Việt Nam sẽ thành lập các trung tâm giải mã công nghệ
Để thúc đẩy các ngành công nghệ chiến lược, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ thành lập các trung tâm giải mã công nghệ và kỹ thuật đảo ngược, đồng thời cho phép sử dụng ngân sách để mua, giải mã và nội địa hóa công nghệ.
Ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược với 11 nhóm ngành.
Tại Họp báo thường kỳ của Bộ Khoa học và Công nghệ chiều 5/8, ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ cho biết, để thúc đẩy các ngành công nghệ chiến lược và các sản phẩm công nghệ chiến lược, Bộ khoa học và Công nghệ phối hợp các bộ ngành đã tổ chức khảo sát làm việc với các doanh nghiệp, viện trường lớn tại Hà Nội và TPHCM để xác định công nghệ chiến lược cụ thể, sản phẩm công nghệ chiến lược cụ thể cũng như quy mô đầu tư và khả năng tham gia phát triển công nghệ chiến lược của các doanh nghiệp, viện trường.
Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương, một trong những cách tiếp cận mới của Bộ Khoa học và Công nghệ hiện nay là sự chủ động trong việc đặt hàng đề tài với viện trường, doanh nghiệp.
“Thay vì các viện trường, doanh nghiệp gửi đề xuất lên như trước đây, Bộ sẽ chủ động đặt hàng các nghiên cứu, nhất là với các nghiên cứu thuộc danh mục bài toán lớn của ngành và các sản phẩm thuộc nhóm ngành công nghệ chiến lược”, Thứ trưởng nói.
Theo ông Hoàng Anh Tú, từ đầu năm đến nay, Bộ đã tổ chức 38 cuộc làm việc với các doanh nghiệp và viện trường và còn tiếp tục trong thời gian tới.
Bên cạnh đó, Bộ cũng tổ chức thông báo rộng rãi kế hoạch tài trợ đề tài phát triển công nghệ chiến lược trên cổng thông tin của Quỹ Nafosted và Cổng sáng kiến quốc gia để kêu gọi các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đăng ký tham gia nghiên cứu, phát triển công nghệ chiến lược.
Bộ cũng rà soát và thống kê số lượng bằng sáng chế và giải pháp hữu ích của chủ thể Việt Nam (viện trường, doanh nghiệp và chủ thể khác) liên quan đến 11 nhóm công nghệ chiến lược. Kết quả cho thấy, Việt Nam đang sở hữu 474 bằng và 2.193 đơn đăng ký sáng chế và giải pháp hữu ích. Cao nhất là nhóm “Trí tuệ nhân tạo” có tỷ lệ bằng và đơn đăng ký tương ứng là 35% và 7,4%. Thấp nhất là nhóm “Công nghệ năng lượng, công nghệ vật liệu” có tỷ lệ bằng và đơn đăng ký tương ứng là 1,9% và 1,3%.
“Bộ cũng đang tái cơ cấu toàn diện Quỹ phát triển KH&CN quốc gia (Nafosted) để rút gọn quy trình, nâng cao hiệu quả phân bổ kinh phí cho công nghệ chiến lược. Khi nhiệm vụ đã được phê duyệt và có tổ chức đủ điều kiện chủ trì, Quỹ sẽ cấp ngay kinh phí triển khai, không phụ thuộc vào chu kỳ ngân sách năm”, ông Tú nói.
Thành lập các Cụm công nghệ chiến lược ở các địa phương
Để thúc đẩy các ngành công nghệ chiến lược, ông Tú cho biết, thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ xác định từ 1-3 sản phẩm chiến lược có tính cấp thiết, khả năng thành công nhanh, tạo tác động lan tỏa và có sự sẵn sàng tham gia của doanh nghiệp để triển khai tiên phong.
Bên cạnh đó, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2035, bao gồm Chương trình KH&CN quốc gia phát triển công nghệ chiến lược, gồm 11 chương trình thành phần, tương ứng với 11 nhóm công nghệ chiến lược. Mỗi chương trình thành phần sẽ giao cho 1 bộ, ngành chủ trì.
Bộ cũng sẽ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển hệ thống trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm trọng điểm dùng chung, tập trung cho công nghệ chiến lược, đặt tại viện trường, khu công nghệ cao, theo mô hình mở, hợp tác công – tư, cho phép các bên đều có thể tiếp cận, sử dụng.
Cùng với đó là xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo để hoàn thiện hành lang pháp lý cho phát triển công nghệ chiến lược.
