Giới đầu tư đã phớt lờ cảnh báo từ các chuyên gia an ninh về rủi ro từ cuộc xung đột Iran-Israel, phản ứng chậm với diễn biến và đẩy thị trường rơi vào hỗn loạn.
Trong một bài đăng trên tờ Financial Times hôm thứ Sáu (19/4), kinh tế gia Mohamed El-Erian lưu ý rằng hai cường quốc quân sự khu vực là Iran và Israel đã vượt qua nhiều ranh giới trong quan hệ quốc tế, lần đầu tiên tấn công trực tiếp “ăn miếng trả miếng”.
Trái với tư duy của giới kinh tế và các nhà phân tích đầu tư, các lãnh đạo Iran và Israel đã không hành xử vì lợi ích quốc gia, hay vì lợi ích lớn nhất (largest utility), mà hành động để bảo vệ ý thức hệ, quan điểm quốc gia, và tôn giáo của đất nước.
Những điều này thường nằm trên các diễn ngôn của các học giả chính trị hơn là các bản báo cáo tài chính, các con số và những dự đoán dựa trên lý tính của các nhà kinh tế.
Quan sát phản ứng của giới đầu tư, El-Erian cho rằng: “Bất chấp tất cả những điều này, phản ứng của thị trường tương đối ôn hòa và kiềm chế. Thay vì đánh giá tác động và hành động chuẩn bị cho sự leo thang liên tục của rủi ro chính trị, mà giá dầu tăng cao chỉ là phần mở đầu của một thời kỳ bất ổn, các nhà đầu tư phớt lờ những biến động trong giá của nhiều tài sản khác để nhìn thấy bức tranh toàn cảnh đang rung chuyển.”
 |
| Thị trường biến động vì chiến tranh: Giá dầu tăng vọt, vàng và USD tiếp tục tăng, cổ phiếu sụt giảm,.v.v.. |
Từ hơn một tháng sau khi Israel không kích đại sứ quán Iran tại thủ đô Damascus (Syria), thị trường tài chính chỉ biến động nhẹ về giá dầu. Trong khi đó, nhiều chuyên gia an ninh đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về khả năng tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn, bất chấp các dấu hiệu cho thấy cả hai bên có thể đã êm xuôi rút khỏi xung đột.
Ông El-Erian cũng cảnh báo rằng sự giằng co ở Trung Đông, cộng với viện trợ quân sự được Mỹ thông qua càng đổ thêm dầu vào căng thẳng địa chính trị ở không chỉ 1 mà tận 3 nơi trên trên thế giới (Ukraine, Trung Đông, và Đài Loan).
El-Erian nói thêm: “Khi so sánh phản ứng của thị trường với quan điểm của các nhà phân tích chính trị, tôi nhớ đến câu chuyện con ếch trong nước sôi. Con ếch ở trong nồi nước từ lúc nước nguội rồi ấm lên dần dần, nhưng vẫn bình chân như vại vì nghĩ rằng chẳng có gì nghiêm trọng, cho đến khi nước sôi và nó chẳng thể nhảy ra ngoài được nữa.”
Xung đột Iran-Israel cũng như vậy, mọi thứ từ từ căng thẳng từng chút một với những hành động lẻ tẻ của đôi bên. Nhưng căng thẳng địa chính trị trong khu vực bị khoét sâu và sẽ ở đó lâu dài, để lại nguy cơ bất ổn cho hàng thập kỷ, thậm chí hàng thế kỷ".
Trong lúc đó thì những người điều hành và tham gia thị trường tài chính cũng y như con ếch khi nước ấm, chỉ vì các cuộc ăn miếng trả miếng vẫn chưa gây ra thương vong lớn hay thiệt hại vật chất đáng kể.
 |
| Xung đột ở Trung Đông mang nhiều màu sắc tôn giáo, dân tộc hơn là chiến tranh cường quốc khu vực |
Thị trường phản ứng chuẩn xác và nhanh nhạy hơn nhiều so với con người. Do đó các nhà kinh tế và giới đầu tư cần phải có những biện pháp phòng vệ đủ để chống lại sự biến động của thị trường khi giao tranh chắc chắn sẽ xảy ra.
Nền kinh tế Trung Quốc và châu Âu vốn phụ thuộc nhiều vào năng lượng nhập khẩu sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi giá dầu tăng cao. Và lạm phát của Mỹ sẽ vẫn ở mức cao, đẩy lùi việc cắt giảm lãi suất của Fed hơn nữa. Ngoài ra, đồng USD sẽ tăng cao , nhiều đồng tiền của các nền kinh tế mới nổi sẽ tụt giá thảm hại khi các nhà đầu tư đổ xô đến nơi trú ẩn an toàn và chi phí đi vay sẽ tăng cao do giá thị trường gặp nhiều rủi ro hơn.
Ông El-Erian cảnh báo, phân tích những biến động khó lường của bất ổn Trung Đông cần cả tư duy kinh tế và cả logic của giới an ninh chính trị, bằng không những quyết định sai lầm sẽ gây thiệt hại lớn cho thị trường tài chính nói riêng và cho kinh tế thế giới nói chung.
