Khi con người lần đầu sống mà không cần trái tim sinh học

Ngày 4/4 không chỉ là một ngày bình thường trong lịch sử y học, mà còn là dấu ấn của một bước ngoặt mang tính cách mạng – lần đầu tiên trong lịch sử loài người, một trái tim nhân tạo được cấy ghép thành công vào cơ thể người. Sự kiện xảy ra vào năm 1969 tại Mỹ, mở ra chương mới cho ngành y học hiện đại, đặc biệt là trong lĩnh vực điều trị suy tim giai đoạn cuối – nơi mà trước đó, sự sống dường như không còn lối thoát.

Khi con người lần đầu thay thế trái tim bằng máy móc

Ngày 4/4/1969, bác sĩ Denton A. Cooley cùng cộng sự tại Viện Tim Texas (Texas Heart Institute) đã thực hiện thành công ca cấy ghép tim nhân tạo hoàn chỉnh đầu tiên trên thế giới. Thiết bị này do tiến sĩ Domingo Liotta thiết kế và chế tạo – một cỗ máy hoàn toàn cơ học, thay thế hoàn toàn chức năng của trái tim sinh học, nhằm duy trì lưu thông máu cho bệnh nhân trong khi chờ ghép tim người hiến.

Bệnh nhân là một người đàn ông 47 tuổi, bị suy tim giai đoạn cuối, không còn khả năng phục hồi. Sau khi được cấy ghép, trái tim nhân tạo hoạt động liên tục trong gần 3 ngày, giữ bệnh nhân sống sót đến khi có người hiến tạng. Dù bệnh nhân không qua khỏi sau ca ghép tim sinh học tiếp theo, nhưng chính 3 ngày quý giá đó đã chứng minh cho thế giới thấy rằng, con người có thể thay thế một trong những bộ phận sống còn nhất bằng một thiết bị nhân tạo – điều chưa từng có tiền lệ.

Con người có thể thay thế một trong những bộ phận sống còn nhất bằng một thiết bị nhân tạo. Ảnh: Internet

Cuộc cách mạng mang tên Jarvik-7 và giấc mơ sống không cần tim sinh học

Hơn một thập kỷ sau, vào ngày 2/12/1982, y học thế giới tiếp tục chứng kiến một cột mốc khác – bệnh nhân Barney Clark trở thành người đầu tiên sống sót dài ngày với một trái tim nhân tạo hoàn chỉnh có tên Jarvik-7. Ca phẫu thuật được thực hiện tại Trung tâm Y tế Đại học Utah, đánh dấu sự khởi đầu cho hành trình hiện thực hóa giấc mơ giúp con người tồn tại không cần trái tim sinh học.

Barney Clark, một nha sĩ đã nghỉ hưu, sống sót 112 ngày với thiết bị Jarvik-7 hoạt động hoàn toàn bằng khí nén từ bên ngoài cơ thể. Mặc dù cuộc sống với trái tim nhân tạo còn nhiều giới hạn lúc đó, nhưng ông chính là biểu tượng của hy vọng cho hàng triệu người đang chờ đợi tim hiến mỗi năm.

Trái tim titan và bước tiến vượt bậc của thế kỷ 21

Khi công nghệ tiến bộ, các thiết bị tim nhân tạo không chỉ thu nhỏ về kích thước mà còn cải thiện đáng kể hiệu quả hoạt động và khả năng tương thích sinh học. Mới đây, vào tháng 11/2024, một bệnh nhân tại Úc trở thành người đầu tiên ngoài nước Mỹ được cấy ghép thiết bị BiVACOR – trái tim nhân tạo hoàn toàn bằng titan, thiết kế bởi tiến sĩ Daniel Timms.

Điều đặc biệt là bệnh nhân không chỉ sống sót mà còn có thể xuất viện, tiếp tục sinh hoạt bình thường trong khi chờ ghép tim. Trái tim BiVACOR hoạt động bằng cách tạo ra lực quay nhờ từ trường, điều chỉnh lưu lượng máu dựa trên nhu cầu của cơ thể – một bước tiến gần hơn đến khái niệm "tim nhân tạo vĩnh viễn".

Trái tim nhân tạo. Ảnh: Internet

Hy vọng sống cho hàng triệu người chờ ghép tạng

Trái tim nhân tạo không chỉ là một thiết bị y tế, mà còn là biểu tượng cho nỗ lực không ngừng nghỉ của y học nhằm kéo dài sự sống và mang lại hy vọng cho những bệnh nhân đang ở ngưỡng cửa sinh tử. Trong bối cảnh nhu cầu ghép tim ngày càng tăng, nhưng nguồn tạng hiến lại vô cùng hạn chế, công nghệ tim nhân tạo chính là lời hồi đáp của khoa học hiện đại.

Từ ca phẫu thuật năm 1969 đến trái tim titan của năm 2024, nhân loại đã đi một hành trình dài với mục tiêu tối thượng: vượt qua giới hạn sinh học, để sự sống có thể tiếp tục, dù không còn trái tim thật.

>> Người đàn ông đầu tiên ở Việt Nam được ghép đồng thời tim và gan