Cổ phiếu bảo hiểm và những "ngoại trừ" đáng lưu tâm

Lợi nhuận quý II của nhóm bảo hiểm có thể "vơi dần"

SSI Research vừa công bố báo cáo cập nhật thị trường bảo hiểm trong đó nhấn mạnh, mặc dù lãi suất tăng nhưng tỷ lệ bồi thường tại các công ty bảo hiểm sẽ quay lại mức bình thường và lợi nhuận từ đầu tư cổ phiếu sẽ không còn thuận lợi như 2021.

Với việc thị trường chứng khoán sụt giảm so với đầu năm, các doanh nghiệp bảo hiểm có thể sẽ phải trích lập dự phòng cho các khoản đầu tư cổ phiếu làm ảnh hưởng đến lợi nhuận ròng. Do đó, SSI Research dự báo kết quả lợi nhuận quý II/2022 có thể sẽ không mấy khả quan đối với hầu hết các doanh nghiệp bảo hiểm.

Ngoại trừ ABI (CTCP Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp), tất cả các doanh nghiệp bảo hiểm đều có khoản mục đầu tư cổ phiếu.

Năm 2021, đầu tư cổ phiếu chiếm khoảng từ 2 - 9% tổng danh mục đầu tư và chiếm 10% - 46% lợi nhuận đầu tư của các công ty bảo hiểm niêm yết trên sàn chứng khoán. Tổng doanh thu phí bảo hiểm trong quý I/2022 đạt 55,5 nghìn tỷ đồng (tăng 14,6% so với cùng kỳ) trong đó doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ lần lượt đạt 38,4 nghìn tỷ đồng (+14,6%) và 17 nghìn tỷ đồng (+14,7%). Doanh thu phí khai thác mới (NBP) giảm lần thứ 2 trong nhiều năm (đạt 10,8 nghìn tỷ đồng - giảm 9,8% so với cùng kỳ).

SI Research cho rằng điều này là do nền cơ sở cao trong quý I/2021 (tăng 52% so với cùng kỳ) và sự sụt giảm doanh số từ kênh đại lý trong quý I/2022 (giảm 23,4% so với cùng kỳ). Một số doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm nhân thọ ghi nhận sự sụt giảm mạnh về số lượng đại lý trong quý I/2022.

Nhóm chuyên gia kỳ vọng tốc độ tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm sẽ tăng mạnh hơn trong quý III/2022 do nền cơ sở thấp trong quý III/2021.

Với việc Luật Kinh doanh Bảo hiểm (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua, SSI Research đánh giá Luật này sẽ có tác động tích cực đến sự phát triển lâu dài của thị trường bảo hiểm.

Tuy nhiên, nhóm chuyên gia thấy cần một giải pháp để cải thiện cấu trúc tổng thể của thị trường do lợi nhuận hiện tại không được phân bổ hợp lý trong toàn bộ chuỗi giá trị của ngành.

Bà Nguyễn Thu Hà - Trưởng phòng Phân tích SSI Research cho rằng, luật mới sẽ có tác động tích cực về dài hạn đối với thị trường bảo hiểm. Với những thay đổi về mô hình quản lý vốn, có thể sẽ có áp lực tăng vốn tại một số công ty bảo hiểm nhất định. Tuy nhiên, "các quy định này có giai đoạn chuyển tiếp 5 năm, tạo một khoảng thời gian đệm giữa khung pháp lý và việc áp dụng trong hoạt động thực tế (2023 - 2027) đồng thời hiện tại chúng tôi vẫn chưa thấy rõ được một giải pháp để cải thiện cấu trúc tổng thể của thị trường, do lợi nhuận hiện tại không được phân bổ hợp lý trong toàn bộ chuỗi giá trị của ngành. Trong khi các công ty môi giới bảo hiểm được hưởng biên lợi nhuận cao vào thời điểm hiện tại, các công ty kinh doanh bảo hiểm đang phải chịu gánh nặng với việc giải quyết bài toán quản lý chi phí và khả năng sinh lời ở mức thấp", bà Hà nói.

Đánh giá về tiềm năng đầu tư dài hạn của cổ phiếu bảo hiểm, chuyên gia SSI phân tích, luật mới đã bổ sung một số điều khoản mới để hướng dẫn cho các công ty bảo hiểm, sửa đổi một số quy định trước đây để tránh nhầm lẫn khi áp dụng trong thực tế đồng thời, việc trao quyền tự chủ lớn hơn cho doanh nghiệp bảo hiểm cũng sẽ giúp họ chủ động hơn và đảm bảo hiệu quả tốt hơn trong hoạt động kinh doanh.

