2 triệu tấn thép Việt xuất sang EU mỗi năm, thuế vượt hạn ngạch có thể tăng lên 50% với lý do bất ngờ

Theo nguồn tin từ Bloomberg, Liên minh châu Âu (EU) dự kiến công bố ngày 7/10 gói biện pháp mạnh bảo vệ ngành thép, trong đó có việc giảm một nửa hạn ngạch nhập khẩu và nâng thuế với phần vượt hạn ngạch lên 50%. Đây là mức tương đương Mỹ và Canada, thay thế cho cơ chế tự vệ hiện hành vốn áp thuế 25% và sẽ hết hạn vào giữa năm 2026.

Ủy viên Công nghiệp EU Stéphane Séjourné cho biết Brussels sẽ hợp tác với Washington trong “liên minh kim loại” nhằm chặn thép giá rẻ Trung Quốc, trong bối cảnh OECD dự báo dư thừa công suất toàn cầu có thể đạt 721 triệu tấn vào năm 2027.

EU hiện nhập khẩu khoảng 28 triệu tấn thép/năm, chiếm 25% tiêu thụ trong khối. Ngành thép châu Âu đã mất 90.000 việc làm từ năm 2008 và cắt thêm 18.000 lao động trong năm 2024. Eurofer cảnh báo hơn 300.000 việc làm trực tiếp và 2,3 triệu việc làm gián tiếp đang bị đe dọa.

Tuy nhiên, một số quốc gia thành viên và các ngành công nghiệp như ô tô lo ngại chính sách này sẽ khiến giá thép leo thang, làm suy giảm sức cạnh tranh. Hiệp hội ACEA đề nghị chỉ áp dụng tạm thời. Ngoài yếu tố bảo hộ, động thái của EU cũng nhằm thuyết phục Mỹ giảm thuế thép EU, với điều kiện khối này không trở thành “cầu nối” cho thép Trung Quốc.

Đối với Việt Nam, EU là thị trường xuất khẩu trong Top 2 (cùng với ASEAN), chiếm khoảng 23% sản lượng thép xuất khẩu năm 2023 (2,55 triệu tấn, trị giá 1,9 tỷ USD). Năm 2024, Việt Nam xuất khẩu 8,04 triệu tấn thép thành phẩm, trong đó EU và ASEAN tiêu thụ gần một nửa.

Nếu siết hạn ngạch và áp thuế mới, các doanh nghiệp Việt như Hòa Phát, Formosa Hà Tĩnh, Nam Kim, Hoa Sen hay VnSteel sẽ chịu áp lực không nhỏ. Hòa Phát và Formosa có thể phải dồn sản lượng sang ASEAN hoặc Mỹ Latinh, làm tăng cạnh tranh. Nam Kim và Hoa Sen - vốn phụ thuộc vào xuất khẩu tôn mạ sang EU - sẽ chịu rủi ro trực diện khi biên lợi nhuận bị bào mòn. VNSteel cũng đối diện nguy cơ dư cung quay lại thị trường nội địa, gây áp lực giảm giá.

Điểm sáng là EU chủ yếu nhắm vào thép giá rẻ Trung Quốc, nên doanh nghiệp Việt có chứng nhận xuất xứ rõ ràng vẫn còn dư địa giữ hạn ngạch. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất vẫn là phải cơ cấu lại chiến lược thị trường, vừa bảo vệ lợi nhuận, vừa tránh tác động từ vòng xoáy dư cung toàn cầu.