“EU - Việt Nam chúng ta gắn bó với nhau hơn bao giờ hết”

LTS:Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EU) kiêm Cao ủy thương mại EU Valdis Dombrovski vừa đến Việt Nam với nhiều sáng kiến để thúc đẩy hợp tác song phương. Tuần Việt Nam giới thiệu góc nhìn của ông để thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác song phương.

Biến đổi khí hậu có lẽ là ví dụ điển hình về việc tất cả chúng ta đều ở trên cùng một con thuyền.

Chúng ta thấy điều đó trong những cơn bão đổ bộ vào Đà Nẵng hay trong những trận cháy rừng tàn phá Athens. Hay gần đây nhất là lũ lụt tràn vào Thành phố Hồ Chí Minh và quét qua Madrid chỉ trong vài tháng.

Việc chúng ta sống ở hai phía đối diện của địa cầu không có ý nghĩa gì. Số phận của chúng ta gắn kết với nhau hơn bao giờ hết.

Vì vậy, cuộc thảo luận về nền kinh tế xanh và cơ hội hợp tác của chúng ta thực sự có ý nghĩa.

Việt Nam không chỉ là đối tác quan trọng của EU ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Trên hết, Việt Nam là một đối tác rất tham vọng. Việt Nam đã đặt ra những mục tiêu lớn – trong nước và quốc tế:

Đầu tiên, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045.

Thứ hai, Việt Nam muốn đạt mức phát thải ròng về 0 vào năm 2050.

Những mục tiêu đó không chỉ ấn tượng, mà còn có liên kết với nhau. Và tôi tin EU đang ở vị trí độc nhất để giúp Việt Nam đạt được điều đó.

Thương mại EU-Việt Nam và phát triển của Việt Nam

Ở góc độ phát triển, Việt Nam đã đạt được tiến bộ phát triển nhanh chóng trong 40 năm qua. Theo IMF, Việt Nam đã đạt mức thu nhập trung bình thấp vào năm 2010 và tiếp tục phát triển ấn tượng kể từ đó.

Tất nhiên, nền kinh tế có thể là một điều phức tạp. Hiệu suất của nó phụ thuộc vào nhiều biến số khác nhau. Nhưng có một điều chắc chắn: thương mại có thể là động lực rất mạnh mẽ cho nền kinh tế nếu có các điều kiện phù hợp.

EU và Việt Nam vốn đã có mối quan hệ kinh tế chặt chẽ và chúng ta đã cố gắng đưa chúng lên một tầm cao mới nhờ Hiệp định Thương mại Tự do (EVFTA). Trên thực tế, dù mới có hiệu lực vào năm 2020 nhưng hiệp định này là một câu chuyện thành công khi mang lại lợi ích thực sự trên thực tế.

Những con số thật ấn tượng. Vào năm 2022, nó đã khiến dòng chảy thương mại tăng gần 30%.

Nhờ FTA, tổng xuất khẩu của Việt Nam sang EU đã tăng từ 34,5 tỷ Euro năm 2020 lên 51,5 tỷ Euro vào năm 2022. Điều này đưa Việt Nam trở thành đối tác hàng đầu của EU trong ASEAN về thương mại hàng hóa. Trong khi đó, thương mại dịch vụ đạt 7,2 tỷ Euro vào năm 2021. Việt Nam đang được hưởng lợi rất nhiều từ việc thực hiện hiệp định này. Hiện Việt Nam đang xuất khẩu sang EU nhiều gấp 4 lần so với chiều ngược lại.

Chúng ta có thể làm cho thương mại thành một thành công lớn hơn nữa khi việc triển khai nó tiến triển hơn nữa. Đặc biệt, chúng tôi tin tưởng các đối tác Việt Nam sẽ thực hiện đầy đủ các cam kết trong lĩnh vực ô tô, nông nghiệp và thực phẩm.

Chúng tôi cũng tin tưởng Việt Nam sẽ sớm hoàn thiện quy định về khung pháp lý có thể dự đoán và thực tế đối với dược phẩm. Chẳng hạn, sẽ có tiến bộ về luật cho phép hàng tái sản xuất. Điều này đặc biệt quan trọng vì hàng hóa tái sản xuất góp phần to lớn vào quá trình chuyển đổi suôn sẻ sang nền kinh tế tuần hoàn.

