay.
Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị nằm tại thị trấn Đồng Đăng, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn, cách thành phố Lạng Sơn khoảng 17km về phía Bắc và cách Thủ đô Hà Nội khoảng 171km về phía Đông Bắc. Đây là điểm đầu của Quốc lộ 1 và đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông, nối liền với cửa khẩu Hữu Nghị Quan tại thành phố Bằng Tường, Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc.
>> TP. Hà Nội ra 'tối hậu thư' cho dự án cảng 'treo' gần 1 thập kỷ, bị biến thành nơi chăn vịt
Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị ngày nay là một trong những cửa khẩu quốc tế đường bộ lớn nhất trên tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc, có quy mô với diện tích 124ha, trong đó khu trung tâm quy hoạch với diện tích 26,5ha.
Cửa khẩu Hữu Nghị là điểm giao thương trọng điểm, đảm nhiệm khoảng 80% lượng hàng hóa xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Trung bình mỗi ngày có từ 1.100-1.300 xe container thông quan qua đây. Năm 2023, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu của tỉnh Lạng Sơn đạt trên 50 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay.
Cửa khẩu này cũng là một điểm quan trọng trong tuyến hành lang kinh tế Nam Ninh – Lạng Sơn – Hà Nội – Hải Phòng, theo thỏa thuận giữa lãnh đạo cấp cao hai nước về xây dựng "hai hành lang, một vành đai kinh tế". Trung Quốc cũng đặc biệt coi trọng cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan, coi đây là cặp cửa khẩu quốc tế số một, là cửa ngõ nối Trung Quốc với Việt Nam và ASEAN.
Đặc biệt, ngày 26/6/2023, trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc và dự Diễn đàn Kinh tế thế giới tại Thiên Tân của Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn và Chủ tịch Khu tự trị dân tộc Choang, Quảng Tây đã ký văn bản "Thoả thuận khung giữa về cùng thúc đẩy xây dựng thí điểm cửa khẩu thông minh" tạicửa khẩu quốc tế Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan.
Hiện tại, cả hai quốc gia đang bắt đầu triển khai xây dựng mô hình này. Phía Trung Quốc sẽ chính thức bước vào giai đoạn vận hành thử nghiệm trong năm nay. Trung Quốc đã hoàn thành việc đào 1,28 triệu m3 đất đá trong vòng ba tháng, xây dựng nền tảng kiểm tra toàn diện cho hệ thống cửa khẩu thông minh và bổ sung 72 trạm kiểm tra thông minh.
Được biết, tổng mức đầu tư của dự án cửa khẩu thông minh hữu nghị Trung - Việt là 1,062 tỷ NDT (hơn 3,729 tỷ VND). Hệ thống sử dụng định vị vệ tinh, công nghệ 5G, phương tiện vận chuyển thông minh và thiết bị nâng tự động quy mô lớn, kết hợp với hệ thống kiểm tra thông minh và nền tảng chỉ huy và điều phối thông minh để thực hiện các tác nghiệp thông minh, vận hành trong mọi thời tiết.
Mô hình giám sát hải quan mới đã được thí điểm tại đây, sử dụng các phương tiện thông minh để nâng cao hơn nữa hiệu quả và năng lực thông quan, ví dụ như mô hình sinh trắc. Mỗi lần qua cửa khẩu, lái xe chỉ cần hạ kính để hệ thống thu thập dấu vân tay và nhận diện khuôn mặt. Thông thường, quá trình này chỉ mất khoảng 45 giây để hoàn tất việc thông quan.
Trước đây, phải mất 6 giờ để thông quan một container trái cây nhập khẩu nhưng giờ đây có thể hoàn thành chỉ trong 3 giờ.
Khu vực cửa khẩu phía Trung Quốc sẽ chính thức bước vào giai đoạn vận hành thử nghiệm trong năm nay.
Về phía Việt Nam, ngày 17/8/2024, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã ký Quyết định số 865/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh tại các đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa khu vực mốc 1119-1120 và mốc 1088/2-1089, thuộc cặp cửa khẩu này.
Đến năm 2027, đề án đặt mục tiêu nâng năng lực thông quan tại khu vực mốc 1119-1120 từ 800 xe/ngày lên 2.000-2.500 xe/ngày, và tại khu vực mốc 1088/2-1089 từ 400 xe/ngày lên 800-1.200 xe/ngày.
Đến năm 2030, công suất thông quan tại khu vực mốc 1119-1120 dự kiến đạt 3.000-3.500 xe/ngày, còn khu vực mốc 1088/2-1089 đạt 2.000-2.500 xe/ngày.
Sau khi Trung Quốc và Việt Nam xây dựng hoàn chỉnh và đưa vào sử dụng hệ thống cửa khẩu thông minh, năng lực thông quan của Hữu Nghị Quan sẽ tăng theo cấp số nhân, giúp kết nối giữa Trung Quốc và ASEAN.
"Sau khi hoàn thành, việc thông quan tại cửa khẩu sẽ được thực hiện trong vòng 24 giờ và hàng hóa từ Nam Ninh, Quảng Tây (Trung Quốc) sẽ đến các tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh trong vòng 24 giờ, hiện thực hóa hoạt động thương mại xuyên biên giới "không ngừng nghỉ" giữa Trung Quốc và Việt Nam", ông Thạch Lỗi, Phó trưởng cửa khẩu Hữu Nghị Quan cho biết.
Khi hoàn thành, cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị – Hữu Nghị Quan sẽ trở thành cửa khẩu đường bộ tiên tiến nhất ASEAN. Mục tiêu là ứng dụng công nghệ cao, xây dựng hệ thống giao thông hiện đại kết nối với cảng biển, sân bay, góp phần đưa tỉnh Lạng Sơn trở thành trung tâm xuất nhập khẩu, thương mại, dịch vụ và kinh tế cửa khẩu trọng điểm của vùng Đông Bắc, đồng thời là cửa ngõ kết nối hàng hóa quan trọng giữa ASEAN và Trung Quốc.
