Câu chuyện ít ai biết về những hình vuông đen trắng xuất hiện ở khắp mọi nơi

Ngày nay, người dùng điện thoại thông minh đã quá quen thuộc với hình ảnh ô vuông trắng đen có vẻ “bí hiểm” mang tên mã QR. Từ việc quét để thanh toán, truy cập thông tin, kiểm tra sản phẩm, cho đến mở menu tại nhà hàng hay đăng nhập tài khoản, mã QR đã len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống hiện đại. Nhưng ít ai biết rằng công nghệ này có nguồn gốc từ một dây chuyền sản xuất ô tô tại Nhật Bản, và đằng sau nó là câu chuyện về sự sáng tạo và tầm nhìn công nghệ mang tính cách mạng.

Mã QR (viết tắt của Quick Response – phản hồi nhanh) được phát minh vào năm 1994 bởi kỹ sư Masahiro Hara, làm việc tại Denso Wave, một công ty con của tập đoàn Toyota chuyên cung cấp linh kiện ô tô. Khi đó, ngành sản xuất ô tô Nhật Bản đang đối mặt với thách thức về việc theo dõi và quản lý hàng loạt linh kiện phức tạp trong chuỗi sản xuất. Mã vạch truyền thống một chiều, vốn chỉ lưu được khoảng 20 ký tự và đòi hỏi phải quét theo một hướng nhất định, không còn đáp ứng được nhu cầu.

Mã QR được phát minh vào năm 1994 bởi kỹ sư Masahiro Hara

Masahiro Hara đã tìm cách thiết kế một loại mã mới, cho phép lưu trữ nhiều dữ liệu hơn, dễ nhận diện hơn và có thể được quét nhanh chóng từ mọi góc độ. Lấy cảm hứng từ trò chơi cờ vây, một trò chơi trí tuệ nổi tiếng với các quân cờ trắng đen trên bàn cờ hình vuông, ông đã tạo ra mã QR với các mô-đun hình vuông đen trắng đặc trưng. Thiết kế này không chỉ giúp mã QR trở nên dễ nhận dạng hơn mà còn tối ưu hóa khả năng sửa lỗi, cho phép mã vẫn có thể đọc được ngay cả khi bị rách, bẩn hoặc che khuất một phần.

Một điều đáng kinh ngạc là Denso Wave đã quyết định không đăng ký bản quyền công nghệ này. Họ để mã QR trở thành tài sản công, cho phép mọi người sử dụng miễn phí mà không cần xin phép hay trả tiền bản quyền. Chính sự cởi mở này đã giúp mã QR lan rộng toàn cầu với tốc độ chóng mặt, từ các cửa hàng nhỏ cho đến tập đoàn lớn, từ nhà hàng đến bệnh viện, trường học, và các dịch vụ công.

Với khả năng lưu trữ lên đến hơn 7.000 ký tự bao gồm chữ cái, số và cả ký tự Kanji phức tạp trong tiếng Nhật, mã QR vượt xa mã vạch truyền thống về hiệu năng. Nó cho phép truyền tải thông tin nhanh chóng chỉ bằng một thao tác quét đơn giản bằng camera điện thoại. Đặc biệt trong thời kỳ đại dịch COVID-19, mã QR trở thành công cụ không thể thiếu trong việc truy vết y tế, khai báo di chuyển, đặt lịch xét nghiệm, và thực hiện thanh toán không tiếp xúc.

Bên cạnh vai trò truyền thống trong lĩnh vực sản xuất và logistics, mã QR đã trở thành cầu nối giữa thế giới thực và không gian số. Nó được ứng dụng trong marketing, sự kiện, giáo dục, tài chính, và gần như bất kỳ lĩnh vực nào cần tối ưu hóa giao tiếp và truyền tải thông tin. Chỉ trong vài thập kỷ ngắn ngủi, từ một công cụ hỗ trợ sản xuất nội bộ, mã QR đã tiến hóa thành biểu tượng toàn cầu cho sự tiện lợi và kết nối.

>> Vì sao hàng trăm nghìn mã QR được tạo ra mỗi ngày, nhưng không có cái nào bị trùng lặp?