Không phải Gia Cát Lượng hay Tư Mã Ý, đây mới là vị quân sư xuất chúng nhất thời Tam quốc, có công lớn giúp Tào Tháo gây dựng sự nghiệp

Trong giai đoạn cuối của thời kỳ Đông Hán và thời Tam Quốc, dù thiên hạ đang chìm trong cuộc loạn lạc, lại xuất hiện không ít những tài năng đặc biệt. Điều này thể hiện sự chính xác của câu ngạn ngữ "loạn thế xuất anh hùng." Giai đoạn lịch sử này chứng kiến không chỉ sự hiện diện của những võ tướng tài ba, mà còn có những vị quân sư xuất sắc, là những trợ thủ quan trọng cho các quân chủ hàng đầu thời đó.

Trong số các quân sư, nhiều người cho rằng Gia Cát Lượng là chiến lược gia vĩ đại nhất vì ông đã giúp Lưu Bị thành lập nhà Thục Hán. Tuy nhiên, cũng có người cho rằng Tư Mã Ý mới là người nắm quyền thực sự trong triều đình Tào Ngụy, vượt qua cả Gia Cát Lượng.

Thế nhưng, trong thực tế, người được coi là nhà quân sư xuất sắc nhất thời Tam Quốc không phải là Gia Cát Lượng hay Tư Mã Ý mà là một người khác, đã tạo ra nhiều bất ngờ và đánh dấu sự xuất sắc của mình trên bàn cờ chính trị. Người đó chính là Tuân Úc.

Tuân Úc (163 – 212), biểu tự Văn Nhược, là một mưu sĩ và quan đại thần thời Đông Hán, có công lớn giúp Tào Tháo gây dựng sự nghiệp thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc.

Ông là một trọng thần rất có tiếng tăm trong các mưu sĩ của Tào Tháo, được Tào Tháo gọi là Ngộ chi Tử Phòng, so sánh ông với Trương Lương, một trong Hán sơ Tam kiệt trứ danh. Đương thời ông giữ chức Thượng thư lệnh, nên người đời hay kính gọi ông là Tuân Lệnh quân.

Năm 191, ông tìm đến Đông quận (thuộc Duyện châu) theo Tào Tháo và lập tức được Tào Tháo trọng dụng, coi ông như Tử Phòng giúp Hán Cao Tổ dựng nghiệp trước kia và dùng vào việc lớn.

Theo Biệt truyện của Trương Thức có viết về Tuân Úc đánh giá rằng, Tuân Úc không chú ý tới vẻ ngoài, đức hạnh đầy đủ, chăm lo chính đạo và nổi tiếng thiên hạ. Ông là anh tài tuấn kiệt của đất nước. Đồng thời, ông được nhiều danh sĩ khác như Tư Mã Ý, Chung Do tôn sùng.

Theo phân tích của các chuyên gia, nếu không có sự phò tá đắc lực của Tuân Úc, Tào Tháo đã bị diệt trừ từ lâu và không thể lập được nhà Tào Ngụy.

Tuân Úc đã 4 lần làm thay đổi tiến trình lịch sử và được coi là vị quân sư tài giỏi nhất của Tào Tháo.

Lần một, trận Từ Châu

Tuân Úc thay đổi tình thế trong lịch sử lần đầu tiên tại trận Từ Châu. Khi đó, Tào Tháo đã sai quân tấn công Từ Châu. Mặc dù tiền tuyến có nhiều lợi thế nhưng căn cứ của Tào Tháo tại Duyện Châu bị đe dọa bởi Lã Bố.

Năm 193, thái thú quận Trần Lưu là Trương Mạc cùng với hai người em là Trương Siêu và mưu sĩ Trần Cung đã nhận được tin tức về việc Tào Tháo quyết định tiêu diệt dân Từ Châu, họ tỏ ra thất vọng và không muốn ủng hộ Tào Tháo nữa. Ba người quyết định tìm một người lãnh đạo mới để lật đổ họ Tào. Lúc này, Lã Bố xuất hiện ở Duyện Châu sau khi rời Viên Thiệu, Trần Cung khi ấy đã đề nghị Trương Mạc và đồng minh của ông đón Lã Bố rồi tôn ông làm thủ lĩnh mới của Duyện Châu, thay thế Tào Tháo.

Rõ ràng trong tình huống này, Tào Tháo đã mất căn cứ quan trọng và đối mặt với khả năng mất vùng lãnh thổ lớn, làm cho tình thế của ông trở nên rất khó khăn.

