Biểu tượng bất động sản Trung Quốc sụp đổ: Evergrande chính thức hủy niêm yết, khép lại 4 năm khủng hoảng nợ
Thứ hai, ngày 25/8, Tập đoàn China Evergrande đã chính thức bị hủy niêm yết trên sàn chứng khoán Hồng Kông, đánh dấu một trong những vụ sụp đổ lớn nhất về cả giá trị thị trường lẫn quy mô trong những năm gần đây.
Từng là nhà phát triển bất động sản bán chạy nhất Trung Quốc, Evergrande bắt đầu rơi vào khủng hoảng tài chính từ năm 2021. Kể từ đó, tập đoàn này cùng nhiều doanh nghiệp địa ốc khác lần lượt vỡ nợ trong bối cảnh doanh số bán nhà lao dốc và kênh huy động vốn ngày càng thu hẹp.
Để thấy rõ hơn con đường sụp đổ của tập đoàn từng thống trị thị trường bất động sản Trung Quốc, có thể lần lại những cột mốc chính trong cuộc khủng hoảng nợ của Evergrande suốt bốn năm qua.
Tháng 8/2021, hàng loạt dự án bất động sản của Tập đoàn China Evergrande trên khắp Trung Quốc đồng loạt ngừng thi công vì doanh nghiệp chậm thanh toán. Trước tình hình đó, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cùng cơ quan giám sát ngân hàng đã triệu tập lãnh đạo cấp cao của tập đoàn, đồng thời đưa ra cảnh báo hiếm hoi rằng Evergrande cần khẩn trương giảm rủi ro nợ và ưu tiên ổn định hệ thống tài chính.
Đến tháng 9/2021, Evergrande tiếp tục gây chấn động khi bỏ lỡ hai khoản thanh toán trái phiếu quốc tế với tổng trị giá 131 triệu USD. Các khoản thanh toán này có thời gian ân hạn 30 ngày. Tập đoàn buộc phải thuê cố vấn tài chính để tìm phương án xử lý, đồng thời cảnh báo về nguy cơ “vỡ nợ dây chuyền” khi doanh số bán nhà lao dốc.
Tháng 11/2021, nhà sáng lập Hui Ka Yan bán 1,2 tỷ cổ phiếu Evergrande, thu về 2,68 tỷ HKD (tương đương 343 triệu USD). Động thái này khiến tỷ lệ sở hữu của ông giảm từ 77% xuống còn 67,9%, cho thấy dấu hiệu áp lực tài chính ngày càng lớn.
Bước sang tháng 3/2022, Evergrande buộc phải ngừng giao dịch cổ phiếu do chưa thể công bố báo cáo kiểm toán trước ngày 31/3. Cùng thời điểm, cơ quan chức năng điều tra vụ ngân hàng thu giữ 13,4 tỷ NDT (1,87 tỷ USD) từ công ty quản lý bất động sản trực thuộc tập đoàn.
Khủng hoảng tiếp tục lan rộng vào tháng 11/2022, khi biệt thự hạng sang của ông Hui Ka Yan tại khu The Peak (Hồng Kông) bị Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc (chi nhánh châu Á) siết nợ.
Tháng 1/2023, Evergrande thông báo công ty kiểm toán PricewaterhouseCoopers (PwC) đã từ chức vì bất đồng liên quan đến báo cáo tài chính năm 2021. Một tháng sau, Ủy ban độc lập công bố kết luận rằng Ban Giám đốc tập đoàn “không đạt tiêu chuẩn” khi tham gia chuyển hướng các khoản vay được bảo đảm bởi công ty Evergrande Property Services.
Tháng 3/2023, Evergrande công bố kế hoạch tái cơ cấu nợ quốc tế, cho phép chủ nợ hoán đổi nợ lấy trái phiếu mới hoặc các công cụ tài chính gắn liền với cổ phần tập đoàn và hai công ty con niêm yết tại Hồng Kông. Đến tháng 4/2023, kế hoạch này nhận được sự ủng hộ của 77% chủ nợ nhóm A và 30% chủ nợ nhóm C.
