Drama ở OpenAI chỉ là 'bề nổi của tảng băng chìm', cuộc đua giữa Elon Musk, Bill Gates và những gã khổng lồ công nghệ khốc liệt còn khốc liệt hơn thế

Ai sẽ là người quan tâm đến vấn đề đạo đức?

Năm 2015, Elon Musk đã phá vỡ quy tắc mà ông từng rất coi trọng. Ông chủ Tesla quyết định đầu tư vào công ty trí tuệ nhân tạo (AI) hàng đầu là DeepMind dù không kiểm soát nó. DeepMind, do một nhóm người tài năng thành lập, trong đó có Mustafa Suleyman, đã đòi hỏi thành lập một hội đồng đạo đức để đảm bảo việc sử dụng công nghệ có trách nhiệm sau khi bị Google mua lại. Cuộc họp đầu tiên của hội đồng này đã diễn ra vào ngày 14/8/2015 tại SpaceX, nhưng tầm ảnh hưởng của Musk cũng kết thúc ở đó.

Mặc dù những sự ủng hộ và đầu tư ban đầu đều đến từ Musk, việc Google mua lại DeepMind đồng nghĩa với việc vị tỷ phú này phải ra đi. Cuộc họp có sự tham gia của các nhà lãnh đạo Google như Larry Page, Sergey Brin và Eric Schmidt, cùng với những nhân vật lớn như Reid Hoffman và Toby Ord.

Các nhà sáng lập DeepMind thể hiện rằng họ đã nhận thức rõ về những rủi ro của công nghệ, qua bài thuyết trình của Suleyman mang tên "Những Kẻ Phá Hoại Đang Đến". Ông cảnh báo rằng trí tuệ nhân tạo có thể dẫn đến một làn sóng thông tin sai lệch, và công nghệ này sẽ thay thế hàng loạt việc làm trong những năm tới.

Khi đó, người dân sẽ buộc tội Google cướp đi sinh kế của họ. Suleyman đề xuất rằng Google cần phải chia sẻ tài sản của mình với hàng triệu người mất việc vì họ và phải cung cấp "mức thu nhập cơ bản toàn cầu".

Musk đồng tình với lo ngại của Suleyman, nhấn mạnh về sự cần thiết của việc phân phối tài sản. Tuy nhiên, các nhà điều hành của Google, đặc biệt là Schmidt và Page, bác bỏ những quan ngại này với niềm tin rằng trí tuệ nhân tạo sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn số bị thay thế. Sự bất đồng quan điểm này đã nhen nhóm lên ngọn lửa cho các xung đột sau này về vấn đề đạo đức của trí tuệ nhân tạo.

Ảnh: Mustafa Suleyman - Đồng sáng lập DeepMind

Tám tháng sau đó, DeepMind đã đạt được một thành tựu gây sốc khi trí tuệ nhân tạo của họ, AlphaGo, đánh bại một trong những kỳ thủ cờ vây hàng đầu thế giới. Chiến thắng không ngờ này có tác động toàn cầu, thách thức cả những đồn đoán về thời hạn cần thiết để đạt được những thành công lớn về trí tuệ nhân tạo. Các nhà phê bình và những người lo lắng về rủi ro của trí tuệ nhân tạo xem chiến thắng này như một minh chứng cho những lo ngại của họ, nhấn mạnh rằng tốc độ phát triển của trí tuệ nhân tạo đã vượt ngoài dự đoán của các chuyên gia.

Khi DeepMind tiếp tục công việc của mình, các nhà sáng lập càng thêm lo lắng về cách Google sử dụng phát minh của họ. Năm 2017, họ cố gắng tách khỏi Google, lo ngại rằng công nghệ của mình đang bị lạm dụng. Google phản ứng bằng cách tăng lương và thưởng cổ phiếu cho các nhà sáng lập DeepMind và nhân viên của họ, thành công giữ họ lại trong công ty. Bước đi này thể hiện rõ sự mâu thuẫn giữa những quan ngại về đạo đức của các nhà sáng lập và các gói kích thích bằng tài chính mà Google cung cấp để duy trì quyền kiểm soát.

>> Cái tôi, nỗi sợ hãi và tiền bạc: 'Cầu chì' bảo vệ AI đã bị 'cháy' như thế nào?

Thật không may, hội đồng đạo đức chỉ họp một lần, và không họp lại lần nào sau đó. Điều này làm nổi bật các khó khăn của việc giám sát phát triển trí tuệ nhân tạo trong các tập đoàn lớn, đồng thời đặt ra câu hỏi về mức độ cam kết của các nhà phát triển rằng sẽ xem xét đến các vấn đề đạo đức trong lĩnh vực AI - một lĩnh vực đang phát triển quá nhanh chóng.

Sự đối đầu giữa quan điểm của Musk và lãnh đạo Google, kết hợp với thành công đột phá của AlphaGo, là điềm báo cho cuộc tranh luận không hồi kết về tác động của trí tuệ nhân tạo đối với xã hội, cũng như trách nhiệm của các công ty công nghệ trong việc hình thành tương lai của nó.