Trong khi đó, để đạt được các mục tiêu của mình cũng sẽ đòi hỏi một loạt cải cách cốt lõi. Quyền lao động là một phần của câu đố lớn mà tôi tin rằng cũng có thể mở ra sức mạnh của thương mại hơn nữa.

Chúng tôi hoan nghênh những cải cách đang diễn ra của Việt Nam về các quy tắc lao động, đặc biệt là việc phê chuẩn 25 công ước của ILO.

Nhìn chung, có thể nói rằng EVFTA cho đến nay vẫn rất tích cực. Ngoài ra, châu Âu muốn mở rộng sang khu vực ASEAN một cách rộng rãi hơn. Mục tiêu cuối cùng của chúng tôi là một thỏa thuận giữa các khu vực. Chúng ta cần nắm bắt cơ hội và biến nó thành hiện thực.

Ngày nay, các hiệp định thương mại không chỉ dừng lại ở thuế quan và hạn ngạch. Chúng là phương tiện hợp tác để cùng giải quyết các thách thức toàn cầu. Chúng nói về công nghệ sạch và về chuỗi cung ứng linh hoạt. Trên thực tế, chúng là nền tảng cho sự hợp tác.

Hợp tác về chuyển đổi xanh là rất tiềm năng

Năm 2050 là một cột mốc quan trọng đối với cả EU và Việt Nam.

Đối với EU, năm 2050 có lẽ là cam kết quan trọng nhất của Thỏa thuận xanh châu Âu. Đây là năm EU đặt mục tiêu trở thành lục địa trung hòa về khí hậu đầu tiên.

Việt Nam cũng đã tuyên bố tham vọng trở thành quốc gia có phát thải ròng về 0 ròng vào năm đó.

Quá trình chuyển đổi xanh là lĩnh vực quan trọng mà chúng ta có thể làm việc cùng nhau. Đây là lý do tại sao EU và Việt Nam phải hỗ trợ lẫn nhau để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo. Năng lượng tái tạo không chỉ tốt cho khí hậu mà còn làm giảm sự phụ thuộc và cải thiện an ninh nguồn cung.

Tại hội nghị thượng đỉnh EU-ASEAN ở Brussels năm ngoái, EU và Việt Nam đã ký Hiệp định Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng. Đây là một cột mốc quan trọng trong nỗ lực chung của chúng ta nhằm chống lại biến đổi khí hậu.

Chính phủ Việt Nam đã theo dõi rất chặt chẽ những diễn biến về luật bền vững của Châu Âu theo Thỏa thuận Xanh từ bất kỳ hoạt động nào như phá rừng. Đây là thái độ tích cực và cách tiếp cận mang tính xây dựng của Việt Nam đối với những sáng kiến này. Việt Nam đã nỗ lực nhằm đạt được các mục tiêu trong quy định về phá rừng của EU.

EU cũng mong muốn hợp tác về công nghệ xanh. EU đã làm việc chăm chỉ để phát triển công nghệ xanh của mình và mong muốn chia sẻ nó với những người muốn sử dụng nó một cách hiệu quả.

EU và các Quốc gia Thành viên đang chia sẻ bí quyết của họ khi cung cấp hỗ trợ cho cơ sở hạ tầng có khả năng chống chịu khí hậu, phát triển đô thị, xói mòn bờ biển, quản lý nước.

EU đã hỗ trợ chuyển đổi nông nghiệp ở đồng bằng sông Cửu Long. EU cũng đã hợp tác với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để thực hiện một số dự án chuyển đổi năng lượng sạch, trong đó có dự án thủy điện tích năng đầu tiên ở Việt Nam tại tỉnh Ninh Thuận. Đây là cam kết chung của các nước thành viên EU và Tập đoàn Phát triển Châu Âu.

EU đã cung cấp khoản tài trợ 16 triệu Euro để hỗ trợ kỹ thuật, điều này sẽ góp phần tận dụng khoản vay ít nhất 1 tỷ Euro từ các tổ chức tài chính cho các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng lớn quan trọng cho quá trình chuyển đổi năng lượng sạch ở Việt Nam.