May mắn thay, Tào Tháo có Tuân Úc làm chiến lược gia. Trong tình hình khẩn cấp, Tuân Úc đã tìm cách giữ vững ba thành cuối cùng ở Duyện Châu cho Tào Tháo, bao gồm Nhân Thành, Đông An và Phạm Huyện. Nhờ điều này, Tào Tháo không bị mất căn cứ và đã kịp thời đưa quân trở về để đối mặt với Lã Bố. Điều này đã mở ra cơ hội để Tào Tháo thay đổi tình hình. Dưới sự hỗ trợ của Tuân Úc, ông đã ổn định vị trí của mình và cuối cùng đánh bại Lã Bố, buộc Lã Bố phải rời bỏ Duyện Châu vào năm 195.

Sau trận chiến này, Tào Tháo không chỉ được công nhận bởi triều đình mà còn thiết lập vùng đất đầu tiên của mình một cách vững chắc.

Lần hai, “phụng thiên tử dĩ lệnh chư hầu”

Theo ghi chép trong lịch sử, khi triều đình Trường An đang rơi vào cảnh hỗn loạn, hai quyền thần Lý Thôi và Quách Dĩ bắt đầu xung đột và chiến đấu lẫn nhau. Hán Hiến Đế đã quyết định rời khỏi kinh thành và chuyển đến phía đông, quay trở lại Lạc Dương. Trong tình hình đó, Tuân Úc và Trình Dục đã đề nghị Tào Tháo nên ra mặt đón tiếp "thiên tử" để giúp nhà Hán và sử dụng cơ hội này để hiệu triệu thiên hạ.

Chiến lược này mang tính chính nghĩa và giúp dẹp loạn trong toàn vương quốc, được gọi trong sử sách là “phụng thiên tử dĩ lệnh chư hầu”, tạm dịch "phò tá thiên tử hiệu lệnh chư hầu". Đây được coi là một chiến lược quan trọng giúp Tào Tháo đạt được thành công và ngày càng mạnh mẽ hơn. Giá trị của sách lược này không thua kém "Long Trung đối sách," chiến lược mà quân sư Gia Cát Lượng đã đề ra cho Lưu Bị để thống nhất thiên hạ.

Tuân Úc đã sử dụng quyền lực và sức ảnh hưởng của mình một cách xuất sắc để thuyết phục Tào Tháo, dù bối cảnh lúc đó gia đình Hán đang rơi vào suy thoái nhưng vẫn còn nhiều người tận tâm với triều đình Hán. Sách lược của Tuân Úc nhằm đẩy cao tầm quan trọng của khái niệm "nghĩa" để thu hút lòng người, đặc biệt trong hoàn cảnh lúc đó khi thiên hạ đang chìm trong cuộc loạn.

Nếu không có chiến lược "phò tá thiên tử hiệu lệnh chư hầu" thì sức mạnh của Tào Tháo không thể phát triển lớn mạnh như vậy. Do đó, hành động và sách lược của Tuân Úc đã hoàn toàn thay đổi tiến trình lịch sử.

Lần ba, trận Quan Độ

Lần thứ ba mà Tuân Úc ảnh hưởng đến tiến trình lịch sử xảy ra là trong trận Quan Độ vào năm 200. Theo sử sách ghi chép, ở giai đoạn đầu và giữa của trận Quan Độ, Tào Tháo thực tế đang đối diện với một tình thế rất khó khăn. Lúc đó, Viên Thiệu sở hữu một quân lực mạnh mẽ và vượt trội so với Tào Tháo.

Trận đánh giữa hai bên diễn ra ác liệt. Cụ thể, cuộc chiến kéo dài mà không có phần thắng rõ rệt nhưng rõ ràng quân đội của Tào Tháo ở thế thấp hơn. Khi lương thảo cận kề cạn kiệt, Tào Tháo muốn rút lui và rút quân về Hứa Xương, và sau đó, ông đã viết thư để hỏi ý kiến của Tuân Úc.

Ngay sau đó, Tuân Úc viết thư truyền động lực lên Tào Tháo, lên án ý định rút quân của ông, và tư vấn rằng: “ngàn vạn lần không nên nghĩ tới chuyện rút lui, một khi rút lui thì không thể nào giữ được nữa”.

