Việt Nam sắp 'hóa rồng': Cần làm gì để giàu ngang Singapore, vượt mặt Thái Lan?

Việt Nam hiện là điểm sáng kinh tế của Đông Nam Á khi liên tục dẫn đầu khu vực về tốc độ tăng trưởng trong ba năm qua. Theo báo cáo mới nhất từ Ngân hàng Thế giới (World Bank), GDP bình quân đầu người của Việt Nam năm 2024 đạt 4.649 USD, tiệm cận mức 7.171 USD của Thái Lan. Trong một dự báo dài hạn, Tổ chức nghiên cứu kinh tế (CEBR) của Anh nhận định rằng vào năm 2039, quy mô kinh tế Việt Nam có thể đạt 1.410 tỷ USD, chính thức vượt qua Thái Lan (1.059 tỷ USD). Đây không chỉ là một dấu mốc mang tính biểu tượng, mà còn phản ánh sự dịch chuyển mạnh mẽ về quyền lực kinh tế trong khu vực.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, Việt Nam không thể chỉ dựa vào tăng trưởng GDP đơn thuần mà cần tạo ra những chuyển đổi thực chất trong cơ cấu nền kinh tế. Một nền kinh tế chỉ dựa vào vốn đầu tư và lao động giá rẻ sẽ sớm chạm trần phát triển, trong khi một nền kinh tế dựa vào tri thức, đổi mới sáng tạo và khoa học công nghệ sẽ có thể duy trì đà tăng trưởng bền vững. Năng suất lao động mới là yếu tố quyết định mức độ thịnh vượng dài hạn của một quốc gia, và đây chính là điểm mà Việt Nam cần tập trung trong những năm tới.

Kinh tế số: Động lực dẫn dắt tăng trưởng bền vững

Kinh tế số đang trở thành một trong những trụ cột quan trọng nhất của nền kinh tế Việt Nam, giúp thúc đẩy tăng trưởng GDP trong bối cảnh hội nhập toàn cầu. Trong ba năm liên tiếp, kinh tế số Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất Đông Nam Á, lần lượt là 28% (2022), 19% (2023) và hơn 20% (2024). Năm 2024, doanh thu từ ngành công nghệ số đạt gần 158 tỷ USD, chiếm hơn 14% GDP. Thành tựu này giúp Việt Nam vươn lên vị trí 71/193 trong bảng xếp hạng Chính phủ điện tử của Liên Hợp Quốc, tăng 15 bậc so với năm 2022.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã xác định chủ đề năm 2025 là “Chuyển đổi số toàn diện để phát triển kinh tế số, tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế”, hướng đến mục tiêu GDP tăng trưởng từ 8-10%/năm. Theo ông Christopher Nguyễn, Tổng Giám đốc Aitomatic, phát biểu tại Hội nghị Quốc tế về Trí tuệ Nhân tạo và Bán dẫn (AISC 2025): “AI và bán dẫn là hai trụ cột của nền kinh tế số. Việt Nam có cơ hội trở thành trung tâm công nghệ mới nếu đầu tư bài bản vào nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng”.

Việc hợp tác giữa doanh nghiệp trong nước với các tập đoàn toàn cầu cũng là một tín hiệu đáng mừng. Viettel Digital mới đây đã ký thỏa thuận hợp tác với Visa nhằm thúc đẩy thanh toán không tiền mặt, giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu số hóa toàn diện. Bên cạnh đó, sự phát triển của các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada và Tiki cũng góp phần đẩy mạnh quá trình số hóa trong tiêu dùng và thương mại.

Tuy nhiên, để tiếp tục giữ vững vị thế này, Việt Nam cần giải quyết một số thách thức quan trọng như cơ sở hạ tầng số chưa đồng bộ, thiếu hụt nhân lực công nghệ cao và những rào cản trong khung pháp lý liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân. Tỷ lệ đầu tư cao là điều kiện tiên quyết để duy trì tăng trưởng bền vững. Vì vậy, đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam tiến xa hơn trong cuộc đua kinh tế số toàn cầu.

