WSJ: Không có công ty Trung Quốc này, Apple và Tim Cook khó có thể làm ra iPhone

Phần lớn các khách hàng của Apple có lẽ sẽ không hề biết đến cái tên Luxshare Precision hay nhà lãnh đạo Grace Wang của công ty này. Tuy nhiên, nhiều khả năng họ đang sở hữu những sản phẩm mà dây chuyền lắp ráp của Luxshare tạo ra.

Cùng với các nhà thầu khác của Apple, Luxshare lắp ráp tai nghe AirPods, đồng hồ thông minh Apple Watch và cả mẫu iPhone 15 vừa ra mắt cách đây không lâu. Luxshare cũng đứng sau tai nghe tích hợp cả AR và VR sẽ mang đến trải nghiệm thực tế hỗn hợp cho người dùng mà Apple có kế hoạch ra mắt vào đầu năm 2024.

Nhưng danh sách sản phẩm này cũng cho thấy những thách thức mà CEO Tim Cook phải đối mặt khi cố gắng giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, dịch chuyển chuỗi cung ứng sang những nước như Ấn Độ và Việt Nam.

Thứ 4 tuần trước (18/10), Cook đã bất ngờ tới thăm nhà máy Apple Watch của Luxshare ở gần Thượng Hải. Ông ca ngợi những người công nhân đứng máy đang tạo ra một trong những sản phẩm hiện đại nhất của Apple. Trong video được đăng lên mạng xã hội, Cook tươi cười và liên tục gật đầu khi trò chuyện với nữ Chủ tịch Wang của Luxshare.

Chuyến thăm trước đó của Cook tới Luxshare diễn ra từ tận năm 2017, khi 2 bên bắt đầu hợp tác. 6 năm qua, mối quan hệ phát triển rất tốt đẹp. Tuy nhiên, gần đây Apple đã phải đối mặt với nhiều làn gió ngược ở Trung Quốc, từ lệnh cấm các công chức nhà nước dùng iPhone cho đến chiến dịch trấn áp các ứng dụng nước ngoài của Chính phủ Trung Quốc.

Dẫu vậy, hầu hết điện thoại iPhone vẫn đang được sản xuất ở Trung Quốc và tất cả mọi người đều nhận định sẽ phải mất rất nhiều năm để thay đổi điều đó.

Lý do rất đơn giản: những vị CEO Trung Quốc như Wang chính là chuyên gia trong việc thực hiện xuất sắc những gì mà Apple mong muốn.

Đi lên từ cô công nhân nhà máy Foxconn

Câu chuyện của Wang gắn liền với Foxconn Technology – công ty lắp ráp iPhone nổi tiếng. Luxshare khởi đầu bằng cách nhận những đơn hàng mà Foxconn không thể hoàn thành nhưng hiện đã “ăn” cả vào thị phần của Foxconn.

Bà Wang sinh năm 1967, tại vùng nằm ở phía Nam tỉnh Quảng Đông vốn nổi tiếng là nơi sản sinh ra nhiều doanh nhân nổi tiếng trong đó có tỷ phú Lý Gia Thành. Bà không vào đại học mà thay vào đó trở thành công nhân.

Nhà sáng lập Luxshare nằm trong lứa công nhân đầu tiên mà Foxconn tuyển dụng khi mở nhà máy ở Thâm Quyến năm 1988. Bắt đầu với những công việc chân tay đơn thuần lặp đi lặp lại như gắn linh kiện vào bảng mạch, bà có 10 năm làm việc tại Foxconn và vươn lên làm trưởng nhóm.

Năm 1998, Wang ra ngoài mở công ty riêng cùng với anh trai. Nhà máy của bà sản xuất những sản phẩm như vỏ tivi và dây cáp điện.

Doanh thu và lợi nhuận hàng năm của Luxshare. Nguồn: WSJ.

Wang rất ngưỡng mộ nhà sáng lập Foxconn Terry Guo và thường trích lời ông khi nói chuyện với các nhân viên. Foxconn cũng là khách hàng lớn nhất của Luxshare và đứng trên 1 bậc trên chuỗi cung ứng điện tử. Theo bản cáo bạch năm 2010, khi Luxshare lên sàn, khoảng một nửa doanh thu hoạt động trong 3 năm đầu tiên đến từ Foxconn.

Sau khi công ty niêm yết cổ phiếu, bà Wang và anh trai liên tục thực hiện các vụ thâu tóm. Thậm chí công ty được mệnh danh là “bạch tuộc” vội vã dùng các “xúc tu” để thâu tóm các công ty hoạt động trong nhiều mảng. Một trong các thương vụ là mua công ty sản xuất cáp điện cho iPad.

Theo nhân viên của Luxshare chia sẻ, Wang thường sử dụng câu thành ngữ yêu thích của mình để miêu tả mối quan hệ với Apple: “Bay cùng với phượng hoàng sẽ giúp nuôi dưỡng nên những chú chim xuất chúng”.

Sau khi vươn lên vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực cáp điện và dây nối, Luxshare chuyển sang những sản phẩm phức tạp hơn như tai nghe và cảm biến camera. Thương vụ M&A năm 2016 giúp Luxshare có được kỹ năng cần thiết để nhận được đơn đặt hàng lắp ráp tai nghe AirPods, sản phẩm yêu cầu tay nghề cao để có thể gói gọn hàng trăm linh kiện trong 1 thiết bị nhỏ bé.

Apple đã cử các kỹ sư tới trợ giúp Luxshare và nhận thấy nhà thầu này có thể làm ra những sản phẩm hoàn hảo. Wang cho thấy bà am hiểu sâu sắc về các sản phẩm của Apple. Khi gặp Tim Cook năm 2017, bà chia sẻ chính những yêu cầu rất khắt khe của Apple đã ảnh hưởng lớn đến trình độ của Luxshare.

Wang là người có thể miệt mài nghiên cứu về những thiết kế mới cho những chi tiết nhỏ nhất (ví dụ như cổng USB) và đảm bảo chắc chắn rằng Luxshare sẽ hoàn thành công việc lắp ráp một cách hoàn hảo. Không giống như nhà sáng lập Terry Gou của Foxconn gần đây đang tranh cử chức người đứng đầu đảo Đài Loan và khá thân thiết với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, Wang khá kín tiếng.

Bài toán khó cho Apple

Vài năm gần đây, nhiều nhà cung ứng cho Apple ở Đài Loan cảm thấy không hài lòng khi biên lợi nhuận từ các sản phẩm lắp ráp cho Apple giảm xuống trong khi họ phải đầu tư vốn rất nhiều. Về phía Apple, những rủi ro khi phụ thuộc quá nhiều vào 1 công ty đã thể hiện rất rõ vào cuối năm 2022, khi biểu tình nổ ra ở nhà máy của Foxconn.

Câu trả lời lại là phụ thuộc nhiều hơn vào Luxshare. Năm ngoái, công ty tiết lộ khách hàng lớn nhất đóng góp tới hơn 73% doanh thu. Dù không nêu tên nhưng ai cũng đoán đó là Apple.

Điều này cũng khiến các nhà đầu tư mua cổ phiếu Luxshare lo lắng vì biên lợi nhuận thấp. Năm ngoái lợi nhuận ròng chỉ bằng khoảng 4% doanh thu. Tuần trước, công ty cho biết doanh thu quý III giảm 8,5% so với cùng kỳ. So với mức đỉnh lập cách đây 3 năm, cổ phiếu Luxshare đã giảm gần một nửa.

Wang khẳng định công ty không nên quá phụ thuộc vào một vài khách hàng lớn và đã bắt đầu đầu tư vào một số nhà sản xuất xe điện. Luxshare đặt mục tiêu trở thành một trong những nhà cung ứng linh kiện ô tô điện top đầu, làm việc trực tiếp với những công ty có tên tuổi.

Tuy nhiên, mối quan hệ Apple-Luxshare vẫn đang đi lên. Theo Ming-Chi Kuo, chuyên gia phân tích đang làm việc tại TF International Securities và là người đã theo dõi sát sao chuỗi cung ứng của Apple, Luxshare đang được giao nhiệm vụ lên kế hoạch sản xuất chi tiết từ các thiết kế và khuôn mẫu sản phẩm mà hãng nhận được từ Apple. Cho đến nay vai trò đó gần như do Foxconn thực hiện độc quyền.

Luxshare cũng đang giúp Apple đa dạng hóa khỏi thị trường Trung Quốc bằng cách mở thêm nhà máy ở Việt Nam và Ấn Độ. Năm 2020, Wang từng chia sẻ với nhà đầu tư rằng công ty muốn Việt Nam chiếm khoảng 30% tổng công suất.

Tập đoàn Foxconn đối mặt với cuộc điều tra kiểm toán và sử dụng đất