Khủng hoảng chưa từng có của 'nữ hoàng' trái cây

25.000 tấn cherry mắc kẹt

Con tàu Maersk Saltoro bị mắc kẹt khi tiến hành vận chuyển khoảng 1.300 container cherry với tổng trọng lượng khoảng 25.000 tấn từ các vùng Los Rios, Los Lagos và Ayséc của Chile xuất khẩu sang Trung Quốc.

Nếu đi nhanh, các tàu vận tải thường mất từ 23-25 ngày để đi từ Chile đến Trung Quốc. Con tàu Maersk Saltoro dự kiến sẽ đến Trung Quốc vào ngày 17/1 để có thể bán lô hoa quả này vào dịp trước Tết Nguyên Đán (ngày 29/1). Tuy nhiên, sự cố động cơ chính khiến tàu Maersk Saltoro trôi dạt trong ba tuần và cập cảng vào ngày 17/2, bỏ lỡ "thời điểm vàng".

Các nhà trồng trọt và xuất khẩu ở Chile mô tả tình hình này như một "cuộc khủng hoảng chưa từng có" đối với ngành nông nghiệp của họ.

Các chuyên gia của Chile và Trung Quốc cho biết, lô cherry này có thể đã thu về từ 60-130 triệu USD trên thị trường Trung Quốc nếu đến trước kỳ bán hàng quan trọng dịp Tết Nguyên đán.

Sau khi cập cảng, giá trị của lô hàng hiện đã giảm đi nhiều. Mặc dù hàng hóa được giữ lạnh trong suốt chuyến đi nhưng một phần đáng kể đã bị hư hỏng khi đến nơi.

Con tàu Maersk Saltoro vận chuyển cherry đến Trung Quốc bị hỏng động cơ đã cập cảng muộn gần 1 tháng. Ảnh: Hafen Hamburg/Dietmar Hasenpusch.

Ban đầu, Hải quan Trung Quốc đã từ chối toàn bộ lô hàng và ra lệnh tiêu hủy hoặc tái xuất khẩu, nhưng Hiệp hội trái cây Chile đã đàm phán với các viên chức hải quan Trung Quốc để tối ưu hóa số lượng dự kiến ​​xử lý.

Theo FreshPlaza, các viên chức hải quan Trung Quốc đã đồng ý tiến hành kiểm tra chất lượng cherry trong tất cả các container. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, những container được kiểm tra “đều trong tình trạng kém, có dấu hiệu tan băng và mốc”.

Một đơn vị xuất khẩu của Chile có giám đốc bán hàng ở Trung Quốc để giám sát vấn đề này cho biết: "Chúng tôi nhận được thông báo rằng hải quan yêu cầu kiểm tra tất cả các container từ tàu. Chúng tôi đã có thông tin về những container đầu tiên được kiểm tra và đều bị hải quan từ chối do tình trạng kém. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên vì những quả cherry đã quá thời hạn sử dụng lý tưởng nhất của chúng".

Trong trường hợp tất cả các lô hàng đều không đảm bảo được tiêu chuẩn nhập khẩu, Hải quan Trung Quốc sẽ tiếp tục đưa ra lựa chọn là tái xuất khẩu hoặc tiêu hủy toàn bộ lô hàng trên con tàu Maersk Saltoro.

Tuy nhiên, trên thực tế, các cơ sở xử lý rác thải tại cảng hiện nay không đủ năng lực để xử lý lô hàng lớn như vậy. Theo ước tính từ các chuyên gia, chi phí xử lí khoảng 25.000 tấn cherry có thể lên tới 25 triệu USD.

Hiện nay, Hiệp hội trái cây Chile đang theo dõi sát sao tình hình và tổ chức các cuộc họp với lãnh sự quán, tùy viên thương mại của Cơ quan xúc tiến thương mại Chile tại Trung Quốc để thảo luận về các kịch bản tiếp theo. Ngành công nghiệp trái cây và các bên liên quan vẫn đang hồi hộp chờ đợi thông báo chính thức tiếp theo từ cơ quan chức năng.

Các nhà xuất nhập khẩu có container trên tàu Maersk Saltoro bày tỏ sự lo ngại lớn khi chưa nhận được thông tin chính thức về yêu cầu bồi thường và các quy trình liên quan. Các chế độ bảo hiểm dự kiến sẽ phải mất nhiều tháng để hoàn thành do quy mô và khối lượng yêu cầu liên quan rất lớn.

Giá cherry giảm mạnh

Đứng trước cuộc khủng hoảng chưa từng có trên, ngành trồng trọt và xuất khẩu Chile đang tiến hành các chiến lược để đa dạng hóa thị trường và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Ngành cũng đang tìm kiếm cơ hội ở các thị trường khác tại châu Á và Mỹ Latinh nhằm đạt được sự ổn định hơn và điều kiện kinh doanh tốt hơn.

Sản lượng cao và sự cố mắc kẹt tại Trung Quốc khiến giá cherry của Chile giảm mạnh.

Kể từ đầu năm đến nay sản lượng xuất khẩu cherry của Chile cao hơn 60% so với cùng kỳ năm 2024, gây nên tình trạng dư thừa trên thị trường. Bên cạnh đó, sự cố tàu Maersk Saltoro vận chuyển chậm chễ lô cherry Chile đến Trung Quốc cũng góp phần làm giá cherry giảm mạnh.

Theo ông Luis Ahumada - Giám đốc Công ty xuất khẩu trái cây Los Olmos, năm nay sản xuất dư thừa khiến giá cherry giảm đến 50%, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nhà sản xuất, xuất khẩu và nhập khẩu.

Tại Việt Nam, cherry Chile cỡ nhỏ được bán với giá 149.000 đồng/kg (tương đương 5,9 USD) tại các chợ và nhà bán lẻ trực tuyến. Với cherry cỡ lớn hơn, giá dao động 180.000-220.000 đồng/kg. Mức giá này thấp hơn 20-25% so với năm 2024 và giảm từ 350.000 đồng so với tháng 1 vừa qua.

Theo cơ quan hải quan, năm 2024, Việt Nam chi 48,5 triệu USD nhập khẩu cherry từ nhiều quốc gia, giảm nhẹ 0,7% so với năm trước. Riêng tháng 12, lượng nhập bỗng tăng mạnh trở lại nhờ nguồn hàng giá rẻ từ Chile. Sản lượng cherry Chile năm nay tăng 60% so với năm ngoái, càng làm nguồn cung dư thừa và gây áp lực lên giá bán.

>>'Đua' với cherry, đặc sản dâu tây Sơn La nhuộm đỏ chợ giá giảm chưa từng có