Có thể xuất hiện ngọn núi mới cao hơn đỉnh Everest trong tương lai do ảnh hưởng của xói mòn
Theo các nhà nghiên cứu, đỉnh Everest có nguy cơ bị đe dọa độ cao do ảnh hưởng của xói mòn và sự kết hợp của nhiều yếu tố địa chất.
Núi Everest, được mệnh danh là ngọn núi cao nhất thế giới so với mực nước biển, đứng sừng sững như một biểu tượng không chỉ của tự nhiên mà còn là kết quả kỳ diệu của các quá trình địa chất. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu danh hiệu này có tồn tại mãi mãi không, khi các yếu tố địa chất liên tục thay đổi. Để hiểu rõ, trước tiên, chúng ta cần tìm hiểu về quá trình hình thành của Everest và những đặc điểm đặc biệt của dãy Himalaya khiến ngọn núi này trở nên cao chót vót.
Một trong những cách mà các ngọn núi cao hình thành là qua sự va chạm giữa các mảng kiến tạo. Khi hai mảng kiến tạo va chạm, mảng này có thể bắt đầu chìm xuống hoặc di chuyển bên dưới mảng kia, đẩy lớp vỏ Trái Đất lên cao và tạo thành các ngọn núi hùng vĩ. Đây là cách mà dãy Himalaya, bao gồm Everest, hình thành hàng triệu năm trước.
Rob Butler, nhà địa chất học tại Đại học Aberdeen ở Scotland, giải thích rằng chiều cao của các ngọn núi hình thành từ va chạm kiến tạo phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ dày và nhiệt độ của lớp vỏ Trái Đất. Những yếu tố này được định hình qua cường độ và thời gian của các va chạm, cũng như tuổi thọ của lớp vỏ.
"Hãy hình dung lớp vỏ Trái Đất không phải vật rắn mà là chất lỏng nhờn như siro cây thích. Giống như siro lạnh, lớp vỏ lạnh nhờn hơn và do đó chắc chắn hơn. Vì vậy, lớp vỏ càng dày lạnh càng hình thành núi cao hơn so với lớp vỏ mỏng ấm", Butler giải thích.
Bên cạnh độ dày và nhiệt độ của lớp vỏ, một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến độ cao và sự phát triển của các ngọn núi chính là xói mòn. Theo Butler, xói mòn đóng vai trò to lớn trong việc giúp dãy Himalaya – bao gồm Everest – trở thành một trong những hệ thống núi phát triển nhanh nhất hành tinh, nhờ vào nguyên lý đẳng tĩnh. Cũng giống như một chiếc tàu container nổi trên mặt biển, khi càng ít vật liệu chồng lên lớp vỏ Trái Đất, phần núi sẽ càng nhô cao hơn trên lớp phủ bên dưới.
Quá trình xói mòn diễn ra dưới tác động của sông ngòi, băng hà, mưa lớn và sạt lở. Khi các vật liệu bị đưa đi khỏi bề mặt núi, ngọn núi dường như “nhô cao” hơn do áp lực từ lớp phủ đẩy lên. Một nghiên cứu năm 2024 cho thấy sự xói mòn nhanh chóng từ các con sông cách Everest khoảng 72km đã góp phần giúp đỉnh núi này nhô cao thêm từ 15-50m trong vòng 89.000 năm qua.
Mặc dù xói mòn là một yếu tố thúc đẩy sự phát triển của núi, nhưng nó cũng chính là lý do khiến núi có thể giảm bớt chiều cao. Matthew Fox, một nhà địa chất học tại Đại học London, cho biết rằng chiều cao của một ngọn núi phụ thuộc vào sự cân bằng giữa tốc độ nhô cao và tốc độ xói mòn. Nếu tốc độ nhô cao lớn hơn xói mòn, núi sẽ tiếp tục phát triển; ngược lại, nếu xói mòn xảy ra nhanh hơn, núi sẽ dần thu nhỏ.
Một số nhà khoa học cho rằng trong tương lai, Nanga Parbat – một trong những ngọn núi hàng xóm của Everest thuộc dãy Himalaya và là ngọn núi cao thứ 9 trên Trái Đất – có thể vượt qua Everest về độ cao. Tuy nhiên, Butler tỏ ra nghi ngờ về khả năng này. Dù Nanga Parbat phát triển nhanh hơn, nhưng khu vực này chịu lượng mưa lớn, làm cho xói mòn diễn ra mạnh mẽ. Trong khi đó, Everest có tốc độ phát triển chậm hơn nhưng cũng ít chịu tác động từ xói mòn, do đó vẫn duy trì chiều cao chênh lệch khoảng 610m so với Nanga Parbat.
Dù vậy, Butler không hoàn toàn loại trừ khả năng một ngọn núi khác trong dãy Himalaya có thể vượt qua Everest trong tương lai. Ông nhận định rằng bất kể sự thay đổi ra sao, các yếu tố tự nhiên như va chạm kiến tạo và xói mòn vẫn sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của các đỉnh núi. Tuy nhiên, khả năng xuất hiện một ngọn núi cao hơn nhiều so với Everest hiện tại là rất thấp. Lý do là trên Trái Đất, lực hấp dẫn quá lớn, giới hạn chiều cao mà một ngọn núi có thể đạt tới.
Với các yếu tố tự nhiên không ngừng thay đổi, Everest có thể không mãi mãi là ngọn núi cao nhất thế giới. Tuy nhiên, hiện tại, nó vẫn đứng vững như một biểu tượng đầy thách thức và hùng vĩ của hành tinh, minh chứng cho sức mạnh và sự kỳ diệu của tự nhiên.
*Theo Live Science
