'Gã điên' nhờ ngồi tù mà trở thành tỷ phú, học đòi theo Elon Musk nhưng lại khiến tài sản bốc hơi hơn 50%

Một vị tỷ phú đã bắt chước Elon Musk khi đổ tiền cho Virgin Galactic để phóng tàu vũ trụ vào không gian, tham vọng đi tiên phong trong mảng kinh doanh hàng không vũ trụ. Nhờ những vụ phóng thử đưa người vào du lịch rìa không gian mà giá cổ phiếu Galactic đã phi mã.

Đà tăng vọt của cổ phiếu này cũng giúp tổng tài sản của ông tăng lên mức đỉnh 8 tỷ USD, thế nhưng mọi chuyện chẳng còn suôn sẻ từ đó.

Từng suýt ngồi tù

Vị tỷ phú đó là Richard Branson, tên đầy đủ là Sir Richard Charles Nicholas Branson. Ông sinh ngày 18/7/1950, tại Shamley Green, Surrey, nước Anh. Gia đình ông không hề dư dả trong khi từ khi còn nhỏ, ông phải đối mặt với chứng khó đọc nên có thành tích học tập rất kém ở trường. Thậm chí, thầy hiệu trưởng trường cũ của vị tỷ phú đã từng nhận xét rằng, sau này hoặc Branson sẽ vào tù hoặc sẽ trở thành triệu phú.

Richard Branson, tên đầy đủ là Sir Richard Charles Nicholas Branson

Tỷ phú Branson bắt đầu chặng đường kinh doanh của mình từ khi bỏ học vào năm 16 tuổi. Vụ đầu tư thành công đầu tiên của cậu thiếu niên trẻ tuổi là tạp chí Student. Khi tạp chí này bắt đầu thua lỗ vào cuối những năm 1960, Branson đã thành lập Virgin Mail Order Records (được đặt tên như vậy vì Branson tự cho mình là người thiếu kinh nghiệm trong kinh doanh) để gây quỹ, và vào năm 1971, ông mở cửa hàng băng đĩa giảm giá đầu tiên của Anh.

Năm 1973, với sự thành lập của Virgin Records, đơn vị nhanh chóng trở thành hãng thu âm đứng đầu trên toàn thế giới cho dòng nhạc punk và new wave.

Sau thời gian bán đĩa nhạc, Richard nhận ra sự chênh lệch trong ngành công nghiệp âm nhạc, khi sản phẩm bán trong nước phải chịu mức thuế 33% nhưng đem xuất khẩu lại được miễn thuế hoàn toàn. Richard đã tìm cách kiếm lợi cho Virgin Records bằng việc khai báo hàng xuất khẩu tại cảng nhưng thực tế lại chở ngược từ cảng về bán trong nước.

Mánh khóe kinh doanh này của Richard nhanh chóng bị hải quan Anh phát hiện và ông bị cảnh sát bắt giữ sau đó. Có hai lựa chọn dành cho ông khi ấy là nộp phạt 60.000 bảng Anh (tương đương 1,1 triệu USD bây giờ) hoặc chịu án tù. Cuối cùng để cứu con trai, cha mẹ ông phải cầm cố căn nhà đang ở lấy tiền nộp phạt.

Sau biến cố đó, Richard ý thức sâu sắc không có con đường tắt nào dẫn đến thành công. Ông tâm sự: "Từ đấy, tôi đã thề sẽ không bao giờ làm điều gì khiến bản thân, gia đình phải xấu hổ và ngồi tù thêm lần nào nữa".

Năm 1984, nhận thấy tầm quan trọng của rủi ro tài chính, Richard tập trung vào tìm hiểu kiến thức về quản trị tài chính doanh nghiệp.

Từ lợi nhuận của Virgin Records, Richard mở rộng đầu tư vào những ngành nghề khác. Ông đã xây dựng một đế chế khởi nghiệp với khoảng 50 công ty vừa và nhỏ, với mức doanh thu hàng năm đạt 17 triệu USD.

