Xóa độc quyền, tiêu chí nào để ‘chọn mặt gửi vàng’?

Độc quyền dẫn đến chênh lệch giá

Vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đưa ra hàng loạt chính sách cho cả ngắn hạn và dài hạn, trong đó có giải pháp xóa độc quyền vàng. Theo ông, việc này nên kiểm soát thế nào cho phù hợp?

Như chúng ta biết, Nghị định 24 ra đời vào năm 2012, trong bối cảnh "vàng hóa" nền kinh tế - mọi người dân khi mua bán, giao dịch tài sản, đều dùng công cụ thanh toán bằng vàng. Vì vậy, người ta đã đi mua vàng, không chỉ để tích trữ, mà còn là phương tiện để thanh toán.

Trong bối cảnh đó, Nghị định 24 ra đời, để hạn chế tình trạng dùng vàng để làm công cụ trao đổi. Rõ ràng, việc độc quyền về vàng miếng có tác dụng trong việc chống "vàng hóa" nền kinh tế. Và đến nay, nó không còn biểu hiện đó nữa, tất cả mọi người đều mua bán giao dịch bằng tiền, chứ không ai dùng vàng cả. Như vậy, việc duy trì độc quyền vàng là không cần thiết.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường. Ảnh Như Ý

Cũng chính vì duy trì sự độc quyền về thương hiệu, nhãn hiệu như thế, khiến cho cùng một chất lượng vàng như nhau, nhưng lại có sự chênh lệch về giá. Bây giờ muốn để cho thị trường cân bằng bình thường thì phải bỏ độc quyền đi, để cho nhiều đơn vị được quyền kinh doanh.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng thấy, vàng trong nước so với vàng thế giới, thường có sự chênh lệch, không có sự liên thông, cũng là do sự độc quyền về nhập khẩu. Khi đã không liên thông được sẽ tạo ra sự chênh lệch giá giữa trong nước và thế giới. Bây giờ, muốn xóa bỏ chênh lệch đó, phải mở cửa cho việc nhập khẩu vàng.

Xóa độc quyền và mở cửa kênh nhập khẩu, nhưng vàng là tài sản đặc biệt, cũng phải có sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước, thưa ông?

Đúng vậy, vàng là tài sản tích trữ, chứ không phải hàng hóa thông thường. Kinh doanh vàng lại có ảnh hưởng rất lớn đến vấn đề liên quan đến ngoại tệ. Do vậy, nếu xóa bỏ độc quyền, nhưng lại mở một cách tự do, ai muốn mua thì mua, muốn bán thì bán, rồi xuất nhập tự do, sẽ dẫn đến nhiễu loạn, ảnh hưởng đến ngoại tệ.

Chính vì vậy, Nhà nước phải quản lý, kiểm soát về độ tin cậy và chất lượng, để tránh tình trạng lừa đảo. Cùng với việc xóa bỏ độc quyền, chúng ta cũng phải đưa ra những điều kiện kinh doanh cụ thể. Doanh nghiệp được tham gia kinh doanh vàng miếng, điều kiện tối thiểu là phải có được năng lực về mặt tài chính đủ lớn và phải có uy tín để có đủ độ tin cậy.

Đặc biệt, liên quan đến xuất nhập khẩu, họ phải làm chủ được một lượng ngoại tệ đủ lớn, để khi mua bán kinh doanh vàng, sẽ không ảnh hưởng gì đến dự trữ ngoại tệ trong nước. Nhà nước phải đưa ra điều kiện, phải cấp phép để những đơn vị đó được hoạt động kinh doanh. Khi đã cấp phép cho họ rồi thì họ được tự do kinh doanh và sẽ tạo ra được một thị trường cạnh tranh.

Đồng thời, để có được sự liên thông, những đơn vị này cũng phải được cấp phép để cho họ được xuất nhập khẩu vàng.

Tất nhiên, việc này sẽ phải đi kèm theo các điều kiện về quản lý Nhà nước. Ví dụ, chúng ta cần kiểm soát để giảm tình trạng chảy ngoại tệ quá nhiều nếu nhập khẩu lớn, thì phải đi kèm theo các chính sách về thuế.

Độc quyền dẫn đến chênh lệch giá vàng. (Ảnh: TP)

Đánh thuế để hạn chế mua đi bán lại

Ông có thể nói rõ hơn về chính sách thuế mua bán với mặt hàng đặc biệt này?

Trước hết, việc mua bán vàng của người dân là đáp ứng nhu cầu về tích trữ tài sản, đó là một nhu cầu rất chính đáng. Nhưng cũng có nhiều người chuyển sang mua bán vàng để đầu tư kinh doanh kiếm lời. Việc này khác hoàn toàn so với các tài sản khác.

