10 năm, 230 tỷ USD và hành trình thống trị thế giới của xe điện Trung Quốc

Theo báo cáo được công bố hôm 20/6 bởi Trung tâm nghiên cứu chiến lược quốc tế (CSIS), Trung Quốc đã chi ít nhất 230,8 tỷ USD trong hơn một thập kỷ để phát triển ngành công nghiệp ô tô điện như hiện nay.

Scott Kennedy, chuyên gia thuộc bộ phận Kinh doanh và Kinh tế Trung Quốc tại CSIS, cho biết quy mô ngân sách hỗ trợ của Chính phủ nước này tương đương 18,8% tổng doanh số bán xe của toàn ngành ô tô điện trong khoảng từ năm 2009 đến năm 2023.

Nhưng ông nhận thấy tỷ lệ này đã giảm từ hơn 40% doanh số bán xe trong những năm trước năm 2017 xuống chỉ còn trên 11% vào năm 2023 do trong bối cảnh chính quyền Bắc Kinh cắt giảm hỗ trợ.

Báo cáo được đưa ra vào thời điểm EU có kế hoạch áp thuế đối với ô tô điện nhập khẩu từ Trung Quốc liên quan đến những cáo buộc về việc Bắc Kinh trợ giá cho sản phẩm nội địa.

Tháng trước, Mỹ cũng tuyên bố sẽ tăng thuế nhập khẩu xe điện Trung Quốc lên 100%.

Chuyên gia Kennedy chỉ ra rằng sự hỗ trợ của Bắc Kinh đối với ngành ô tô điện bao gồm cả các chính sách ưu tiên cho những doanh nghiệp trong nước hơn các nhà sản xuất nước ngoài. Còn Mỹ vẫn chưa tạo được điều kiện ưu đãi hấp dẫn như Trung Quốc để phát triển ngành công nghiệp ô tô điện của riêng mình.

Ông nói: “Có một số trường hợp ngoại lệ, nhưng nhìn chung các nhà sản xuất ô tô và Chính phủ phương Tây đã quá chần chừ và chưa đủ quyết liệt trong việc thúc đẩy ngành này”.

Bên cạnh đó, trong những năm đầu phát triển xe điện, Bộ Tài chính Trung Quốc đã phát hiện ít nhất 5 công ty “lừa dối” Chính phủ để lấy hơn 1 tỷ NDT (140 triệu USD) tiền trợ cấp.

Các phương tiện do Trung Quốc sản xuất cũng được hưởng lợi từ số lượng xe điện ngày càng tăng tại nước này, cắt giảm thị trường xe xăng từng rất sinh lời của các nhà sản xuất ô tô nước ngoài.

Sự cạnh tranh khốc liệt đến mức Bank of America trong tuần này cảnh báo rằng các nhà sản xuất ô tô lớn của Mỹ nên rời khỏi Trung Quốc và tập trung nguồn lực ở nơi khác.

Kennedy bình luận: “Những nhà phân tích riêng lẻ và các nhà sản xuất ô tô phương Tây mà tôi từng nói chuyện đều đồng ý rằng các công ty xe điện và pin của Trung Quốc đã đạt được những tiến bộ to lớn và phải được đánh giá nghiêm túc”.

Dù vậy, CSIS nhận định rằng khoản tiền hỗ trợ từ Chính phủ và tăng trưởng thị trường cho các công ty xe điện Trung Quốc vẫn chưa thúc đẩy lợi nhuận đáng kể.

Họ cảnh báo: “Trong một nền kinh tế thị trường hoạt động ổn định, các doanh nghiệp nên cẩn thận hơn với khoản đầu tư của họ vào việc mở rộng sản lượng. Sự chênh lệch lớn giữa cung và cầu có thể khiến toàn ngành sụp đổ”.

Theo phân tích từ tập đoàn CLSA, lợi nhuận ròng trên mỗi chiếc ô tô bán ra của BYD đã giảm trong 12 tháng qua xuống còn 739 USD trong khi giá của Tesla giảm còn 2.919 USD.

Ngành công nghiệp xe điện thời gian qua đang phải đối mặt với cuộc chiến giá cả khốc liệt, với việc các hãng xe đua nhau giảm giá hoặc tung ra những dòng sản phẩm giá rẻ hơn.

Tháng trước, công ty khởi nghiệp ô tô điện Nio của Trung Quốc - hiện vẫn đang thua lỗ - dự kiến ​​khoảng 10 thương hiệu ô tô sẽ mất hút trên thị trường tỷ dân, chỉ còn lại 20 đến 30 nhà sản xuất tiếp tục hoạt động.

Trong khi đó, Mỹ đang tăng cường nỗ lực hỗ trợ thị trường ô tô điện của mình. Đạo luật chống lạm phát, được ký thành luật vào tháng 8/2022, đã phân bổ 370 tỷ USD để thúc đẩy công nghệ sạch.

Được biết đạo luật sẽ cung cấp khoản tín dụng ưu đãi 7.500 USD cho các giao dịch mua xe điện.

Con số này trái ngược với mức hỗ trợ trung bình của Trung Quốc cho mỗi đơn mua ô tô điện là 4.600 USD vào năm 2023 – giảm từ mức 13.860 USD vào năm 2018.

>> Trung Quốc đòi kiện châu Âu lên WTO vì bị áp thuế xe điện, ông lớn EU ‘xuống nước’?