Đạt kỷ lục doanh số 2022, "cánh cửa bùng nổ" của ngành ô tô Việt Nam năm 2023 ở đâu?

Năm 2022, thị trường ô tô trong nước phục hồi sức mua sau một năm ảnh hưởng nặng bởi dịch Covid-19. Doanh số toàn thị trường có thể đạt, thậm chí vượt mốc nửa triệu xe. Cùng với những tín hiệu tích cực này, ngành xe cũng chứng kiến nhiều biến động lẫn xu hướng mới.

Dấu ấn tích cực nhất xét về thị trường vĩ mô là lần đầu tiên, tiêu thụ ô tô tại Việt Nam 2022 có thể đạt, thậm chí vượt 500.000 xe, con số kỷ lục từ trước đến nay. Tính đến hết tháng 11, doanh số toàn ngành đạt khoảng 459.423 xe, tức chỉ khoảng hơn 40.000 xe nữa là chạm ngưỡng nửa triệu chiếc.

Lượng bán nửa triệu chiếc giúp Việt Nam vào nhóm 4 thị trường tiêu thụ xe mới nhiều nhất Đông Nam Á, cùng với Malaysia, Thái Lan, Indonesia. Nếu xét về sức mua, Việt Nam là thị trường có mức tăng trưởng cao thứ hai khu vực. Số liệu của Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Đông Nam Á (AAF), tăng trưởng của thị trường ôtô Việt Nam là 43,5%, chỉ sau Malaysia 44,8%, tính doanh số đến hết tháng 11.

Quy mô thị trường mở rộng, sức mua tăng trưởng nhanh là những tiền đề quan trọng thu hút quan tâm của các hãng xe, không chỉ hiện diện bằng hình thức kinh doanh nhập khẩu mà còn đặt nhà máy lắp ráp trong nước để tận dụng nhân lực và khai thác tiềm năng doanh số của thị trường.

Bởi nguồn cung thiếu hụt, nhiều mẫu xe bán chạy của các hãng Toyota, Hyundai, Mitsubishi, Kia... cần đến 1-2 tháng mới có giao đến cho khách. Với xe nhập khẩu, chủ yếu xe sang, thời gian khách chờ đợi 2-4 tháng, thậm chí nửa năm.

Cung không đủ cầu, nhiều mẫu xe đội giá so với mức đề xuất vài chục đến vài trăm triệu đồng. Bên cạnh đó, các hãng cũng chủ động tăng giá vì các lý do liên quan đến chi phí sản xuất, nâng cấp động cơ đáp ứng chuẩn khí thải Euro 5...

2022 có thể xem là năm chứng kiến làn sóng tăng giá trải rộng các hãng nhất từ trước đến nay. Ford, Toyota, Kia, Hyundai, Mitsubishi, Suzuki, Lexus, Mercedes... tăng giá bán hàng loạt sản phẩm lắp ráp lẫn nhập khẩu. Trong số này, Kia nhiều nhất với 4 lần.

Đây là điều vốn thường xuyên diễn ra mỗi năm của thị trường ôtô nhưng 2022 có số lượng nhiều đột biến. Về việc dừng bán, ngoài chiến lược sản phẩm của từng hãng, nguyên nhân còn đến từ yêu cầu chuẩn khí thải Euro 5 bắt buộc với ôtô mới bán ra từ 2022 phải có.

Ngưng bán liên quan đến chuẩn khí thải có các mẫu Wigo, Hilux của Toyota, Brio của Honda. Ngưng bán liên quan đến hiệu quả doanh số có Kona của Hyundai, Rush của Toyota, Passat, Polo hatchback của Volkswagen. Riêng VinFast, chiến lược chuyển đổi sang sản xuất xe điện từ 2023 khiến toàn bộ dải sản phẩm xe xăng của hãng như Fadil, Lux A.20, SA 2.0 đều bị khai tử.

Bên cạnh nhiều dòng xe rút lui, thị trường cũng chào đón hàng loạt sản phẩm mới lần đầu bán ở Việt Nam. Hyundai có Creta sau khi dừng bán Kona. Toyota ngưng bán Rush nhưng thay bằng chiếc Veloz hợp nhu cầu hơn. Hãng Nhật cũng có thêm Raize, chiếc SUV cỡ nhỏ cho khách hàng trẻ đô thị.

Bên cạnh đó, Kia phân phối trở lại Sportage và Carens sau nhiều năm vắng bóng. Hyundai đem Stargazer chinh chiến ở phân khúc MPV. Ford thay Escape bằng Territory ở phân khúc C. Jeep lần đầu bán mẫu SUV cỡ lớn Grand Cherokee, Volkswagen có T-Cross để hoàn thiện dải sản phẩm gầm cao...

Ngày 25/11, tại Cảng MCP Port (Hải Phòng), VinFast đã xuất khẩu lô ô tô điện đầu tiên gồm 999 chiếc VF8 ra thị trường quốc tế. Đây là sự kiện đánh dấu bước tiến đặc biệt của ngành công nghiệp xe hơi Việt Nam.

Sau khoảng 20 ngày xuất phát, lô xe đã cập cảng California (Mỹ), sẵn sàng bàn giao tới những khách hàng đầu tiên vào cuối tháng 12.