Sự trỗi dậy của kinh tế tư nhân: Động lực bứt phá mới

Kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 40% GDP và tạo ra 85% tổng số việc làm của Việt Nam, trở thành trụ cột quan trọng giúp đất nước bứt phá. Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, khu vực tư nhân chính là động lực quyết định để Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn. “Cải thiện thể chế, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tạo môi trường kinh doanh công bằng là những yếu tố then chốt để kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn”, ông nhận định.

Báo cáo từ World Bank chỉ ra rằng một trong những rào cản lớn nhất đối với doanh nghiệp tư nhân Việt Nam là khả năng tiếp cận vốn. Hiện tại, chỉ khoảng 30% doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể vay vốn từ ngân hàng, trong khi con số này ở các nước phát triển là khoảng 50%. Điều này cho thấy Việt Nam cần cải thiện hệ thống tín dụng và có chính sách hỗ trợ tài chính tốt hơn cho khu vực tư nhân.

Ngoài ra, các doanh nghiệp nội địa vẫn gặp khó khăn trong việc tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Để khắc phục điều này, Việt Nam cần khuyến khích sự liên kết giữa doanh nghiệp nội địa và doanh nghiệp FDI, giúp nâng cao giá trị gia tăng trong sản xuất. Nếu làm tốt, Việt Nam có thể đi theo mô hình phát triển của Hàn Quốc, nơi mà các tập đoàn tư nhân như Samsung, Hyundai đã giúp nước này vươn lên thành một cường quốc kinh tế.

Việt Nam có thể bắt kịp Singapore và Thái Lan?

Dựa trên dữ liệu từ CEBR và World Bank, nếu Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng GDP từ 6-7%/năm trong vòng 15 năm tới, GDP bình quân đầu người có thể tiệm cận Thái Lan vào năm 2039. Tuy nhiên, để thực sự đạt mức thu nhập cao, Việt Nam cần duy trì tỷ lệ tiết kiệm và đầu tư ở mức cao (hiện tại khoảng 35% GDP), đồng thời nâng cao năng suất lao động.

Một thách thức quan trọng là sự phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài (FDI). Hiện nay, 70% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đến từ khu vực FDI, nhưng giá trị gia tăng nội địa vẫn còn thấp. Để thay đổi điều này, Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp nội địa mạnh mẽ hơn, đồng thời thu hút đầu tư vào các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao như bán dẫn, AI và công nghệ sinh học.

Bên cạnh đó, yếu tố dân số cũng đóng vai trò quan trọng. Theo dự báo của Liên Hợp Quốc, đến năm 2045, dân số Việt Nam sẽ đạt khoảng 108 triệu người, nhưng tốc độ già hóa dân số đang tăng nhanh. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải đầu tư mạnh vào giáo dục và đào tạo nghề để duy trì nguồn lao động có chất lượng cao.

Với tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ và chiến lược phát triển hợp lý, Việt Nam có tiềm năng trở thành một trong những nền kinh tế hàng đầu khu vực. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu thu nhập cao và sánh ngang với Singapore hay Thái Lan, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách thể chế, nâng cao năng suất lao động và đầu tư mạnh vào công nghệ.

Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Một dân tộc muốn hùng cường và thịnh vượng phải dựa trên nền tảng tri thức và sáng tạo”. Nếu tận dụng tốt các cơ hội và vượt qua những thách thức hiện tại, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một quốc gia phát triển vào năm 2045, với mức thu nhập tiệm cận các nền kinh tế tiên tiến trong khu vực.

>> Cứ 2 doanh nghiệp FDI lại có 1 báo lỗ: Vì sao doanh nghiệp ngoại vẫn không ngừng mở rộng đầu tư tại Việt Nam?