EU cũng mong muốn đảm bảo rằng các khoản đầu tư của chúng tôi sẽ giúp ích cho Việt Nam trong quá trình chuyển đổi. Một ví dụ điển hình là việc đầu tư nhà máy Lego gần đây tại tỉnh Bình Dương. Công ty này mong muốn trở thành công ty đạt phát thải ròng bằng 0 đầu tiên ở Việt Nam. Chúng tôi rất vui khi được xem những bức ảnh từ buổi lễ kỷ niệm đầu năm nay đánh dấu việc hoàn thành trồng 50.000 cây tại chỗ.

Việt Nam đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong chuỗi giá trị và sản xuất toàn cầu. Chúng tôi vui mừng khi thấy quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong việc trở thành trung tâm sản xuất chất bán dẫn và có thể là nhà cung cấp đất hiếm lớn mới nổi.

Việt Nam có dân số trẻ, tài năng và chăm chỉ, có vị trí địa chính trị chiến lược quan trọng, nguồn tài nguyên dồi dào. Tất cả những yếu tố này chỉ có thể thành hiện thực nếu Việt Nam tạo được môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao. Các công ty châu Âu sẵn sàng đầu tư – nhưng phải có điều kiện phù hợp.

Dự án Global Gateway và hợp tác của EU và ASEAN

Xin nói thêm về một sáng kiến hàng đầu của EU có thể đóng vai trò quan trọng trong tất cả những vấn đề này – Cổng thông tin toàn cầu (Global Gateway).

Để đáp ứng những thách thức của quá trình chuyển đổi trước mắt chúng ta sẽ đòi hỏi những khoản đầu tư khổng lồ vào cơ sở hạ tầng và con người.

Và tất cả đều cần đa dạng hóa nguồn đầu tư của mình. Một khung pháp lý phù hợp để thu hút đầu tư sẽ là chìa khóa trong bối cảnh này. Nhiều khoản đầu tư sẽ thuộc sở hữu tư nhân và một số khoản đầu tư sẽ cần sự hỗ trợ của công chúng để thực hiện chúng.

Đây là nơi Global Gateway xuất hiện.

Global Gateway là chiến lược của EU nhằm kết nối thế giới một cách bền vững. Nó tượng trưng cho những kết nối đáng tin cậy hoạt động vì con người và hành tinh. Và đó là về việc giải quyết những thách thức toàn cầu cấp bách nhất, từ biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường, đến cải thiện an ninh y tế và tăng cường khả năng cạnh tranh và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Năm ngoái, Team Europe đã đưa ra gói đầu tư cho ASEAN trị giá 10 tỷ Euro cho đến năm 2027.

Tại Việt Nam, sự hỗ trợ trong khuôn khổ Global Gateway do EU và các Quốc gia Thành viên cung cấp, bao gồm cả Ngân hàng Phát triển Châu Âu và các nhà đầu tư tư nhân, cho đến nay tập trung vào năng lượng tái tạo như thủy điện và lắp đặt điện gió gần bờ, cũng như xây dựng các dự án năng lượng tái tạo như trạm thủy điện tích năng đầu tiên ở tỉnh Ninh Thuận.

Nếu chúng ta muốn liên kết các khu vực tăng trưởng của mình, chúng ta cần nâng cấp nền kinh tế của mình. Điều này liên quan đến mọi thứ, từ năng lượng sạch đến cơ sở hạ tầng kỹ thuật số. Chúng tôi sẽ hỗ trợ việc tích hợp cơ sở hạ tầng điện và thị trường điện. Chúng tôi sẽ hợp tác nghiên cứu và các chương trình trao đổi học thuật.

Global Gateway đưa ra những lựa chọn cho các quốc gia. Bởi vì đối với nhiều quốc gia trên thế giới, các lựa chọn đầu tư không chỉ bị giới hạn mà còn có thể đi kèm với những điều kiện ẩn giấu. Global Gateway muốn tạo ra lợi ích thực sự cho tất cả các đối tác tham gia.

Triển vọng hợp tác chặt chẽ giữa Châu Âu và Việt Nam – và rộng hơn là Đông Nam Á là rất tiềm năng.

Lan Anhlược ghi