EU muốn áp thuế nhập khẩu 50% để ngăn thép Trung Quốc giá rẻ

Ủy ban châu Âu hôm thứ Ba đã đề xuất tăng mạnh thuế nhập khẩu thép, với mục tiêu bảo vệ ngành thép của khối khỏi sự cạnh tranh từ Trung Quốc, một động thái được cho là sẽ gây chi phí lớn cho Anh và các đối tác thương mại thân cận khác.

Theo đề xuất của Ủy ban, khối lượng thép được nhập khẩu mà không chịu thuế sẽ bị giảm còn 18,3 triệu tấn mỗi năm (tức giảm gần 50 % so với hạn ngạch của năm 2024). Đồng thời, mức thuế áp dụng cho thép nhập khẩu vượt hạn ngạch đó sẽ được nâng lên 50 %.

Mục tiêu của đề xuất là đáp trả tình trạng quá công suất toàn cầu, khi thép giá rẻ từ Trung Quốc và các nơi khác chiếm thị phần tại châu Âu và đe dọa việc làm của công nhân ngành thép. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết: “Tình trạng dư thừa công suất trên phạm vi toàn cầu đang gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành của chúng ta”.

Nguy cơ khủng hoảng

Khi các quan chức EU tìm cách bảo vệ các nhà sản xuất thép trong khối, mức thuế cao hơn có thể gây hệ lụy nghiêm trọng đối với một số quốc gia láng giềng (nổi bật nhất là Anh, quốc gia đã rời EU).

Đối với các nhà sản xuất thép Anh, thị trường châu Âu còn quan trọng hơn cả thị trường Mỹ. Các doanh nghiệp thép Anh sản xuất khoảng 4 triệu tấn mỗi năm, và khoảng một nửa trong số đó được xuất khẩu vào EU. Chính phủ Anh nhấn mạnh rằng họ đang tăng xuất khẩu thép miễn thuế cho các dự án xây dựng và mục đích khác, cho rằng điều đó sẽ giúp “tái thiết sức mạnh công nghiệp của nước Anh”.

Các quốc gia sẽ có thể đàm phán về mức hạn ngạch được miễn thuế (tạo cơ hội cho Anh) nhưng mức thuế 50 % vượt hạn ngạch sẽ áp dụng cho tất cả.

Ông Gareth Stace, Tổng Giám đốc UK Steel (Hiệp hội Thép Vương quốc Anh), nhận định: “Đây có lẽ là cuộc khủng hoảng lớn nhất mà ngành thép Anh từng phải đối mặt”. Ông cho rằng chính phủ cần tận dụng tối đa quan hệ thương mại với Liên minh châu Âu để đảm bảo Anh có hạn ngạch quốc gia.

Chính phủ Anh đã phản ứng bằng thái độ lo ngại. Ông Chris McDonald, Bộ trưởng Công nghiệp Anh, phát biểu: “Chúng tôi đang thúc giục Ủy ban châu Âu làm rõ khẩn cấp tác động của biện pháp này”.

Ông Maroš Šefčovič, Ủy viên Thương mại EU, cho biết tại một cuộc họp báo rằng “tất nhiên chúng tôi sẽ tiến hành đàm phán song phương với phía đối tác Anh về vấn đề này”.

Cơ hội cho ngành thép châu Âu

Đối với các nhà sản xuất thép châu Âu (đặc biệt là Đức, quốc gia có ngành thép lớn nhất trong khối) thông báo này có thể đem lại phần nào sự cứu trợ. Theo Ủy ban châu Âu, ngành thép của Liên minh là ngành thép lớn thứ ba thế giới, sử dụng khoảng 300.000 người làm việc trực tiếp. Họ đang phải đối mặt áp lực cạnh tranh dữ dội trong những năm gần đây khi thép từ Trung Quốc đặc biệt chảy vào các thị trường toàn cầu.

Theo tài liệu công bố cùng đề xuất, ngành thép EU hiện đang vận hành ở mức công suất 67 %, thấp hơn nhiều so với mức 80 % được xem là lành mạnh.

Các quan chức châu Âu đã tham vấn với ngành thép trong mùa hè trước khi xây dựng đề xuất tăng thuế và giảm hạn ngạch.

Mặc dù việc tăng mạnh thuế có thể đẩy giá lên cao hoặc thậm chí gây thiếu hụt thép trong khối, các quan chức cho rằng điều này sẽ khuyến khích sản xuất nội địa nhiều hơn, bù đắp dần chi phí theo thời gian.

Ông Thilo Brodtmann, Chủ tịch Hiệp hội Cơ khí Đức, hoan nghênh động thái nhằm giảm phụ thuộc vào thép Trung Quốc tại châu Âu. Nhưng với tư cách người tiêu dùng thép, ông cảnh báo rằng các biện pháp bảo vệ một mình là chưa đủ để làm tăng sức cạnh tranh; cần giảm thủ tục hành chính và hạ chi phí năng lượng. “Điều này sẽ có lợi cho tất cả ngành công nghiệp cạnh tranh với Trung Quốc”, ông nói.

Xu hướng bảo hộ lan rộng toàn cầu

Đề xuất mới cho thấy một cách để Mỹ quay về chủ nghĩa bảo hộ (với các loại thuế của mình) đang gây ra những hệ lụy toàn cầu. Bằng cách gia tăng rủi ro rằng các sản phẩm giá rẻ có thể bị “đổ” vào châu Âu, việc Mỹ tăng thuế đã thúc đẩy các quan chức EU đi theo hướng bảo hộ hơn.

Trong khi Liên minh châu Âu từ lâu đã bảo vệ một số ngành chiến lược, trong đó có nông nghiệp, thì họ vẫn thường ủng hộ hệ thống thương mại dựa trên quy tắc. Giờ đây, lập trường đó đang phần nào thay đổi.

Ông Carsten Brzeski, Trưởng bộ phận kinh tế vĩ mô toàn cầu tại ING Research, nhận xét: “Đây là một động thái rõ ràng rời xa thương mại tự do và hướng tới bảo hộ nhiều hơn”. Ông nói rằng: “Sau thời gian dài ủng hộ thương mại tự do, giờ EU đang dịch chuyển theo hướng khác, cố gắng che chắn các ngành then chốt”.

Ông cho rằng Mỹ đóng vai trò quan trọng, ít nhất là gián tiếp, trong việc thúc đẩy thay đổi này: “Tôi cho rằng có thể gọi đây ít nhất là phản ứng gián tiếp trước quan điểm mới của chính phủ Mỹ về thương mại”.

Theo The New York Times