Nếu anh cứ mua đi bán lại, sẽ không mang lại lợi ích gì cho nền kinh tế cả. Bởi vì tiền mua bán vàng đó không được dùng để đầu tư vào các lĩnh vực như mua bán cổ phiếu. Vì vậy, đứng về mặt quản lý Nhà nước, để hạn chế chuyện đổ tiền sang mua bán vàng, không mang tiền vào đầu tư sản xuất kinh doanh, thì cũng phải có chính sách để điều tiết.

Chính vì vậy, thuế mua bán vàng là một trong những công cụ phải tính đến để không khuyến khích những người cứ mua đi bán lại để hưởng chênh lệch. Người kinh doanh nếu chấp nhận được thuế đó, với khả năng tính toán được để có lãi thì người ta vẫn kinh doanh. Tôn trọng quyền kinh doanh, nhưng không phải là một con đường dễ dàng, dễ kiếm lợi để cho tất cả mọi người đều đổ xô vào, sẽ không tốt cho nền kinh tế.

Vậy còn việc mở sàn giao dịch mua bán vàng thì sao, thưa ông?

Vấn đề này, chúng ta phải phát triển theo hai tầng lớp. Thứ nhất, với những công ty được cấp phép kinh doanh, nhập khẩu vàng, người ta có thể thực hiện mua bán qua thị trường quốc tế thông qua sàn vàng quốc tế.

Những công ty đó thực sự rất chuyên nghiệp, có thể thực hiện nhiều hợp đồng mua bán, không nhất thiết phải sử dụng vàng vật chất. Như vậy người ta có thể mua vàng, đảm bảo có nguồn cung, nhưng chưa chắc đã phải trả tiền ngay và giá đó được đảm bảo, vì đó là hợp đồng kỳ hạn.

Tuy nhiên, đối với những người mua bán bình thường, không phải chuyên nghiệp, nếu tham gia vào thị trường quốc tế như thế sẽ rất nguy hiểm. Nó vừa gây chảy máu ngoại tệ, lại luôn tiềm ẩn rủi ro và không mang lại lợi ích cho nền kinh tế.

Lập sàn giao dịch, người dân sẽ không còn phải xếp hàng mua vàng (Ảnh: TP)

Do vậy, đối với nhu cầu của người mua bán vàng thông thường, chúng ta phải mở sàn thứ cấp trong nước từ chính những công ty kinh doanh vàng lớn. Thay vì phải đến tận nơi mua bán trực tiếp ở cửa hàng, thì bây giờ có thể mua qua sàn, qua các phương tiện thanh toán điện tử. Có thể anh cầm vàng về, hoặc không thì cứ để ở đó theo dạng tài khoản tín chỉ vàng.

Nếu làm được việc đó, bản thân người mua vàng cũng thấy tiện lợi, không phải mất thời gian đi xếp hàng, đến nhận vàng, cũng không phải về nhà để cất trữ. Công ty kinh doanh vàng cũng không phải biến từ vàng thỏi thành vàng miếng, không mất chi phí về gia công.

Mặt khác, người ta cũng dễ dàng chuyển vàng từ những người đã mua thành vàng ký gửi tại những đơn vị kinh doanh, và nguồn vàng đó có thể tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu của công ty kinh doanh vàng. Như vậy, nó sẽ hạn chế việc người ta bỏ ngoại tệ ra nhập vàng về, vì họ dùng nguyên lượng vàng đó để trao đổi mua bán. Tôi cho rằng, đó cũng là một hướng để tính đến.

Lâu dài hơn, chúng ta cũng phải tính đến phương án huy động vàng người dân đang tích trữ. Việc huy động này khó hơn là huy động tiền, vì người ta gửi tiền xong mang tiền cho vay được. Còn huy động vàng, người gửi vàng vào đó, nhưng không phải ai cũng sẵn sàng đi vay vàng, mà chỉ những công ty kinh doanh chuyên nghiệp dùng quỹ vàng đó để mua bán kỳ hạn trên thị trường quốc tế, người ta mới vay vàng.

Vì thế, chúng ta cũng có thể cho phép những công ty chuyên nghiệp, đơn vị kinh doanh vàng trên thị trường quốc tế nhận gửi vàng, với một mức lãi suất rất nhỏ, chỉ mang tính chất khuyến khích chứ không mang tính chất để thúc đẩy việc đầu cơ vàng. Như vậy, chúng ta sẽ huy động được cả nguồn vàng tích trữ trong dân, trở thành nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Xin cảm ơn ông !

>> Xóa bỏ thế độc quyền, vàng hết cửa 'trốn' lạm phát