Loại thực phẩm người Việt ưa chuộng làm tăng nguy cơ mắc ung thư

Một nghiên cứu mới công bố đã chỉ ra mối liên hệ đáng lo ngại giữa việc tiêu thụ quá mức thực phẩm siêu chế biến và sự gia tăng ung thư trực tràng ở người dưới 50 tuổi. Căn bệnh vốn được xem là phổ biến ở người lớn tuổi đang ngày càng trẻ hóa, đặt ra nhiều cảnh báo về thói quen ăn uống hiện nay.

Nguy cơ u tuyến tăng mạnh ở người ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến

Nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Mass General Brigham, phân tích dữ liệu của gần 30.000 phụ nữ sinh từ năm 1947 đến 1964, tất cả đều đã trải qua ít nhất hai lần nội soi trước tuổi 50. Trong hơn 20 năm, họ định kỳ trả lời bảng khảo sát về thói quen ăn uống, đặc biệt là tần suất tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến.

Kết quả cho thấy nhóm phụ nữ ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến nhất (khoảng 10 khẩu phần/ngày) có nguy cơ phát triển u tuyến cao hơn 45% so với nhóm ăn ít nhất (3 khẩu phần/ngày). U tuyến là khối u lành tính nhưng được xem là polyp tiền ung thư - dấu hiệu sớm của ung thư đại trực tràng.

Quan trọng hơn, ngay cả khi các yếu tố nguy cơ khác như BMI cao, tiểu đường type 2 hay chế độ ăn ít chất xơ được loại trừ, mối liên hệ giữa thực phẩm siêu chế biến và u tuyến vẫn giữ nguyên. Điều này cho thấy tác động độc lập của nhóm thực phẩm này đối với nguy cơ xuất hiện tổn thương tiền ung thư.

Các chuyên gia nghiên cứu cho rằng việc giảm tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến có thể là biện pháp hữu ích giúp giảm gánh nặng ung thư đại trực tràng khởi phát sớm. Càng ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến, nguy cơ hình thành polyp đại tràng càng tăng.

Thực phẩm siêu chế biến - mối nguy phổ biến nhưng bị xem nhẹ

Thực phẩm siêu chế biến là sản phẩm công nghiệp chứa nhiều đường, muối, chất béo bão hòa và phụ gia tổng hợp. Chúng tiện lợi, rẻ và dễ tiêu thụ, nên trở thành lựa chọn quen thuộc trong cuộc sống bận rộn. Những thực phẩm thuộc nhóm này bao gồm mì ăn liền, xúc xích, đồ uống có đường, bánh snack, ngũ cốc ăn sáng nhiều đường hay đồ ăn nhanh.

Nhiều nghiên cứu cho thấy các thành phần trong thực phẩm siêu chế biến có thể gây rối loạn chuyển hóa, kháng insulin, làm thay đổi hệ vi sinh đường ruột và thúc đẩy các phản ứng viêm - tất cả đều liên quan đến quá trình hình thành ung thư.

Tiến sĩ Marc Siegel, cố vấn y khoa cấp cao của Fox News, đánh giá nghiên cứu này rất đáng chú ý, dù chưa thể chứng minh quan hệ nhân quả tuyệt đối. Ông cho rằng kết quả phù hợp với xu hướng nghiên cứu hiện nay, vốn xem rối loạn chuyển hóa và viêm mạn tính là nền tảng của nhiều bệnh ung thư.

Tuy nhiên, ông Siegel cho biết chế độ ăn uống không phải yếu tố duy nhất khiến ung thư đại trực tràng trẻ hóa. Một số bệnh nhân trẻ tuổi mắc bệnh dù duy trì lối sống lành mạnh, cho thấy cần nghiên cứu thêm về yếu tố di truyền, hệ vi sinh đường ruột và tác động từ môi trường.

Gánh nặng ung thư đại trực tràng tại Việt Nam và thế giới

Theo thống kê GLOBOCAN 2022, ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ ba trên toàn cầu với 1,93 triệu ca mắc mới và khoảng 900.000 ca tử vong mỗi năm. Đây là nguyên nhân tử vong do ung thư cao thứ hai sau ung thư phổi.

Tại Việt Nam, căn bệnh này đứng thứ tư về số ca mắc mới với gần 17.000 trường hợp mỗi năm và gây tử vong khoảng 8.400 người. Xu hướng gia tăng ở người trẻ khiến nhu cầu kiểm soát sớm và thay đổi lối sống trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Trước những bằng chứng về nguy cơ ung thư, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần điều chỉnh thói quen ăn uống, đặc biệt là giới trẻ, nhóm sử dụng thực phẩm siêu chế biến nhiều nhất. Khuyến nghị bao gồm giảm tối đa đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng gói, tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, chất xơ và protein tươi.

Ngoài chế độ ăn, việc duy trì cân nặng hợp lý, tập luyện thường xuyên và khám sàng lọc ung thư định kỳ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư đại trực tràng.

Ung thư đại trực tràng là bệnh có thể phát hiện sớm và phòng ngừa hiệu quả. Thay đổi đơn giản từ việc hạn chế thực phẩm siêu chế biến có thể mang lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe.