Elon Musk chặn truy cập Starlink trong xung đột Nga - Ukraine như thế nào?

Hàng chục nghìn thiết bị Starlink tạo thành xương sống cho hoạt động của mạng lưới quân sự Ukraine. Tuy nhiên, các lực lượng quân sự của Nga cũng đang tận dụng tối đa các cổng kết nối Internet vệ tinh này để đạt những bước tiến trên chiến trường.

Thị trường chợ đen

Starlink cho phép các bên tham chiến sử dụng Internet vệ tinh để tăng cường sự phối hợp trong các cuộc tấn công, dẫn đường cho máy bay không người lái và pháo binh tấn công chính xác mục tiêu.

Theo tờ The Washington Post, mặc dù SpaceX không bán trực tiếp thiết bị cho phía quân đội Nga, song những binh sĩ nước này vẫn có thể tiếp cận cổng kết nối đầu cuối của dịch vụ Internet vệ tinh thông qua chuỗi cung ứng và trung gian “không rõ ràng”.

Vấn đề này đã làm dấy lên sự bất mãn của Ukraine đối với Elon Musk, giám đốc điều hành của SpaceX. Một số binh sĩ chỉ trích Musk, nói rằng công ty của tỷ phú này chưa làm đủ để ngăn chặn việc sử dụng “trái phép” các cổng Starlink trong khu vực chiến sự và nghi ngờ về mong muốn khắc phục vấn đề này.

SpaceX đã cung cấp miễn phí kết nối Starlink cho Ukraine sau khi Nga xâm lược quy mô lớn vào năm 2022, nhưng sau đó đã đe dọa cắt dịch vụ do những mâu thuẫn trực tuyến với các nhà ngoại giao, viện lý do chi phí cao. Musk đã nhượng bộ dưới sức ép công chúng và sau đó chuyển hóa đơn cho Bộ Quốc phòng Mỹ, với tổng số tiền gần 14,1 triệu USD cho sáu tháng dịch vụ.

Musk cũng bị chỉ trích tại Ukraine, sau khi có thông tin cho rằng, ông từ chối yêu cầu của Kiev về việc hỗ trợ các drone trên biển để tấn công Hạm đội Biển Đen của Nga hồi năm 2022.

Có thể chặn truy cập trái phép?

Các nhà phân tích cho hay, Kiev và Washington đang gặp khó khăn trong việc giải quyết vấn đề sử dụng Starlink “trái phép” của Nga, khi những lệnh trừng phạt và biện pháp kỹ thuật ngắt truy cập vào mạng lưới của Starlink không hiệu quả.

Đại diện Bộ Quốc phòng Mỹ nói, chính phủ các bên đang thúc đẩy thảo luận với SpaceX về việc “ngăn chặn việc sử dụng trái phép thiết bị Starlink tại các vùng lãnh thổ do quân đội Nga chiếm đóng”, trong đó không loại trừ những lệnh trừng phạt mới liên quan đến các hành vi buôn lậu quốc tế.

Đầu năm nay, SpaceX đăng bài trên mạng xã hội X, khẳng định công ty sẽ vô hiệu hóa các thiết bị nếu được sử dụng "bởi một bên bị cấm hoặc không được phép".

Về mặt kỹ thuật, điều này có thể thực hiện được dựa trên công nghệ định vị khu vực, khi SpaceX tắt tín hiệu vệ tinh ở những khu vực cụ thể, bằng cách thiết lập ranh giới địa lý. Công nghệ này dựa trên việc xác định vị trí của thiết bị Starlink và từ chối cấp quyền kết nối dựa trên tọa độ của nó.

Bên cạnh đó, mỗi thiết bị đầu cuối đều có một mã nhận dạng duy nhất, do đó công ty chủ quản có thể theo dõi hoạt động của các cổng kết nối qua tín hiệu truy cập vệ tinh. Sau khi xác định những thiết bị lậu này, SpaceX có thể gửi tín hiệu vô hiệu hóa, biến các thiết bị thành “cục gạch”.

Cuối cùng, những thiết bị mua qua thị trường chợ đen sẽ đối mặt nguy cơ bị loại bỏ, khi nhà sản xuất cập nhật phần mềm hay firmware cụ thể.

Hệ thống giám sát mới nhằm vào Starlink

Tờ Sputnik cho biết, Nga đã phát triển thành công hệ thống giám sát có khả năng phát hiện và theo dõi tín hiệu từ các trạm liên lạc vệ tinh, có tên Kalinka.

Trung tâm Hệ thống và Công nghệ không người lái (CBST), đơn vị nghiên cứu Kalinka khẳng định, hệ thống của họ sẽ nhanh chóng hỗ trợ quân đội xác định và khóa mục tiêu vào những thiết bị sử dụng tín hiệu vệ tinh để liên lạc.

Theo đại diện CBST, nguyên lý cơ bản của truyền phát tín hiệu vô tuyến vẫn không thay đổi kể từ khi radio ra đời. Vì vậy, tín hiệu từ Starlink vẫn có thể bị Kalinka phát hiện và theo dõi.

Tùy thuộc vào địa hình và mức độ tác chiến điện tử của đối phương, nhà sản xuất công bố tầm phát hiện drone của Kalinka có thể lên đến 15km. Hiện các hệ thống này đang được thử nghiệm thực tế trong cuộc xung đột Nga - Ukraine.

>> Internet vệ tinh Trung Quốc thách thức Starlink ngay ‘sân sau’ nước Mỹ