Là 'ông trùm' xuất khẩu, Việt Nam vẫn chi hơn 4 tỷ USD nhập mặt hàng này

Theo thống kê của Cục Hải quan, tính đến hết tháng 10 năm nay, Việt Nam đã xuất khẩu 628.092 tấn điều nhân, thu về 4,28 tỷ USD — tăng nhẹ 2,8% về lượng nhưng giá trị tăng mạnh tới 19,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, đằng sau con số tăng trưởng ấn tượng là áp lực lớn về chi phí nguyên liệu. Cũng trong 10 tháng, các doanh nghiệp trong nước đã phải chi gần 4 tỷ USD để nhập khẩu 2,6 triệu tấn điều thô, tăng 12,9% về lượng và tới 37,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.

Giá điều thô nhập khẩu bình quân hiện đạt 1.523 USD/tấn, tăng hơn 21%, phản ánh chi phí đầu vào của ngành chế biến điều đang leo thang mạnh. Mặc dù chưa vượt mốc 4,1 tỷ USD của năm 2021, kim ngạch nhập khẩu năm nay vẫn nằm trong nhóm cao nhất lịch sử, cho thấy sự phụ thuộc lớn vào nguồn cung bên ngoài.

Hiện nay, khoảng 80–90% nguyên liệu điều thô phục vụ xuất khẩu của Việt Nam phải nhập khẩu, khiến cán cân thương mại ngành này tiếp tục chịu áp lực.

Trong số các thị trường cung ứng, Campuchia tiếp tục là đối tác số một của Việt Nam, với gần 1 triệu tấn điều thô, trị giá khoảng 1,47 tỷ USD đã được nhập về chỉ trong 10 tháng đầu năm. Con số này tăng 18,5% về lượng và 39% về giá trị, cao nhất kể từ năm 2022.

Bên cạnh Campuchia, Việt Nam còn nhập khẩu điều thô từ Bờ Biển Ngà, Nigeria, Ghana và Tanzania để duy trì nguồn cung ổn định, phục vụ chế biến xuất khẩu.
Theo Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), để cải thiện cán cân thương mại và nâng cao giá trị gia tăng, ngành điều cần mở rộng vùng nguyên liệu trong nước, đồng thời đẩy mạnh chế biến sâu với các sản phẩm như hạt điều rang sẵn, hữu cơ và đóng gói cao cấp.
Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu quốc gia cho hạt điều Việt Nam cũng được xem là giải pháp chiến lược để giữ vững vị thế xuất khẩu số 1 thế giới.
Từ giữa năm 2024, giá điều thô và nhân điều phục hồi theo chu kỳ hàng hóa toàn cầu, nhờ các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ tăng nhập khẩu trở lại. Giá FOB nhân điều Việt Nam đã lên mức cao nhất trong hai năm qua, giúp xuất khẩu khởi sắc.

Tuy nhiên, biên lợi nhuận của doanh nghiệp vẫn mỏng, khi chi phí nguyên liệu tăng nhanh hơn tốc độ hồi phục giá bán. Nhiều nhà chế biến chỉ duy trì được hoạt động ở mức hòa vốn, trong khi các doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu vẫn đang nỗ lực tái cơ cấu để cắt giảm chi phí và tối ưu hiệu quả.