Mặc dù còn những tồn tại về mặt hiệu quả và khả năng sinh lời nhưng theo chuyên gia, dư địa tăng trưởng về dài hạn của thị trường bảo hiểm Việt Nam là rất lớn. Đặc biệt, môi trường lãi suất tăng cũng sẽ có tác động tích cực đến tỷ suất đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm do phần lớn tài sản đầu tư của doanh nghiệp này là tiền gửi ngân hàng và trái phiếu.

Mua bảo hiểm kết hợp đầu tư, có cần lo lắng?

Hiện nay cơ cấu của các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư gồm 2 phần: Bảo vệ rủi ro và đầu tư. Phần bảo hiểm bảo vệ rủi ro luôn được bảo đảm bất kể thị trường diễn biến thế nào. Ở phần đầu tư, phí của người tham gia bảo hiểm sẽ được tập hợp vào quỹ và khai thác.

Với sản phẩm bảo hiểm liên kết chung, các khoản đầu tư được ủy thác cho quỹ chung của công ty bảo hiểm và tập trung vào các loại tài sản có độ an toàn cao và ít biến động như trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu chính phủ và tiền gửi là chủ yếu.

Theo khảo sát của chuyên gia, mỗi năm các quỹ đầu tư dưới dạng liên kết chung có lãi từ 5 - 6%. Đây là sản phẩm cho những nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro trung bình, tìm kiếm lợi nhuận ổn định.

Sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị dành cho các nhà đầu tư nhiều tham vọng với kỳ vọng lợi nhuận lớn hơn, khẩu vị rủi ro cao hơn. Phí của người tham gia sẽ được ủy thác cho Quỹ liên kết (do chính công ty bảo hiểm thành lập hoặc liên kết với các quỹ bên ngoài). Danh mục đầu tư của Quỹ liên kết sẽ đa dạng hơn bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, tiền gửi…

Tùy khẩu vị rủi ro của người tham gia, mỗi gói sẽ được phân bổ từng nhóm tài sản theo cơ cấu khác nhau. Vậy khi thị trường nhiều biến động, danh mục của người tham gia có tỷ lệ cổ phiếu lớn có cần lo lắng?

Thực tế, trong dài hạn, thị trường chứng khoán vẫn có nhiều tiềm năng tăng trưởng. Việc bán tháo trên thị trường chỉ là những điều chỉnh ngắn hạn do tâm lý hoặc theo chu kỳ bước vào thị trường "con gấu". Quỹ đầu tư của các công ty bảo hiểm sở hữu đội ngũ chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực đầu tư và quản lý. Khi thị trường biến động, các nhà quản lý quỹ sẽ linh hoạt cơ cấu sang các loại tài sản khác. Như vậy, tài sản của khách hàng không bị ảnh hưởng quá lớn.

Một số sản phẩm liên kết đầu tư sẽ không khấu trừ toàn bộ phí bảo hiểm của khách hàng cùng một lúc. Mỗi tháng, các gói này chỉ trích một khoản bằng 1/12 phần phí bảo hiểm rủi ro đưa vào chi phí rủi ro, phần còn lại vẫn đang được đầu tư. Nguyên tắc là chưa bán đơn vị quỹ thì vẫn chưa phải trích phí bảo hiểm để đóng.

Thực tế, những biến động trên thị trường không phải vấn đề đáng lo ngại với người tham gia các gói bảo hiểm liên kết đầu tư. Tuy vậy, vẫn có một nhóm cần chú ý đến các diễn biến thị trường đó là người đến hạn rút tiền đầu tư sau 15 - 20 năm tham gia. Tỉ suất sinh lời của nhóm này có thể bị giảm nhẹ. Khi đó, khách hàng có thể cân nhắc rút một phần trong số đó và chờ tới khi thị trường phục hồi hoặc chuyển hướng sang các quỹ có rủi ro thấp hơn như trái phiếu.

Việc đầu tư cũng như tham gia một hợp đồng bảo hiểm là dài hạn. Những điều chỉnh ngắn hạn của thị trường chỉ là một phần trong quá trình này, nhà đầu tư cần bình tĩnh chờ đợi. Khi thị trường phục hồi sau các pha giảm điểm, khách hàng có quyền đổi sang nhóm an toàn hơn như trái phiếu để bảo toàn lợi nhuận hoặc đầu tư thêm để bù đắp những thiệt thòi khi thị trường giảm.