Câu chuyện này đã làm bộc lộ mối tương quan phức tạp giữa lợi ích tài chính, các mối quan ngại về đạo đức và những tầm nhìn khác nhau trong cộng đồng trí tuệ nhân tạo. Sự căng thẳng giữa những lo ngại về rủi ro của trí tuệ nhân tạo và tinh thần lạc quan của các nhà lãnh đạo ngành đã phản ánh những tranh cãi toàn cầu về những ảnh hưởng xã hội của thứ công nghệ đang phát triển nhanh chóng này.

Cuộc chia ly

Năm 2015, Elon Musk thành lập OpenAI với ý định ban đầu là một tổ chức phi lợi nhuận với mục tiêu thúc đẩy sự phát triển của trí tuệ nhân tạo mà hoàn toàn không vì lợi nhuận. Tuy nhiên, đến năm 2017, tầm nhìn của Musk thay đổi, và ông bắt đầu tìm kiếm một chiến lược kinh doanh để cạnh tranh với Google.

Quá bực bội với sự tiến triển chậm chạp của OpenAI, Musk đề xuất biến nó thành một pháp nhân thương mại liên kết với Tesla, dẫn đến sự khác biệt trong tiếng nói chung, khiến vị tỷ phú này phải rời đi vào năm 2018. Đối mặt với áp lực tài chính, OpenAI lại cầu tới Microsoft để tìm kiếm mối quan hệ đối tác chia sẻ lợi nhuận, nhận được lượng vốn đầu tư 1 tỷ USD, đổi lại, họ sẽ tích hợp AI vào dịch vụ đám mây của Microsoft.

Dario Amodei, một nhân vật quan trọng trong quá trình phát triển của GPT-3 tại OpenAI, thể hiện sự không hài lòng về thỏa thuận với Microsoft vì ông nhận thấy rằng công ty đã lún quá sâu vào con đường thương mại hóa. Năm 2021, Amodei và các nhà nghiên cứu khác cố gắng loại bỏ CEO của OpenAI, Sam Altman, nhưng nỗ lực của họ thất bại. Sau đó, họ rời OpenAI để thành lập Anthropic, một phòng thí nghiệm tập trung vào việc phát triển AI tuân thủ các nguyên tắc đạo đức chặt chẽ. Anthropic sau đó đã nhận nguồn vốn đầu tư đáng kể từ Amazon và Google.

Và đây là sự khởi đầu

Tháng 8 năm 2022, CEO của OpenAI, Sam Altman, và giám đốc điều hành Greg Brockman, cùng với nhà nghiên cứu Chelsea Voss, đã trình bày về ý tưởng GPT-4 tại nhà Bill Gates, nhằm giải quyết sự hoài nghi của ông về mô hình ngôn ngữ lớn. Trong một bữa tối, Gates đã nói rằng ông sẽ vẫn hoài nghi cho đến khi công nghệ này thể hiện khả năng tư duy phản biện, ví dụ như vượt qua một bài kiểm tra Sinh trắc học A.P.

Trong buổi thuyết trình, GPT-4 đã gây ấn tượng khi đối mặt với một bài kiểm tra sinh học phức tạp, và chỉ mắc một sai lầm trong số 60 câu hỏi. Hệ thống thể hiện khả năng suy luận hội thoại một cách không ngờ, vượt xa khả năng theo thiết kế của nó. Tỷ phú Bill Gates khi nhìn hình ảnh này đã nhớ lại cảm xúc tương tự của ông khi lần đầu tiên nhìn thấy giao diện đồ họa vào năm 1980, và đó là lúc ông nhận ra tiềm năng cách mạng của GPT-4.

Ảnh: “Sức mạnh” xử lý thông tin của Chat GPT-4 so với GPT-3.

Sau buổi trình bày thành công, Microsoft nhanh chóng tích hợp GPT-4 vào các dịch vụ trực tuyến của mình, bao gồm cả công cụ tìm kiếm Bing. Ngoài ra, OpenAI phát hành chatbot ChatGPT, hiện được sử dụng bởi 100 triệu người mỗi tuần. Điều này đánh dấu một chiến thắng đáng kể của OpenAI so với Anthropic.

Thành công này đã lan truyền rộng rãi trong ngành, thúc đẩy các nhóm nghiên cứu lạc quan của Google, do CEO Page dẫn đầu, mang tới đối thủ cạnh tranh bằng cách giới thiệu chatbot của riêng họ, Bard. Tuy nhiên, ChatGPT của OpenAI lại có sự thể hiện vượt trội hơn, khiến cho giá cổ phiếu Google giảm 11% trong ba tháng sau khi ChatGPT ra mắt. Elon Musk, người đã rời OpenAI trước đó, dường như đã biến mất khỏi câu chuyện.

Chỉ trong vài thập kỷ qua, chúng ta đã đạt được những bước tiến không tưởng trong công nghệ trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, một điều mà có lẽ ai cũng đã nhận ra, rằng tốc độ phát triển của loại công nghệ này đang trở nên khó kiểm soát và khó nắm bắt. Những thành tựu mà chúng ta đã đạt được có lẽ mới là bề nổi của tảng băng, và tất cả mới chỉ là bắt đầu cho một kỷ nguyên phát triển thịnh vượng của AI - loại công nghệ đã chứng minh được tính hữu dụng và vai trò ngày càng lớn trong cuộc sống của nhân loại.

>> Dự án vệ tinh khổng lồ của Jeff Bezos chậm trễ vì tư thù với Elon Musk?