Giáo sư gốc Việt đầu tiên được phong tước Hiệp sĩ của Hoàng gia Anh, từng là cố vấn khoa học cho Thủ tướng

Giáo sư gốc Việt Sir Jonathan Van-Tam là một chuyên gia y tế nổi tiếng tại Anh. Ông là Giáo sư gốc Việt đầu tiên được phong tước Hiệp sĩ của Hoàng gia Anh, nguyên Phó giám đốc Y tế Trung ương – Phụ trách chuyên môn, Cố vấn khoa học cho Thủ tướng (tương đương hàm Thứ trưởng).

Giáo sư Van-Tam sinh ra trong gia đình có mẹ là người Anh và cha là người Pháp gốc Việt. Từ tháng 10/2017 đến tháng 3/2022, ông giữ vai trò Phó Giám đốc Y tế vùng England, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Trong suốt sự nghiệp của mình, Giáo sư Van-Tam đã tích cực tham gia vào các nỗ lực ngăn chặn sự bùng phát của nhiều đại dịch, bao gồm MERS (hội chứng hô hấp Trung Đông), đậu mùa khỉ, cúm và COVID-19.

Tên tuổi của vị Giáo sư gốc Việt trở nên quen thuộc với người dân Anh trong thời kỳ đại dịch COVID-19, khi ông thường xuyên xuất hiện trong các cuộc họp báo của Chính phủ Anh và trả lời phỏng vấn về vaccine cũng như các biện pháp chống dịch. Ông thu hút sự chú ý của công chúng nhờ khả năng diễn giải các vấn đề y khoa phức tạp bằng những ẩn dụ sống động và dễ hiểu.

Với những đóng góp to lớn trong việc lãnh đạo cơ quan y tế Anh đối phó với đại dịch, Giáo sư Jonathan Van-Tam được cố Nữ hoàng Anh phong tước Hiệp sĩ vào đầu năm 2022. Ông từng là Phó giám đốc Y tế Trung ương - phụ trách chuyên môn, cố vấn khoa học cho Thủ tướng Anh (tương đương hàm thứ trưởng tại Việt Nam).

Tháng 12/2023, trong chuyến thăm Việt Nam, trao đổi tại Viện Nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) với chủ đề Từ Việt Nam đến số 10 phố Downing (địa chỉ dinh thự của Thủ tướng Anh), Giáo sư, Hiệp sĩ Jonathan Van-Tam từng chia sẻ: "Gia đình tôi không có tiền cho những thứ xa xỉ hay phù phiếm, nhưng tiền mua sách học thì lúc nào cũng sẵn”. Với ước mơ trở thành bác sĩ, ông đã theo học tại chính ngôi trường đại học mà cha ông từng theo học, thậm chí còn "mặc lại chiếc áo khoác mà bố từng mặc khi ở trường".

Ông kể thời trẻ mình "chỉ vừa đủ điểm để vào Đại học Nottingham và là sinh viên cuối cùng được nhận". Với xuất phát điểm như vậy, ông không ngừng học hỏi và tích cực lắng nghe. Ông sẵn sàng thử sức trong nhiều công việc và dự án khác nhau, tích lũy kinh nghiệm trong các lĩnh vực như bệnh cúm, dịch tễ học, bệnh truyền nhiễm, vaccine, thuốc kháng virus và ứng phó với đại dịch.

Với kiến thức sâu rộng và kinh nghiệm phong phú trong cương vị lãnh đạo cơ quan y tế Anh, Giáo sư Jonathan Van-Tam đã có những đóng góp quan trọng cho Việt Nam trong việc phòng chống dịch COVID-19. Thông qua mối quan hệ với Đại sứ quán Việt Nam tại Anh, ông đã tư vấn và hỗ trợ đưa ra các chính sách hiệu quả. Ngoài ra, Giáo sư Van-Tam còn giữ vai trò là Chủ tịch danh dự Hội Trí thức Việt Nam tại Anh và Ireland (VIS), một tổ chức quy tụ các trí thức, nhà khoa học, chuyên gia người Việt đang sinh sống và làm việc tại Anh và Ireland.

>> Nữ Giáo sư toán học đầu tiên của Việt Nam viết luận án trong chiến tranh, là người thành lập trường ĐH tư nhân đầu tiên ở nước ta