Cơ hội mới cho xe xăng khi châu Âu và Mỹ đối mặt với thực tế sức ép từ xe điện

Từng được xem là bước ngoặt lịch sử trong chiến lược xanh hóa giao thông, tham vọng loại bỏ hoàn toàn xe chạy bằng xăng và dầu diesel vào năm 2035 của Liên minh châu Âu đang vấp phải những rào cản thực tế to lớn. Trước sức ép từ chi phí đắt đỏ và hạ tầng trạm sạc chưa đồng bộ, lục địa già buộc phải nới lỏng các quy định khắt khe, mở ra một kịch bản mới cho tương lai của động cơ đốt trong.

Kế hoạch cấm tuyệt đối xe hơi sử dụng động cơ đốt trong vào năm 2035 tại châu Âu giờ đây đã không còn giữ được sự kiên định như ban đầu. Những thay đổi mang tính bước ngoặt trong chính sách, cộng hưởng với làn sóng phản đối ngày càng gia tăng, đã mở ra cơ hội sinh tồn cho xe chạy bằng xăng dầu. Đây được xem là một bước điều chỉnh lớn đối với tham vọng chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện của khu vực này. Đối với các nhà sản xuất ô tô và người tiêu dùng, sự thay đổi nói trên có thể tạo ra những tác động sâu rộng đến chiến lược lập kế hoạch sản phẩm, định giá xe và tốc độ điện khí hóa toàn ngành.

Theo thông tin từ Hãng thông tấn Reuters, Ủy ban châu Âu (EC) đã công bố kế hoạch rút lại lệnh cấm trên thực tế đối với việc kinh doanh ô tô mới sử dụng động cơ đốt trong hay còn gọi là xe xăng từ năm 2035.

Quyết định quan trọng này phản ánh những lo ngại ngày càng lớn về khả năng chi trả dịch vụ của người dân và sự thiếu hụt của cơ sở hạ tầng dành cho xe điện, điển hình như việc hệ thống trạm sạc còn hạn chế và tâm lý chưa sẵn sàng chuyển đổi của nhiều khách hàng. Một số chính phủ tại châu Âu lập luận rằng việc cắt giảm quá mạnh tay đối với xe chạy bằng nhiên liệu truyền thống có thể khiến người mua e ngại, đồng thời gây áp lực nặng nề lên các ngành công nghiệp vốn có sự gắn bó chặt chẽ với công nghệ động cơ đốt trong. Chính vì vậy, việc sử dụng các loại nhiên liệu sạch để thay thế xăng dầu cần phải được xem xét lại một cách nghiêm túc.

Sự điều chỉnh chính sách tại châu Âu cũng đặt ra nhiều câu hỏi lớn cho thị trường bên kia Đại Tây Dương. Nước Mỹ dù đã đề ra các mục tiêu giảm phát thải đầy tham vọng nhưng cũng cho thấy sự linh hoạt nhất định khi thực tế thị trường mâu thuẫn với quy định. Khi xét đến nhu cầu thực tế của người tiêu dùng, áp lực chính trị và hoạt động vận động hành lang mạnh mẽ của các nhà sản xuất ô tô, hướng đi mới ở châu Âu có thể mang đến một góc nhìn tham khảo giá trị về cách Mỹ xử lý tương lai của phương tiện sử dụng động cơ đốt trong.

Sau quá trình tranh luận kéo dài và gay gắt, châu Âu cuối cùng đã đồng thuận với phương án nới lỏng thời hạn cấm bán xe động cơ đốt trong. Trước đó, theo lộ trình cũ, các loại xe sử dụng công nghệ này sẽ không được phép lưu hành sau năm 2035. Tuy nhiên, tốc độ phát triển chậm hơn dự kiến của thị trường xe điện cùng với áp lực từ các hãng xe đã khiến việc đầu tư trở lại vào động cơ đốt trong trở thành một yêu cầu cần thiết.

Ở thời điểm hiện tại, thay vì buộc phải giảm 100% lượng khí thải CO2 sau năm 2035 như kế hoạch cũ, các nhà sản xuất ô tô hoạt động tại châu Âu nay chỉ cần đạt mức giảm 90%. Mức điều chỉnh này tuy không quá lớn về mặt con số nhưng lại mang ý nghĩa pháp lý quan trọng, cho phép xe chạy bằng xăng và dầu tiếp tục hoạt động sau cột mốc 2035, từ đó giúp quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch diễn ra suôn sẻ hơn. Nhiều ý kiến chuyên gia dự đoán rằng đây có thể chưa phải là lần nới lỏng quy định cuối cùng của châu Âu.

Đối với các xe đăng ký mới từ năm 2035 trở đi, mục tiêu giảm 90% lượng khí thải CO2 sẽ là quy định bắt buộc cho đội xe của các nhà sản xuất. Các mục tiêu cắt giảm 100% từ năm 2040 cũng sẽ không còn được áp dụng. Điều này đồng nghĩa với việc lệnh cấm động cơ đốt trong đã bị loại bỏ về mặt thực tiễn, cho phép tất cả các loại động cơ hiện đang sản xuất tiếp tục được bán ra thị trường.

