Chuyện lạ tại nền kinh tế lớn nhất thế giới: Người dân chật vật mưu sinh, đến ngày 3 bữa cũng là điều xa xỉ

Một cuộc khủng hoảng khả năng chi trả đang bao trùm nước Mỹ khi giá thực phẩm, tiền thuê nhà và chi phí chăm sóc sức khỏe leo thang, buộc những người dân thu nhập thấp phải cắt giảm các nhu cầu thiết yếu trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump siết hỗ trợ từ Chính phủ.

Tại Bethlehem, bang Pennsylvania và khu vực Lehigh Valley lân cận, việc kiếm đủ tiền để tồn tại trở nên ngày càng khó khăn. “Cảm giác như mọi thứ đang dần khép lại quanh chúng tôi”, Anissa Camacho, 26 tuổi, thợ cắm hoa tại Bethlehem chia sẻ. Cô vừa phải chuyển về sống cùng ông bà vì không thể chi trả tiền thuê nhà. “Tôi làm hai công việc, bạn đời của tôi cũng làm hai việc, nhưng chúng tôi vẫn phải chật vật để mưu sinh”, cô thổ lộ.

Demetri Nash, 32 tuổi, lái xe tại một kho hàng trong vùng, cho biết anh phải làm tới 72 giờ mỗi tuần để đủ trang trải. “Đây không phải là lựa chọn, mà là bắt buộc vì chi phí sinh hoạt tăng quá cao”, anh nói. Nash thậm chí phải giảm số bữa ăn mỗi ngày để tiết kiệm. “Không nên như vậy, nhất là với thực phẩm. Mình phải ăn để sống”, anh ngậm ngùi.

Cảm giác lo lắng tại Bethlehem phản chiếu tâm trạng bất mãn trên khắp nền kinh tế Mỹ đang phân hóa sâu sắc, đồng thời trở thành thách thức chính trị đối với Tổng thống Donald Trump.

Ông từng tranh cử với cam kết kéo giảm giá cả, kiểm soát lạm phát và giải quyết khủng hoảng chi phí sinh hoạt mà chính quyền tiền nhiệm Joe Biden để lại. Thế nhưng lạm phát hiện vẫn ngang mức tháng 1 – thời điểm ông nhậm chức và cao hơn mục tiêu của Cục Dự trữ Liên bang (Fed).

Tại Lehigh Valley, khoảng cách giàu nghèo ngày càng sâu sắc khi giá cả tăng ảnh hưởng mạnh tới nhóm thu nhập thấp, trong khi người giàu hưởng lợi từ thị trường chứng khoán và bất động sản tăng nóng.

“Đây là điểm xuất phát cho tương lai nước Mỹ hậu công nghiệp – cả mặt tích cực lẫn tiêu cực. Vùng Lehigh Valley giờ có quy mô kinh tế lớn hơn một số bang của Mỹ. Nhưng song song với đó, nhiều người không còn đủ khả năng sống ở đây”, ông Lamont McClure, quan chức điều hành hạt Northampton (bao gồm một phần Bethlehem) nhận định.

Cảnh xếp hàng nhận thực phẩm kéo dài

Một sáng giữa tháng 11 giá rét, hàng người xếp dài trong con hẻm nhỏ chờ nhận thực phẩm tại ngân hàng thực phẩm New Bethany ở Bethlehem.

Trung bình mỗi ngày, từ 20 đến 30 gia đình tìm đến đây – so với chỉ 3 đến 5 gia đình vào năm 2019. Bếp ăn từ thiện của tổ chức trước kia phục vụ khoảng 50 suất nóng mỗi ngày, nay cung cấp bữa sáng và trưa cho tới 200 người. 54 chỗ ở tạm thời đều kín chỗ.

“Người dân đang căng thẳng, và nhu cầu hỗ trợ cao hơn bao giờ hết. Nhiều người bị trục xuất khỏi nhà vì không trả nổi tiền thuê, hoặc gặp tai nạn giao thông rồi không có khả năng thanh toán viện phí… Tôi nghĩ loại hình vô gia cư kiểu này sẽ xuất hiện nhiều hơn nữa”, ông Marc Rittle, 52 tuổi, Giám đốc điều hành New Bethany cho biết.

Sau 5 năm giá cả tăng nhanh, gánh nặng trở nên rõ rệt. Lạm phát hiện vào khoảng 3%, giảm từ mức 9% năm 2022, nhưng mức tích lũy khiến người thu nhập thấp kiệt quệ. “Hố sâu đang mở ra mà tôi không ngờ lại diễn ra nhanh như vậy”, Rittle nói.

Với nhà ở, theo FED Atlanta, giá nhà trung bình đã tăng hơn một phần ba từ năm 2021 lên gần 400.000 USD. Để được coi là “có thể chi trả” – dưới 30% tổng thu nhập – một hộ gia đình phải kiếm hơn 120.000 USD mỗi năm. Trong khi đó, thu nhập hộ gia đình trung vị tại Mỹ chỉ khoảng 85.000 USD.

Giải pháp vay thế chấp 50 năm do ông Trump đề xuất bị nhiều người trong phong trào Maga chỉ trích là “chiều lòng Wall Street, đẩy người dân vào cảnh lệ thuộc ngân hàng lâu hơn”. Tại Lehigh Valley, tình hình trở nên căng thẳng hơn do dòng vốn từ các nhà đầu tư tư nhân và người mua từ New York, New Jersey đổ về, khiến thị trường bất động sản trở thành một trong những nơi nóng nhất cả nước.

Thực phẩm và y tế: Gánh nặng nối gánh nặng

Tổng thống Donald Trump tuyên bố ông đã kéo giảm giá thực phẩm, nhưng dữ liệu cho thấy điều ngược lại. Giá hàng tạp hóa tiếp tục tăng trên toàn quốc. Riêng thịt bò đã tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái. “Giá thực phẩm thật vô lý – từ ‘vô lý’ là từ duy nhất tôi có thể dùng”, Aidalis Martinez, 26 tuổi, mẹ hai con hiện thất nghiệp tại Bethlehem nói. Cô không thể làm việc vì lý do sức khỏe.

Martinez dựa vào chương trình hỗ trợ thực phẩm Snap của Chính phủ cho các con. Chương trình này cung cấp cho 42 triệu người Mỹ, nhưng đã bị gián đoạn do Chính phủ đóng cửa tháng trước. Theo đạo luật chi tiêu mới của Tổng thống Trump, từ năm sau, yêu cầu về việc làm sẽ khắt khe hơn, thu hẹp đối tượng hưởng Snap và Medicaid (bảo hiểm y tế cho người thu nhập thấp).

“Tôi lo không biết liệu mình có kiếm được bữa ăn tiếp theo cho các con hay không. Thật đáng sợ”, cô nói.

Chi phí chăm sóc sức khỏe vốn đã cao, dự kiến sẽ tiếp tục tăng nếu Đảng Cộng hòa không đồng ý gia hạn các khoản tín thuế theo đạo luật Affordable Care Act (Obamacare), dự kiến hết hạn cuối năm. Phí bảo hiểm có thể tăng trung bình hơn 1.000 USD/năm, thậm chí cao hơn với nhiều trường hợp.

“Chúng tôi đâu thể đơn giản tăng gấp bốn khoản chi cho bảo hiểm. Chúng tôi có lẽ chỉ còn khả năng mua gói bảo hiểm ‘thảm họa’”, Brian Buchanan, 43 tuổi, nhạc công sống tại Lehigh Valley nói.

Tham khảo FT