Theo VinFast, VF 8 và VF 9 đã nhận được 65.000 đơn đặt hàng từ khắp nơi trên thế giới. Ngay sau thị trường Mỹ, VinFast sẽ xuất khẩu các lô xe VF 8 tiếp theo tới thị trường Canada và châu Âu để kịp bàn giao cho khách hàng vào năm 2023.

Cuối năm 2022, người dùng xe mới, cũ tại Việt Nam trải qua một trong những giai đoạn đi đăng kiểm ôtô nhiều khó khăn nhất từ trước đến nay. Sau khi cơ quan công an TP HCM điều tra sai phạm tại nhiều trung tâm đăng kiểm phía nam, tạm giam các giám đốc, hoạt động đăng kiểm ở những nơi còn lại siết chặt.

Quy trình đăng kiểm khắt khe, thậm chí cứng nhắc ở một số hạng mục khiến nhiều ôtô trượt đăng kiểm dù cũng xe đó, lỗi đó ở các năm trước lại qua. Vì thế, các chủ xe có xe lắp phụ kiện hay độ thêm, tất bật đưa xe đến các garage để về "zin", sau đó mới đi đăng kiểm. Với những chủ xe không còn đồ "zin", họ phải đi thuê ở các garage với giá hàng triệu đồng/ngày.

Không những người sở hữu xe bị ảnh hưởng, các đại lý cũng phải lùi lịch giao xe cho khách vì đăng kiểm xe tốn thêm thời gian so với trước. Tình trạng quá tải diễn ra ở nhiều trung tâm đăng kiểm tại Hà Nội, TP HCM. Không ít chủ xe, người đi đăng kiểm chờ cả ngày mới đến lượt, có trường hợp được hẹn quay lại kiểm định sau nửa tháng. Hiện Cục Đăng kiểm Việt Nam đã có nhiều văn bản gửi đến các trung tâm đăng kiểm để hướng dẫn, giải quyết các khúc mắc trong vấn đề kiểm định xe khi Tết đã cận kề.

Năm 2022, doanh số xe điện toàn cầu ước tính đạt 10,6 triệu chiếc, tăng 57% so với năm 2021. Trong đó, riêng xe điện chạy pin đạt 8 triệu chiếc, theo EV Volumes. Sự kiện CES 2023 (Mỹ) đã chứng kiến sự vào cuộc ồ ạt của các ông lớn trong ngành ô tô, và thị trường ô tô điện hứa hẹn sẽ bùng nổ doanh số trong năm 2023.

Trong cuộc cách mạng di chuyển toàn cầu, Đông Nam Á đang nổi lên là một thị trường tiềm năng bậc nhất. Tờ Nikkei Asia nhận định, năm 2023 sẽ là năm cất cánh của thị trường xe điện tại Đông Nam Á khi các nhà sản xuất cung cấp nhiều lựa chọn hơn với giá hợp lý để chinh phục người tiêu dùng ở các nền kinh tế mới nổi.

Thị trường Việt Nam với dân số gần 100 triệu người, tỷ lệ sở hữu ô tô thuộc diện thấp trong khu vực, GDP tăng trưởng ổn định, tầng lớp trung lưu đang gia tăng mạnh mẽ, tốc độ phát triển công nghệ nhanh, sẽ là một trong những thị trường có tương lai phát triển xe điện rất lớn. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) dự báo Việt Nam sẽ đạt mức 1 triệu xe điện hoá vào năm 2028 và đến năm 2040 số lượng xe điện sẽ đạt 3,5 triệu chiếc.

Thời gian qua, bên cạnh thương hiệu xe điện nội địa VinFast, nhiều hãng xe lớn đã lên kế hoạch vào Việt Nam: KIA giới thiệu mẫu EV6, Hyundai ra mắt IONIQ 5, Audi trình làng e-tron GT. Tại Vietnam Motor Show 2022, hàng loạt mẫu xe điện lần đầu lộ diện như một động thái dò đường của các hãng, như Mercedes EQS với hai phiên bản EQS 450+ và EQS 580 4MATIC, Lexus với LF-Z, Toyota với bZ4X…

Một số hãng như Mitsubishi, Porsche đã rục rịch triển khai các trạm sạc làm tiền đề cho việc phân phối xe điện. Trong khi đó, Skoda Auto, thương hiệu ô tô của Cộng hòa Séc đã ký kết hợp tác với TC Motor để phân phối một số dòng xe điện từ năm 2023 và bắt đầu lắp ráp từ năm 2024.

Ngay cả các doanh nghiệp phụ trợ như EVone, ZenCar, Autel… cũng nhanh chóng bắt nhịp bằng việc cung cấp các giải pháp về sạc pin để đón đầu làn sóng di chuyển xanh.

Theo các chuyên gia, loạt chính sách hỗ trợ của Chính phủ như miễn phí trước bạ, giảm thuế tiêu thụ đặc biệt từ 15% xuống còn 3%… có vai trò như hành lang dẫn đường cho ngành công nghiệp xe điện. Thị trường ô tô điện Việt Nam trong năm 2023 rất rộng mở về cơ hội, song cũng sẽ rất chật chội bởi sự cạnh tranh ngày càng tăng lên.