Tuân Úc còn viết cho Tào Tháo như thế này: "Ngài khó, Viên Thiệu cũng khó, như nay là đã đến giới hạn rồi, sẽ mau chóng có chuyển biến thôi".

Quả nhiên, như lời ông nói, Hứa Du đến đầu quân, đưa quân đến cướp lương thảo ở Ô Sào, quân Viên Thiệu sụp đổ.

Theo ý kiến của Tuân Úc, đây chính là thời điểm quyết định cần sử dụng mưu kế, vì sau một thời gian dài chiến đấu, cả hai bên đều đã mệt mỏi.

Lần bốn, sau trận Quan Độ

Sau trận Quan Độ, dù toàn bộ đại quân của Viên Thiệu đều bị đánh bại thảm hại, nhưng điều này chỉ làm cho gia tộc họ Viên bắt đầu suy yếu chứ chưa bị sụp đổ hoàn toàn. Dù cục diện tranh hùng đã dần thay đổi nhưng Tào Tháo sẽ rất khó để đánh bại hoàn toàn Viên Thiệu và thống nhất phương Bắc. Tuy nhiên, lúc bấy giờ, Tào Tháo không nhận ra điều này và nóng lòng muốn ra tay chống lại gia tộc họ Viên. Nếu thực sự làm như vậy, kết cục mà Tào Tháo phải đón nhận là thất bại.

Ở thời điểm bước ngoặt này, Tuân Úc đã đứng lên và thành công khuyên can Tào Tháo. Tuân Úc tin rằng “tập đoàn” của Viên Thiệu tuy hùng mạnh nhưng nội bộ lại không đoàn kết. Do đó, nếu Tào Tháo nôn nóng tấn công thì họ buộc phải đoàn kết chống lại thế giới bên ngoài. Nếu Tào Tháo không tấn công thì họ Viên tự nhiên sẽ tự tách nhau ra. Đợi đến khi họ rời rạc, suy yếu, nếu Tào Tháo tấn công lần nữa, xác suất thành công sẽ càng lớn hơn.

Quả nhiên, sau khi Tào Tháo nghe theo lời khuyên của Tuân Úc, những gì xảy ra với gia tộc họ Viên đúng như những suy đoán của vị quân sư này. Họ Viên xảy ra xung đột nội bộ và suy yếu nên Tào Tháo đã tiêu diệt hoàn toàn các con của Viên Thiệu vào năm 207 và thống nhất phương Bắc. Trong thời gian này, Tuân Úc giữ vững Hứa Xương không xảy ra bất cứ biến cố gì.

Từ bốn lần quyết định thay đổi lịch sử, dễ thấy rằng Tuân Úc thực sự là một vị quân sư mạnh mẽ và quyền lực trong thời kỳ Tam Quốc. Nếu không có sự hỗ trợ của ông, có lẽ Tào Tháo đã bị tiêu diệt từ rất lâu. Đáng tiếc là sau này, Tào Tháo và Tuân Úc đã có sự bất đồng về mục tiêu lớn là thống nhất nhà Hán.

Tào Tháo nói với Tuân Úc: "Lý tưởng của ông, cùng hiện thực của ta trái ngược nhau, lại muốn ta rút lui, có thể sao? Nếu đã như thế, vậy ta tặng ông chiếc hộp rỗng này, nhắc nhở ông rằng: "Bổng lộc nhà Hán hết rồi, đừng có tiếp tục nằm mơ giữa ban ngày nữa!"

Cuối cùng, vào Công nguyên năm 212, Tuân Úc qua đời một cách bí ẩn sau một trận hỏa hoạn, thọ đến tuổi 50. Trận lửa này, điều Tuân Úc đốt đi không chỉ là "Cơ mật Tam quốc" mà còn cả lý tưởng, điều ông theo đuổi của đời của bản thân, không lưu lại chút gì cho Tào Tháo. Ông được tặng hàm Thái úy, đặt tên thụy là Kính hầu.

Các chuyên gia đánh giá rằng, nếu không có xung đột và Tuân Úc không mất sớm, vị quân sư tài ba này có thể đã giúp Tào Tháo thực hiện mục tiêu thống nhất cả thiên hạ. Sự ra đi sớm của Tuân Úc cũng có thể được coi là một mất mát lớn đối với Tào Tháo và cuộc chiến tranh thời Tam Quốc.

Vị võ tướng bí ẩn của Lưu Bị có địa vị cao hơn Quan Vũ, Trương Phi: Sử gia không dám ghi chép, nguyên nhân do đâu?