Ông từng bị cảnh sát bắt và suýt phải chịu án tù

Khởi nghiệp thành công ở nhiều lĩnh vực và trở thành triệu phú khi còn trẻ nhưng Richard không dừng lại để hưởng thụ. Ông tiếp tục thách thức bản thân ở lĩnh vực hàng không mà sau này được ông đổi tên thành Virgin Atlantic Airways. Bắt đầu với một chiếc máy bay duy nhất, hãng đã thành công bất chấp sự phản đối gay gắt của các hãng hàng không lâu đời. Vào năm 1992, Branson bán Virgin Records để quyên góp thêm tiền cho Virgin Atlantic.

Đến những năm 1990, tập đoàn Virgin đã trở thành một trong những công ty tư nhân lớn nhất ở Vương quốc Anh, bao gồm khoảng 100 doanh nghiệp trong đó có cả Virgin Megastores. Tới hiện nay, đế chế Virgin của ông đã có tới 400 công ty, hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau từ hàng không, khách sạn, điện thoại đến du hành vũ trụ.

Cùng với Bill Gates, Steve Jobs và Warren Buffet, Richard Branson là một trong 4 doanh nhân ảnh hưởng nhất thế giới và là người đàn ông được ngưỡng mộ nhất châu Âu. Cuộc đời ông trải qua nhiều thăng trầm, trước khi thành lập tập đoàn Virgin với hơn 400 công ty thành viên.

Đặc biệt trong giới tỷ phú toàn cầu, ít nhân vật nào có những câu chuyện phiêu lưu mạo hiểm như Richard Branson. Ông là người đầu tiên vượt đại dương bằng khinh khí cầu, vượt eo biển bằng ôtô hay nhảy dù từ tòa nhà chọc trời…

Bước đi sai lầm

Năm 2021 là giai đoạn hoàng kim của Richard Branson, nhà sáng lập hãng hàng không Virgin Blue nổi tiếng.

Thế nhưng khi công ty non trẻ của Branson gặp rắc rối và không thể tiên phong trong mảng du lịch không gian như đã cam kết, cổ phiếu nhanh chóng mất giá và biến số tài sản ảo của nhà sáng lập Virgin Blue thành bong bóng.

Phần lớn số tài sản tăng giá của Branson là phụ thuộc vào cổ phiếu mà cụ thể là khoảng gần 2 tỷ USD theo ước tính của tờ Fortune. Nguyên nhân chủ yếu là các nhà đầu tư đã đốt tiền "đánh cược" vào những startup công nghệ như Galactic của Branson với kỳ vọng chúng sẽ tăng giá mạnh sau này.

Richard Branson đầu tư vào mảng du lịch không gian nhưng không thành

Theo Fortune, sự sụt giảm nghiêm trọng của các cổ phiếu liên quan đến Branson đã làm bốc hơi 95% số tiền 2 tỷ USD của đại gia này. Khi Nationwide Building Society tuyên bố tiếp quản toàn bộ Virgin Money UK Plc, các nhà đầu tư đều dự đoán rằng hầu như toàn bộ tài sản dưới dạng cổ phiếu công khai của Branson tại đây sẽ biến mất.

Do lượng cổ phiếu nắm giữ sụt giảm nên theo ước tính của Fortune, tổng giá trị tài sản ròng của Branson đã mất một nửa kể từ giữa năm 2022 xuống chỉ còn khoảng 3 tỷ USD, tương đương gần 75 nghìn tỷ đồng.

Ngoài số cổ phần trị giá 413 triệu Bảng Anh, tương đương 520 triệu USD tại Virgin Money dựa trên các điều khoản trong đề nghị của Nationwide, số cổ phần được giao dịch công khai của Branson hiện còn chưa đến 75 triệu USD.

"Thật khó khăn. Đế chế của Branson đã có một cú sốc lớn", giám đốc Claire Madden của hãng Connection Capital tại London nhận định.

