Lý do Bộ Công an đề xuất xóa bỏ cơ quan điều tra Viện KSND tối cao
Dự thảo mới của Bộ Công an đề xuất thu hẹp hệ thống cơ quan điều tra, chỉ giữ lại hai nhánh là cơ quan điều tra của CAND và cơ quan điều tra trong QĐND.
Bộ Công an vừa đưa ra đề xuất loại bỏ quy định về cơ quan điều tra thuộc Viện Kiểm sát Nhân dân (KSND) tối cao, bao gồm cả cơ quan điều tra của Viện KSND tối cao và Viện Kiểm sát quân sự Trung ương, trong dự thảo sửa đổi Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự.
Bộ Tư pháp đã công bố tài liệu thẩm định dự thảo này, do Bộ Công an chủ trì xây dựng. Theo luật hiện hành, hệ thống cơ quan điều tra hình sự gồm ba nhánh: cơ quan điều tra của Công an Nhân dân (CAND), cơ quan điều tra trong Quân đội Nhân dân (QĐND), và cơ quan điều tra của Viện KSND tối cao (bao gồm hai đơn vị trực thuộc là cơ quan điều tra Viện KSND tối cao và Viện Kiểm sát quân sự Trung ương).
Dự thảo mới của Bộ Công an đề xuất thu hẹp hệ thống cơ quan điều tra, chỉ giữ lại hai nhánh là cơ quan điều tra của CAND và cơ quan điều tra trong QĐND. Đối với cơ quan điều tra của CAND, số cấp sẽ giảm từ ba (Bộ Công an, cấp tỉnh, cấp huyện) xuống còn hai, gồm Bộ Công an và cấp tỉnh.
Việc loại bỏ cơ quan điều tra của Viện KSND tối cao kéo theo sự chuyển giao nhiệm vụ. Các tội phạm liên quan đến xâm phạm hoạt động tư pháp, tham nhũng, hoặc lạm dụng chức vụ xảy ra trong quá trình tư pháp (thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án Nhân dân) sẽ do Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an phụ trách, thay vì Viện KSND tối cao như trước đây.
Dự thảo cũng không quy định chi tiết về tổ chức bộ máy của cơ quan điều tra CAND, thay vào đó trao quyền cho Bộ trưởng Bộ Công an quyết định dựa trên cơ cấu của bộ này. Trong khi đó, cơ quan điều tra trong QĐND giữ nguyên mô hình ba cấp như hiện hành: Bộ Quốc phòng, cấp quân khu và cấp khu vực. Nhiệm vụ điều tra các tội phạm tương tự trong lĩnh vực tư pháp (thuộc thẩm quyền của tòa án quân sự) sẽ được chuyển sang Cơ quan An ninh điều tra Bộ Quốc phòng, thay vì Viện Kiểm sát quân sự Trung ương. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng sẽ chịu trách nhiệm quy định tổ chức bộ máy của các cơ quan này.
Bộ Công an giải thích rằng đề xuất này phù hợp với chủ trương tinh giản bộ máy. Cơ cấu tổ chức của Bộ Công an đã được điều chỉnh, trong đó bỏ cấp công an huyện. Bên cạnh đó, các nghị định mới của Chính phủ về tổ chức các bộ như Tài chính, Nông nghiệp hợp tác và Môi trường đã làm thay đổi tên gọi của một số cơ quan được giao nhiệm vụ điều tra như hải quan, kiểm lâm, kiểm ngư.
Ngoài ra, thực tế triển khai nhiệm vụ điều tra theo luật hiện hành đang gặp không ít trở ngại. Một số thẩm quyền tố tụng còn hạn chế, đồng thời có những quy định chưa đồng bộ với Bộ luật Tố tụng hình sự, gây khó khăn trong quá trình áp dụng.