Trao đổi với tờ báo Bild của Đức, người đứng đầu Nhóm Dân chủ Cơ đốc (EPP) chia sẻ rằng nhiều thương hiệu ô tô lớn của châu Âu như Volkswagen và Stellantis đã lên tiếng phản đối các mục tiêu trước đây vì cho rằng chúng thiếu tính khả thi. Giờ đây, các hãng xe này sẽ có thời hạn ba năm, kéo dài từ năm 2030 đến 2033, để thực hiện lộ trình giảm lượng khí thải xuống 55% so với mức của năm 2021. Điều này giúp họ có thêm thời gian linh hoạt cho việc lập kế hoạch sản xuất và điều chỉnh chiến lược chuyển đổi.

Có nhiều lý do dẫn đến sự chững lại của lệnh cấm xe dùng động cơ đốt trong tại châu Âu. Ngay cả trước khi các nhà sản xuất ô tô bắt đầu quay lại chú trọng động cơ đốt trong, lệnh cấm này đã bộc lộ những điểm bất cập về tính khả thi. Dù xe điện được đánh giá cao và đóng vai trò quan trọng trong chiến lược giảm phát thải nhưng chúng vẫn còn là công nghệ tương đối mới và chưa đủ độ phổ biến đại trà. Việc yêu cầu cả các nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng phải gánh chịu sức ép của công nghệ mới trong khi cơ sở hạ tầng chưa hoàn thiện trong thời gian ngắn là điều quá sức. Mạng lưới trạm sạc điện hiện nay vẫn chưa đủ rộng và đủ mạnh để đáp ứng nhu cầu di chuyển xuyên suốt toàn châu Âu.

Bên cạnh đó, chi phí sản xuất xe điện tại châu Âu vẫn còn ở mức cao, khiến giá bán ra thị trường đắt hơn đáng kể so với xe chạy xăng, ngay cả khi đã có các khoản trợ cấp từ chính phủ. Trong bối cảnh ngân sách của các hộ gia đình và chính phủ đều đang bị thắt chặt, việc kỳ vọng người tiêu dùng sẽ chi thêm tiền để hỗ trợ quá trình điện hóa là không thực tế. Do đó, khả năng chi trả của người dân đã trở thành một rào cản lớn khiến lệnh cấm trước đây không thể thực hiện được.

Tại Mỹ, dù chưa có đề xuất cấm xe động cơ đốt trong ở cấp liên bang nhưng một số bang lớn, dẫn đầu là California, đã nối gót châu Âu khi đưa ra kế hoạch cấm bán xe sử dụng động cơ đốt trong từ năm 2035. Quyết định nới lỏng các quy định liên quan đến xe xăng gần đây của châu Âu đã làm dấy lên câu hỏi liệu Mỹ sẽ có sự điều chỉnh chính sách tương tự trong thời gian tới hay không.

Ngay cả khi không áp dụng lệnh cấm trực tiếp, các yếu tố như quy định về khí thải, tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu và ảnh hưởng chính sách từ những bang có vai trò dẫn dắt như California vẫn đang thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô chuyển trọng tâm sang xe điện. Trong nhiều năm qua, các ưu đãi của chính phủ liên bang, đặc biệt là các khoản tín dụng thuế dành cho xe điện và xe hybrid sạc điện, đã góp phần quan trọng trong việc định hướng lựa chọn của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, bối cảnh hiện tại đang có nhiều thay đổi. Việc châu Âu điều chỉnh lập trường đối với động cơ đốt trong có thể tiếp thêm động lực cho các luồng ý kiến phản đối những quy định môi trường nghiêm ngặt tại Mỹ. Trên thực tế, tỷ lệ ủng hộ sử dụng xe điện tại Mỹ đang có dấu hiệu suy giảm, trong khi các lập trường ủng hộ việc duy trì động cơ đốt trong ngày càng được thể hiện rõ ràng và mạnh mẽ hơn.

Chính quyền Mỹ hiện nay đã chấm dứt khoản tín dụng thuế liên bang trị giá 7.500 USD dành cho việc mua xe điện cách đây vài tháng. Động thái này được giới quan sát cho rằng có thể mở đường cho những thay đổi chính sách sâu rộng hơn trong cách Mỹ tiếp cận quá trình chuyển đổi khỏi động cơ đốt trong, đặc biệt trong bối cảnh Washington phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa mục tiêu bảo vệ môi trường và các yếu tố kinh tế cùng thị trường.

Sự quay xe của châu Âu trong lộ trình cấm xe xăng dầu là bài học đắt giá về việc cân bằng giữa lý tưởng môi trường và thực tế kinh tế. Quá trình chuyển đổi xanh cần một lộ trình bền vững, nơi hạ tầng kỹ thuật và khả năng tài chính của người dân phải đi trước một bước so với các mệnh lệnh hành chính.