30% trái phiếu bất động sản không có tài sản đảm bảo

Theo dữ liệu công bố của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và Ủy ban Chứng khoán (SSC), trong tháng 11 đã có tổng cộng 40 đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ và 1 đợt phát hành ra công chúng với tổng giá trị phát hành là 20.366 tỷ đồng. 

Trong tháng 11/2021, Bất động sản tiếp tục là nhóm ngành dẫn đầu về tổng giá trị phát hành với 8.476 tỷ đồng, chiếm 42% tổng giá trị phát hành của tháng. Trong đó có khoảng 59% trái  phiếu phát hành bảo đảm bằng cổ phiếu hoặc không có tài sản bảo đảm.

Trong nhóm Bất động sản, đợt phát hành có giá trị lớn nhất đến từ Công ty CP Vinhomes (2.090 tỷ đồng) với trái phiếu phát hành ra công chúng có kỳ hạn 5 năm, lãi suất 9,2%/năm cho 4 kỳ đầu tiên và thả nổi ở các kỳ sau với lãi suất tham chiếu là lãi suất tiết kiệm VND 12T của nhóm "Big 4" (Vietcombank, Agribank, VietinBank, BIDV).

Kế đến, ngân hàng là nhóm ngành xếp thứ 2 về tổng giá trị phát hành với 7.950 tỷ đồng, chiếm 39% tổng giá trị phát hành trong tháng. Trong đó, SeA Bank dẫn đầu với 5 đợt phát hành trái phiếu có tổng giá trị 2.000 tỷ đồng, lãi suất 3,7%/năm, kỳ hạn 3 năm. TP Bank cũng có giá trị phát hành tương tự với 2 đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ trị giá 2.000 tỷ đồng, lãi suất 3,2%/năm, kỳ hạn 3 năm để phát triển hoạt động tín dụng.

Theo số liệu từ Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam, sau 11 tháng đầu năm nay có tổng cộng 826 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) trong nước, với tổng giá trị đạt 495 nghìn tỷ đồng; trong đó có 803 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị 468,85 nghìn tỷ đồng (chiếm 95% tổng giá trị phát hành), 23 đợt phát hành ra công chúng giá trị 26,34 nghìn tỷ đồng (chiếm khoảng 5% tổng giá trị phát hành) và 4 đợt phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế tổng giá trị 1.425 tỷ USD. Nhóm bất động sản hiện đang dẫn đầu với tổng giá trị phát hành đạt 187,16 nghìn tỷ đồng. Trong đó có khoảng có khoảng 30% giá trị trái phiếu phát hành không có tài sản bảo đảm hoặc bảo đảm bằng cổ phiếu. Lãi suất phát hành dao động trong khoảng 4,5 - 13%/năm.

Có thể kể đến Công ty CP Bất động sản Dragon Village huy động thành công 2.000 tỷ trái phiếu không có tài sản đảm bảo sau 4 đợt phát hành; Công ty CP Đầu tư Pearl City thu về 100 tỷ trái phiếu không có tài sản đảm bảo với lãi suất lên đến 12%/năm. Thậm chí có những doanh nghiệp phát hành nhưng không nộp hồ sơ đăng ký với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nên đã bị xử phạt như Công ty CP Tập đoàn VSETGROUP và Công ty CP Tập đoàn Apec Group.

Trong 4 đợt phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế 11 tháng đầu năm, toàn bộ đều của các doanh nghiệp bất động sản gồm: Tập đoàn Vingroup (500 triệu USD), trái phiếu xanh của Công ty CP  Bất động sản BIM (200 triệu USD) và trái phiếu chuyển đổi của Novaland (300 triệu USD), trái phiếu bền vững của Vinpearl (425 triệu USD).

Nhóm ngân hàng đứng ở vị trí thứ 2 với tổng khối lượng phát hành 169,6 nghìn tỷ đồng, có 46,5 nghìn tỷ đồng trái phiếu tăng vốn cấp 2 (chiếm 27%), 71% trái phiếu phát hành kỳ hạn ngắn 2-4 năm.

Giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp theo nhóm ngành trong tháng 11/2021. Nguồn: VBMA

Như vậy, so với cùng kỳ 2020, có thể thấy tuy số đợt phát hành chỉ bằng hơn 63% cùng kỳ song khối lượng phát hành TPDN thành công của các doanh nghiệp trong 10 tháng năm 2021 đã tăng tới hơn 45%.

Ngoài ra, theo VBMA, trong năm 2021 còn có 3 doanh nghiệp khác đã phê duyệt, thông qua phương án phát hành trái phiếu.

Cụ thể, Công ty CP Phát triển Bất động sản Phát Đạt đã phê duyệt phương án phát hành 475 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi, có tài sản đảm bảo với lãi suất 12%/năm, kỳ hạn 2 năm; Công ty CP Dịch Vụ Ô Tô Hàng Xanh và Công ty CP SAM Holdings đã phê duyệt phương án phát hành riêng lẻ 180 tỷ đồng trái phiếu chuyển đổi với kỳ hạn 1,5 năm, lãi suất 3%/năm; Công ty CP SAM Holdings đã thông qua phương án phát hành 250 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi, có tài sản bảo đảm, kỳ hạn 12 tháng, lãi suất cố định 10.5%.

Trước sự phát triển quả nóng nói trên, ngày 3/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký công điện về quản lý, thanh tra, kiểm tra phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN). Theo đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính thanh, kiểm tra việc phát hành, sử dụng vốn thu được từ TPDN, nhất là trái phiếu riêng lẻ của các doanh nghiệp bất động sản, ngân hàng có liên quan tới doanh nghiệp bất động sản.

Nằm trong diện thanh tra lần này là các doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ, phát hành trái phiếu không có tài sản đảm bảo. Kết quả thanh tra báo cáo Thủ tướng trước ngày 15/12/2021.

Theo một báo cáo được FiinGroup phát hành vào giữa tháng 11/2021, chất lượng tín dụng một số nhà phát hành trái phiếu bất động sản rất yếu. Cụ thể, trong 9 tháng đầu năm 2021, hơn 80% giá trị trái phiếu doanh nghiệp của ngành bất động sản phát hành thuộc về các doanh nghiệp chưa niêm yết. Các doanh nghiệp này có sức khỏe tài chính ở mức yếu, rất đáng báo động. Điều này thể hiện ở đòn bẩy tài chính (nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu) hiện ở mức 8,1 lần, trong khi các doanh nghiệp niêm yết chỉ ở mức 2,5 lần. Đáng chú ý, chính các ngân hàng thương mại và công ty chứng khoán là các đơn vị mua trái phiếu này. Dù phần lớn có tài sản đảm bảo hoặc bảo lãnh của bên thứ ba nhưng trên thực tế, giá trị thu hồi rất thấp do tính phức tạp của các thủ tục xử lý tài sản thế chấp và thời gian kéo dài.