Fed đối mặt 'thế gọng kìm', lãi suất sẽ đứng trước ngã rẽ lịch sử?

Trong bài phát biểu quan trọng hôm thứ Sáu (ngày 22/8), Chủ tịch Jerome Powell phát tín hiệu Fed có thể hạ lãi suất ngay trong cuộc họp chính sách tháng 9 tới. Tuy nhiên, nội bộ Fed lại tồn tại những chia rẽ rõ rệt về việc liệu quyết định này có đúng đắn hay không. Chính ông Powell cũng thừa nhận nền kinh tế đang đặt các quan chức trước một “bài toán khó”.

Fed hiện phải đối mặt với lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu 2% và còn có dấu hiệu gia tăng, trong khi thị trường lao động lại bộc lộ sự suy yếu. Hai xu hướng trái ngược này, cùng với mức độ bất định cao, khiến định hướng chính sách trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.

“Chúng ta đang chứng kiến những dòng chảy ngược chiều trong một môi trường khó lường. Thời điểm chuyển giao luôn là giai đoạn khó nhất để Ngân hàng Trung ương điều chỉnh chính sách”, Chủ tịch Fed Chicago Austan Goolsbee nhận định bên lề Hội nghị.

Áp lực chính trị bủa vây Fed

Hội nghị năm nay cũng cho thấy Fed đang chịu nhiều sức ép chính trị hơn trước. Dự báo áp lực này sẽ còn tăng, khi Tổng thống Donald Trump muốn tác động và tạo dấu ấn lên Fed – một trong số ít cơ quan Liên bang chưa bị ông thay đổi nhiều.

Ngay trong lúc Chủ tịch Powell phát biểu, ông Trump tuyên bố sẽ sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook nếu bà không từ chức, sau những cáo buộc liên quan đến gian lận thế chấp. Đây là động thái mới nhất trong chuỗi nỗ lực gây sức ép để Fed hạ lãi suất.

An ninh tại hội nghị năm nay được tăng cường đáng kể, với sự hiện diện dày đặc của cảnh sát liên bang, cảnh sát công viên và lực lượng hạt Teton, nhiều người mặc quân phục và mang theo vũ khí. Sáng ngày 22/8, một người ủng hộ Trump – James Fishback – đã bị đưa ra ngoài sau khi lớn tiếng chất vấn bà Cook về bê bối thế chấp ngay tại sảnh khách sạn.

Đường đi lãi suất đầy bất định

Trong bài phát biểu có thể là cuối cùng tại Jackson Hole trên cương vị Chủ tịch Fed, ông Powell đã phân tích những tín hiệu trái chiều của nền kinh tế.

Ông lưu ý tác động từ thuế quan đã bắt đầu đẩy giá cả đi lên, song vẫn chưa rõ liệu điều này có thổi bùng lạm phát kéo dài hay không. Về thị trường lao động, ông Powell mô tả tình trạng vừa thiếu cầu, vừa thiếu cung lao động là “khó lý giải”.

Dù vậy, ông vẫn mở cánh cửa cho khả năng hạ lãi suất tại cuộc họp ngày 16-17/9, dù tín hiệu lần này không mạnh mẽ như năm ngoái. Hiện nay, lạm phát đã chững lại ở mức trên 2% và thậm chí lan sang nhiều nhóm hàng hóa, dịch vụ ngoài tác động trực tiếp từ thuế quan. Trong khi đó, số liệu tuyển dụng sụt giảm mạnh mùa hè qua, nhưng tỷ lệ thất nghiệp vẫn duy trì ở mức thấp.

Thiếu sự rõ ràng về triển vọng kinh tế, bất đồng trong nội bộ Fed ngày càng gay gắt. Tháng 7 vừa qua, hai thành viên đã bỏ phiếu phản đối khi Fed quyết định giữ nguyên lãi suất. Nếu Fed cắt giảm trong tháng 9, nhiều khả năng sẽ lại có ý kiến phản đối theo chiều ngược lại.

Mâu thuẫn này có thể còn sâu sắc hơn khi ông Trump chuẩn bị bổ nhiệm thêm nhân sự mới vào Fed, trong khi nhiệm kỳ Chủ tịch của Powell sẽ kết thúc vào tháng 5 năm sau.

Sự chia rẽ trong Fed diễn ra đúng lúc cơ quan này chịu giám sát chặt chẽ từ Nhà Trắng. Chủ đề này hiện diện trong nhiều cuộc trò chuyện bên lề Hội nghị, dù không xuất hiện trong các phiên thảo luận chính thức.

Giáo sư Kinh tế Harvard Karen Dynan nhận xét, việc các quan chức tránh né vấn đề chính trị là điều dễ hiểu, song bà nhấn mạnh Hội nghị năm nay đã cho thấy tầm quan trọng của nghiên cứu kinh tế nghiêm túc: “Những vấn đề này không thể giải quyết chỉ bằng trực giác hay tham khảo ý kiến trong một nhóm nhỏ. Cần đến sự phân tích sâu sắc và bằng chứng khoa học”.

Khung chính sách mới

Một điểm ít được chú ý hơn nhưng quan trọng là khung chính sách mới mà ông Powell công bố trong bài phát biểu. Đây là kết quả của quá trình rà soát kéo dài nhiều tháng đối với chiến lược cũ ban hành từ năm 2020. Khung chính sách mới bỏ bớt các chi tiết chỉ tập trung vào vấn đề lạm phát thấp sau khủng hoảng, và quay lại nhấn mạnh hai mục tiêu chính: Tạo nhiều việc làm và giữ giá cả ổn định.

“Ông Powell đã nhấn mạnh nhiệm vụ của Fed là kiểm soát lạm phát và duy trì việc làm, và điều đó chỉ có thể thực hiện trong khuôn khổ một Fed độc lập”, bà Carolin Pflueger, Phó giáo sư tại Trường Chính sách công Harris, Đại học Chicago bình luận.

Sự độc lập đó càng được các nhà kinh tế quốc tế đánh giá cao, thể hiện qua tràng pháo tay đứng dậy dành cho ông Powell trong Hội nghị. Đối với họ, quyết định của Fed không chỉ mang tính nguyên tắc mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế toàn cầu.

Đồng euro đã tăng 1% so với USD ngay sau phát biểu của ông Powell, qua đó tạo thêm áp lực giảm lạm phát tại khu vực đồng tiền chung, vốn đã được dự báo chỉ đạt 1,6% vào năm tới. “Nếu Fed thực sự cắt giảm lãi suất vì tăng trưởng Mỹ chậm lại, thì điều đó cũng đồng nghĩa tăng trưởng toàn cầu, đặc biệt tại châu Âu, sẽ chậm lại”, Maurice Obstfeld, chuyên gia tại Viện Peterson và cựu Kinh tế trưởng IMF nhận định.