Tình trạng thiếu vốn đã khiến tỷ phú Branson, hiện 73 tuổi, buộc phải cầm cố cổ phiếu để lấy tiền bơm cho các mảng kinh doanh khác, thế nhưng do giá chứng khoán đi xuống nên việc vay nợ này chẳng khác gì bán tháo tài sản.

Trong năm 2020-2021, tỷ phú Branson đã bán hơn 1 tỷ USD cổ phiếu của Virgin Galactic và qua đó đủ vốn để bơm 1,2 tỷ Bảng Anh giải cứu hãng hàng không Virgin Atlantic, một mảng kinh doanh trong đế chế của vị tỷ phú này.

Ngoài ra, tập đoàn Virgin Group của Branson cũng đã bơm 50 triệu Bảng Anh cho một chuỗi phòng gym nằm trong đế chế kinh doanh này nhằm thúc đẩy sự phục hồi hoạt động của dự án hậu đại dịch.

Rơi vào tình trạng phá sản

Năm 2021, tổng giá trị tài sản của Branson đạt đỉnh 8 tỷ USD nhờ lãi suất thấp kỷ lục đã thúc đẩy các thị trường đầu tư lên giá. Cổ phiếu của Virgin Galactic đã tăng gần 400% trong khoảng thời gian này và chiếm đến gần một nửa tổng giá trị tài sản ròng của Branson.

Tuy nhiên kể từ đó đến nay, cổ phiếu của Galactic đã giảm khoảng 98% so với mức đỉnh do kết quả tài chính không như kỳ vọng cũng như các vấn đề liên quan đến khâu tổ chức chuyến bay. Sự sụt giảm này khiến hàng loạt công ty niêm yết có liên quan đến Branson đều đi xuống.

Richard Branson đang phải "gánh" những khoản đầu tư thua lỗ

Thậm chí, hãng dịch vụ vệ tinh Virgin Orbit Holdings còn rơi vào tình trạng phá sản năm 2023, tức chỉ chưa đầy 18 tháng sau khi hoàn tất việc sáp nhập với NextGen Acquisition Corp II. Cổ phiếu của công ty thử nghiệm di truyền 23andMe Holding và công ty thương mại điện tử Grove Collaborative Holdings cũng đã giảm hơn 90% kể từ khi sáp nhập vào đế chế Virgin Group năm 2022.

Theo Fortune, sự mạo hiểm của Branson đến từ những thành công trước đó khiến đại gia này sẵn sàng chơi liều.

Sau khi thành lập Virgin Money vào năm 1995, tỷ phú Branson đã đầu tư mạo hiểm nhiều hơn. Năm 2011, vị đại gia này dẫn đầu một nhóm nhà đầu tư chi tới 747 triệu Bảng để mua lại công ty tài chính Northern Rock từ tay chính phủ Anh sau khi doanh nghiệp này phá sản vì khủng hoảng.

Chỉ 7 năm sau đó, Branson đã tăng gấp đôi số tiền đầu tư 50 triệu Bảng ban đầu góp vốn trong thương vụ trên khi ngân hàng Clydesdale đồng ý mua lại Virgin Money với giá 1,7 tỷ Bảng để trở thành công ty cho vay lớn thứ sáu tại Anh.

Hiện Branson vẫn giữ lại khoảng 13% số cổ phần doanh nghiệp sau sáp nhập.

"Chúng tôi đã sẵn sàng cho thử thách mới", tỷ phú Branson từng hùng hồn tuyên bố sau những thương vụ mạo hiểm của mình, thế nhưng có lẽ lần này vận may đã không mỉm cười với ông.

Theo Fortune, nhiều mảng tài sản khác đang phải "gánh" những khoản đầu tư thua lỗ cho Branson.

Ví dụ Virgin Group sở hữu một khách sạn 5 sao tại Mallorca, nơi giá bất động sản đang tăng vọt và có thể trở thành nguồn tiền mới hỗ trợ kinh doanh cho Branson.

>> Thảm họa tàu Titan chưa nguôi, tỷ phú Mỹ chào giá chuyến bay vào vũ trụ 10 tỷ đồng/vé