Muốn giữ cổ phiếu dài hạn, nhà đầu tư phải đóng thuế trước cả khi có lãi?

Ảnh minh họa

Tại dự thảo sửa đổi Nghị định 126 – hướng dẫn Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính đề xuất cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng cổ phiếu phải kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân ngay tại thời điểm nhận, thay vì đợi đến khi bán ra. Doanh nghiệp phát hành sẽ thực hiện khấu trừ và nộp thay.

Góp ý cho đề xuất này, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, chính sách thuế không chỉ cần đảm bảo tính thu đúng – đủ mà còn phải khuyến khích đầu tư dài hạn, phát triển doanh nghiệp và nuôi dưỡng nguồn thu bền vững.

Theo VCCI, việc thu thuế ngay khi cổ đông nhận cổ tức bằng cổ phiếu có thể làm giảm động lực đầu tư dài hạn, ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý nhà đầu tư – đặc biệt trong bối cảnh phần lớn người chơi trên thị trường là cá nhân nhỏ lẻ.

Về bản chất, cổ tức bằng cổ phiếu không tạo ra thu nhập thực tế ngay cho nhà đầu tư. Đây chỉ là điều chỉnh kỹ thuật, gia tăng số cổ phiếu lưu hành mà không làm thay đổi tổng giá trị sở hữu. Ví dụ: Một người nắm 100.000 cổ phiếu giá 30.000 đồng sẽ nhận thêm 50.000 cổ phiếu nếu doanh nghiệp chia cổ tức tỷ lệ 2:1 và giá cổ phiếu điều chỉnh còn 20.000 đồng. Tổng giá trị vẫn là 3 tỷ đồng, nhưng người này phải nộp 25 triệu đồng thuế, dù chưa nhận được dòng tiền thực tế nào.

VCCI cho rằng nếu thu ngay, điều này không chỉ gây áp lực tài chính và rủi ro thanh khoản, mà còn làm mất đi tính hấp dẫn của việc đầu tư lâu dài.

Từ góc độ doanh nghiệp, chia cổ tức bằng cổ phiếu giúp giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư, đồng thời vẫn đảm bảo lợi ích cổ đông. Nếu chuyển sang cổ tức tiền mặt – doanh nghiệp mất vốn lưu động, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất kinh doanh.

Theo số liệu của cơ quan thuế, trong giai đoạn 2016–2024, thuế thu nhập cá nhân thực thu từ cổ tức bằng cổ phiếu đạt khoảng 1.318 tỷ đồng. Nếu thu ngay khi chia, con số ước tính có thể đạt 17.420 tỷ đồng. Tuy nhiên, phần “chưa thu” này đang được giữ lại để phục vụ hoạt động kinh doanh, đóng góp gián tiếp vào GDP, việc làm và nguồn thu ngân sách dài hạn.

VCCI cho rằng cổ tức bằng cổ phiếu là hình thức dung hòa giữa lợi ích cổ đông và doanh nghiệp, khuyến khích đồng hành lâu dài. Đánh thuế ngay khi nhận sẽ khiến phương án này mất lợi thế, làm suy giảm dòng vốn đầu tư và khả năng tích lũy nội lực của doanh nghiệp.

"Nếu cùng phải đóng thuế ngay, tại sao nhà đầu tư không chọn cổ tức tiền mặt – có dòng tiền ngay để nộp thuế, thay vì nắm giữ cổ phiếu tiềm ẩn rủi ro?", VCCI đặt câu hỏi.

>> Góc nhìn đánh thuế chứng khoán: Nếu thu 20% với người lãi, có nên hoàn 0,1% cho người lỗ?