Chuyên gia ‘hiến kế’ khắc phục hạn chế về giao thông kết nối khi sân bay Long Thành vào khai thác

Sân bay quốc tế Long Thành, tỉnh Đồng Nai đang được đẩy nhanh tiến độ, kịp thời khai thác vào năm 2026. Tuy nhiên khi đi vào hoạt động, dự án đang đối mặt với vấn đề lớn về kết nối khi hạ tầng giao thông giữa sân bay với TP. HCM - trung tâm đô thị lớn nhất cả nước lại chưa được phát triển tương xứng, đặt ra nhiều thách thức khi khai thác và vận hành.

Theo quy hoạch, sân bay Long Thành cách trung tâm TP. HCM khoảng 40km, được kỳ vọng trở thành cửa ngõ hàng không quốc tế lớn nhất Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay các tuyến đường kết nối trực tiếp vẫn đang triển khai chậm so với kế hoạch.

Trong số đó, tuyến cao tốc TP. HCM - Long Thành - Dầu Giây hiện quá tải nghiêm trọng, thường xuyên ùn tắc vào giờ cao điểm, trong khi đây vẫn là tuyến đường chính từ TP. HCM đến sân bay. Các dự án cao tốc mới như Bến Lức - Long Thành, Biên Hòa - Vũng Tàu hay các tuyến vành đai (Vành đai 3, Vành đai 4) được xem là then chốt để giảm tải, nhưng phần lớn mới trong giai đoạn khởi công hoặc chưa hoàn thiện.

Ngoài ra, hệ thống đường sắt đô thị kết nối sân bay với TP. HCM, như tuyến Thủ Thiêm - Long Thành, đến nay mới dừng ở bước nghiên cứu tiền khả thi, chưa rõ thời điểm triển khai. Điều này khiến việc kết nối bằng phương tiện công cộng hiện đại chưa khả thi trong ngắn hạn.

Theo nhiều chuyên gia, nếu hạ tầng kết nối không kịp tiến độ, sân bay Long Thành có nguy cơ rơi vào tình trạng "hạ tầng hàng không đi trước, hạ tầng giao thông đi sau" dẫn đến nghẽn tắc, giảm hiệu quả khai thác.

Trong kịch bản vận hành giai đoạn 1, sân bay Long Thành có công suất 25 triệu hành khách/năm. Với khối lượng di chuyển lớn như vậy, nếu chỉ trông chờ vào hệ thống đường bộ hiện hữu thì nguy cơ quá tải là khó tránh khỏi. Đặc biệt, khoảng cách từ Long Thành về trung tâm TP. HCM kéo dài 1-1,5 giờ vào thời điểm kẹt xe, làm giảm lợi thế cạnh tranh của một sân bay quốc tế.

Tiến sĩ khoa học, Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn mới đây đã có những chia sẻ về vấn đề này. Trên báo Dân trí, chuyên gia cho rằng nên chuyển toàn bộ ga hàng hóa từ sân bay Tân Sơn Nhất về Long Thành. Bởi trong giai đoạn đầu, hàng hóa mới là nguồn thu quan trọng và ổn định, trong khi ga hành khách cần thời gian để phát huy công suất.

Hiện Long Thành đã có sẵn đường băng, nên nếu đưa hàng hóa về đây sẽ tận dụng được hạ tầng sẵn có, đồng thời giúp Tân Sơn Nhất có thêm dư địa để xử lý bất cập, ví dụ phát triển thêm các tuyến xe buýt điện kết nối giữa các nhà ga T1, T2, T3.

Kiến trúc sư cũng cho rằng, chưa nên vội vàng dồn toàn bộ chuyến bay quốc tế về Long Thành khi hạ tầng kết nối còn hạn chế. Thực tế, Tân Sơn Nhất vẫn đang hoạt động tốt, dù quá tải và trong giai đoạn đầu, vai trò của sân bay này vẫn quan trọng hơn Long Thành.

Trong tầm nhìn dài hạn, sân bay Long Thành cần được đặt trong mối quan hệ kết nối vùng với TP. HCM, Đồng Nai và cả Đồng bằng sông Cửu Long. Sau khi TP. HCM sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, vùng Đông Nam Bộ trở thành siêu đô thị, mở ra cơ hội vàng để phát triển hạ tầng đa phương thức. Chuyên gia đề xuất 3 giải pháp lớn cho vấn cho việc kết nối bằng các phương thức.

Với đường bộ, cần hoàn thiện hệ thống cao tốc phục vụ logistics đô thị và công nghiệp.

Đường sắt và metro sẽ kết nối trực tiếp các khu công nghiệp, đô thị TOD (đô thị gắn với giao thông công cộng) với cảng biển Cái Mép - Cần Giờ, tận dụng lợi thế chi phí vận tải thấp.

Với đường thủy quy hoạch lại luồng tuyến trên sông Đồng Nai, sông Sài Gòn để gom hàng về các cảng lớn như Cái Mép - Cần Giờ, Hiệp Phước, đồng thời liên kết chặt chẽ với hệ thống đường bộ và đường sắt.

Sự phối hợp của các phương thức này sẽ tạo ra mạng lưới logistics hiện đại, giảm áp lực cho đường bộ, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vùng.

Về dài hạn, Long Thành sẽ trở thành sân bay lớn nhất Việt Nam, cửa ngõ kết nối với thế giới, đồng thời là trung tâm đô thị sân bay của vùng TP. HCM - Đồng Nai, gắn liền với các khu thương mại tự do quy mô lớn. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, khi hạ tầng kết nối chưa hoàn chỉnh, chuyên gia cho rằng cần nhìn nhận thực tế, sân bay Long Thành trước hết chỉ nên đảm nhận vai trò hỗ trợ giảm tải cho Tân Sơn Nhất, chưa thể ngay lập tức trở thành "trung tâm hàng không quốc tế" như kỳ vọng.