Tuy nhiên, kết quả kinh doanh nhanh chóng phủ bóng đen lên nỗ lực tái cơ cấu. Tháng 7/2023, Evergrande báo lỗ ròng kỷ lục 476 tỷ NDT trong năm 2021 và 105,9 tỷ NDT trong năm 2022, trái ngược với mức lãi 8,1 tỷ NDT vào năm 2020.
Tháng 8/2023, tập đoàn tiếp tục công bố khoản lỗ 33 tỷ NDT trong nửa đầu năm, thấp hơn so với mức lỗ 66,4 tỷ NDT cùng kỳ năm trước. Dù cổ phiếu Evergrande được phép giao dịch trở lại sau 17 tháng, nhưng giá trị vốn hóa đã “bốc hơi” tới 79%.
Tháng 9/2023, Cơ quan Quản lý Tài chính Quốc gia Trung Quốc phê duyệt thành lập một công ty bảo hiểm quốc doanh để tiếp quản toàn bộ tài sản và nợ của Evergrande Life Insurance, trong đó Evergrande sở hữu 50%. Cũng trong tháng này, cảnh sát bắt giữ nhiều nhân viên thuộc công ty quản lý tài sản của tập đoàn.
Evergrande phải hoãn cuộc họp với các chủ nợ và thừa nhận không đủ điều kiện phát hành trái phiếu mới do công ty con Hengda Real Estate bị điều tra vi phạm công bố thông tin. Nhà sáng lập Hui Ka Yan chính thức bị điều tra hình sự.
Tháng 10/2023, Tòa án Tối cao Hồng Kông cho Evergrande thêm 5 tuần để nộp kế hoạch tái cơ cấu chi tiết nhằm tránh nguy cơ thanh lý. Nhưng đến tháng 11 và 12/2023, các đề xuất sửa đổi liên tiếp của tập đoàn vẫn vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ nhóm chủ nợ quốc tế.
Khủng hoảng leo thang vào tháng 1/2024, khi Phó chủ tịch mảng xe điện Evergrande bị bắt giữ và điều tra hình sự. Cùng lúc, công ty con Evergrande Property Services khởi kiện tập đoàn mẹ để đòi khoản bảo lãnh tiền gửi 11,4 tỷ NDT. Nhóm chủ nợ quốc tế cũng tham gia kiến nghị thanh lý tập đoàn. Ngày 29/1/2024, Tòa án Hồng Kông chính thức ban hành lệnh thanh lý, khiến cổ phiếu Evergrande bị đình chỉ giao dịch.
Tháng 3/2024, chính quyền Trung Quốc xử phạt Hengda Real Estate 4,18 tỷ NDT vì phát hành trái phiếu gian lận và công bố thông tin sai lệch. Chủ tịch công ty bị phạt 47 triệu NDT và cấm vĩnh viễn tham gia thị trường chứng khoán. Cùng thời điểm, các nhà thanh lý khởi kiện Hứa Gia Ấn, vợ cũ và nhiều cựu lãnh đạo để đòi lại khoảng 6 tỷ USD.
Đến tháng 8/2025, Sở Giao dịch Chứng khoán Hồng Kông quyết định hủy niêm yết cổ phiếu Evergrande sau 18 tháng đình chỉ mà không khôi phục giao dịch. Các nhà thanh lý cho biết đã bán được 255 triệu USD tài sản của tập đoàn, trong khi tổng số đơn đòi nợ đã lên tới 45 tỷ USD.
Ông Gary Ng, chuyên gia kinh tế cấp cao tại công ty dịch vụ tài chính Natixis nhận định rằng việc Evergrande bị hủy niêm yết đã khép lại một chương đen tối trong cuộc khủng hoảng bất động sản chưa từng có của Trung Quốc bắt đầu từ năm 2021.
Tham khảo Reuters