Đặc biệt, Bộ cũng sẽ thành lập các trung tâm giải mã công nghệ và kỹ thuật đảo ngược. Cho phép sử dụng ngân sách để mua, giải mã và nội địa hóa công nghệ. Đồng thời từng bước hình thành các cụm công nghệ chiến lược tại địa phương, mỗi cụm tập trung vào một số công nghệ chủ lực theo lợi thế vùng, với cơ chế đặc thù về đầu tư công, đất đai, tài chính và nhân lực.
Theo ông Tú, một Chương trình phát triển công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược (Đề án quốc gia) cũng sẽ được xây dựng và triển khai. Trong đó, Bộ đề xuất Thủ tướng Chính phủ điều hành toàn diện Đề án quốc gia, đồng thời phân công 01 Phó Thủ tướng trực tiếp chỉ đạo xem xét, giải quyết các công việc thường xuyên của Chương trình.
“Chúng tôi cũng đề xuất thành lập Tổ công tác triển khai Chương trình do Bộ trưởng KH&CN làm Tổ trưởng, 1 Thứ trưởng làm tổ phó. Thành viên là đại diện lãnh đạo các bộ, ngành, doanh nghiệp, viện trường lớn”, ông Tú nói.
Danh mục 11 nhóm ngành công nghệ chiến lược của Việt Nam
1- Nhóm công nghệ về trí tuệ nhân tạo, bản sao số, thực tế ảo/thực tế tăng cường gồm có 6 nhóm sản phẩm: mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt; trợ lý ảo; trí tuệ nhân tạo chuyên ngành; trí tuệ nhân tạo phân tích; bản sao số (Digital Twin); vũ trụ ảo (Metaverse).
2- Nhóm công nghệ điện toán đám mây, lượng tử, dữ liệu lớn gồm 3 nhóm sản phẩm: dịch vụ điện toán đám mây; dịch vụ điện toán lượng tử, truyền thông lượng tử; trung tâm dữ liệu quy mô lớn.
3- Nhóm công nghệ Blockchain gồm 3 nhóm sản phẩm: tài sản số, tiền số, tiền mã hóa; hạ tầng mạng Blockchain; hệ thống truy xuất nguồn gốc.
4- Nhóm công nghệ mạng di động thế hệ sau (5G/6G) gồm 3 nhóm sản phẩm: thiết bị, giải pháp mạng truy cập vô tuyến 5G/6G theo chuẩn ORAN; thiết bị, giải pháp mạng lõi 5G/6G; thiết bị, giải pháp truyền dẫn IP tốc độ cao.
5- Nhóm công nghệ robot và tự động hóa gồm 4 nhóm sản phẩm: Robot di động tự hành; Robot công nghiệp; hệ thống, dây chuyền chế biến thực phẩm tiên tiến cho các sản phẩm nông - lâm - thủy sản; hệ thống bảo quản và giám sát chất lượng sau thu hoạch.
6- Nhóm công nghệ chip bán dẫn gồm 1 nhóm sản phẩm về chip chuyên dụng, chip AI, chip IoT.
7- Nhóm công nghệ y - sinh học tiên tiến gồm 3 nhóm sản phẩm: vắc xin thế hệ mới; liệu pháp gen (chỉnh sửa gen) trong y tế và nông nghiệp; liệu pháp tế bào (tế bào gốc, tế bào miễn dịch).
8- Nhóm công nghệ năng lượng, vật liệu tiên tiến gồm 3 nhóm sản phẩm: lò phản ứng hạt nhân nhỏ, an toàn; Pin lithium-ion, thể rắn, nhiên liệu, điện phân; vật liệu tiên tiến.
9- Nhóm công nghệ đất hiếm, đại dương, lòng đất gồm có 4 nhóm sản phẩm: hệ thống, thiết bị và giải pháp công nghệ đánh giá trữ lượng, khai thác, tuyển khoáng, tách chiết, tinh chế đất hiếm; hệ thống, giải pháp công nghệ thăm dò địa chất thông minh; thiết bị, giải pháp công nghệ thăm dò và khai thác biển sâu; hệ thống, thiết bị, giải pháp công nghệ khai thác năng lượng ngoài khơi.
10- Nhóm công nghệ về an ninh mạng gồm 2 nhóm sản phẩm: giải pháp tường lửa, phát hiện và ngăn chặn xâm nhập; giải pháp đảm bảo an ninh cho hạ tầng quan trọng và cơ sở dữ liệu quốc gia.
11- Nhóm công nghệ hàng không, vũ trụ gồm 3 nhóm sản phẩm: vệ tinh viễn thám và viễn thông tầm thấp; trạm mặt đất và điều khiển vệ tinh; thiết bị bay không người lái.
