Đất nước sắp chìm xuống biển, người dân quốc gia 26km2 ‘hẹp nhất thế giới’ phải di cư
Người dân Tuvalu đang xin di cư sang Australia theo chương trình "visa khí hậu" vì quốc đảo của họ có nguy cơ chìm dưới mực nước biển.
Theo The Guardian, Tekafa Piliota (13 tuổi, sống tại Thủ đô Funafuti) ngồi trong lớp học nhỏ ven biển và mơ ước một ngày trở thành bác sĩ. Tuy nhiên, quê hương em - quốc đảo Tuvalu nằm giữa Australia và Hawaii, không có trường đại học lại đang phải đối mặt với hiểm họa biến mất do biến đổi khí hậu.
Tekafa là một trong số 800 học sinh của trường Nauti ở Thủ đô Tuvalu, đang chờ đợi một cơ hội được sang Australia. Ngày 16/6, Chính phủ Australia chính thức mở đợt đăng ký đầu tiên cho phép công dân Tuvalu nộp đơn xin chuyển đến sinh sống tại nước này.
Ngoại trưởng Australia, bà Penny Wong, cho biết chương trình di cư này sẽ mang lại cho người dân Tuvalu cơ hội sống, học tập và làm việc tại Australia trong bối cảnh những tác động từ biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng.
Khác với các chương trình lao động có thời hạn, công dân Tuvalu tham gia chương trình sẽ được cấp thẻ thường trú nhân (thẻ xanh) trước khi khởi hành. Ngay khi đặt chân đến Australia, họ sẽ được tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục và phúc lợi như một công dân chính thức. Việc di cư không bị giới hạn về độ tuổi hay điều kiện cụ thể và người tham gia được phép tự do đi lại giữa hai quốc gia.
Sáng kiến di cư này được xem là một hình thức “visa khí hậu” đầu tiên trên thế giới, nằm trong khuôn khổ Hiệp ước Liên minh Falepili mà Australia và Tuvalu đã ký kết vào năm 2023. Ở giai đoạn đầu, chương trình cho phép tiếp nhận 280 công dân Tuvalu mỗi năm sang Australia.
Thủ tướng Tuvalu, ông Feleti Teo, gọi thỏa thuận này là chưa từng có và mang tính bước ngoặt. Ông cũng nhấn mạnh rằng nhiều người dân đang đặt kỳ vọng lớn vào tương lai thông qua hành trình di cư này.
Tuvalu là một trong những quốc gia nhỏ nhất thế giới, với diện tích đất liền chỉ khoảng 26km2 và quy mô dân số 11.000 người. Trong đó, khoảng 60% cư dân sinh sống tại Thủ đô Funafuti - nơi quy tụ hơn 30 đảo nhỏ, có độ cao chưa đầy 1m so với mực nước biển khi thủy triều lên. Các chuyên gia dự báo 95% diện tích quốc đảo này có nguy cơ bị ngập vào cuối thế kỷ XXI.
Tuy nhiên, làn sóng di cư của giới trẻ cũng làm dấy lên lo ngại về tình trạng chảy máu chất xám, sự thiếu hụt lao động và nguy cơ mai một văn hóa truyền thống.
“Những cá nhân này thường giữ vai trò quan trọng trong nhà thờ, làng mạc và gia đình của họ. Sự vắng mặt này sẽ tạo ra khoảng cách trong lao động và truyền bá kiến thức văn hóa”, nhà nghiên cứu FotuoSamoa Tiatia, chuyên gia về di cư lao động tại khu vực Thái Bình Dương nhận định.
Phản hồi trước những lo ngại đó, Thủ tướng Tuvalu khẳng định quyền tự do di chuyển giữa hai nước theo thỏa thuận đã ký, đồng thời nhấn mạnh rằng việc đến Australia không có nghĩa là phải sống phần đời còn lại ở nước ngoài.
Song song với chương trình “visa khí hậu”, Chính phủ Tuvalu đang phối hợp với các cơ quan quốc tế để triển khai nhiều dự án nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu.
Cụ thể, 7,8ha đất sẽ được nâng nền để chống ngập lụt, trong khi gần 3km bờ biển sẽ được gia cố bằng đê chắn sóng và vùng đệm tự nhiên trong năm nay. Một dự án khác đặt mục tiêu cải tạo 3,6km2 đất cao có khả năng chống chịu khí hậu, phục vụ cho nhu cầu tái định cư trong tương lai.
Với nhiều học sinh như Tekafa, cơ hội sang Australia mang lại một viễn cảnh mới, dù phải rời xa quê hương vẫn là điều khiến các em trăn trở. Adriana Pedro Tausau, học sinh năm cuối của một trường cấp ba tại Funafuti, không giấu được sự háo hức khi nói về cơ hội di cư. Theo cô, đây không chỉ là cách để tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục và việc làm cho bản thân, mà còn là con đường mở ra tương lai cho những đứa con sau này.
