Nga nhắm mục tiêu vào mỏ than chiến lược, Ukraine đối mặt nguy cơ sụp đổ ngành công nghiệp thép

Ngoại ô thành phố phía đông Pokrovsk, hai người phụ nữ đứng chờ xe. Giống như hầu hết những người dân ở đây, họ đã rời đi nơi khác nhưng quay lại để thu thập một số đồ dùng. Họ đứng cạnh một trạm xăng đã đóng cửa, từng tấp nập vài tháng trước.

Quân đội Nga đang tiến dần vào gần hơn, và trận chiến quy mô lớn cho thành phố sắp diễn ra. Các tuyến phòng thủ mới đã được đào ở phía Tây Pokrovsk, nơi mà quân đội Ukraine sẽ rút lui nếu thành phố thất thủ.

Từ xa, cột khói bốc lên. Quân đội Nga chỉ còn cách ngoại ô phía đông của Pokrovsk khoảng 8km. Tuy nhiên, mục tiêu của họ không chỉ dừng lại ở ngã ba đường sắt và đường bộ chiến lược này. Điểm đáng chú ý của Pokrovsk là một mỏ than hiện đại khổng lồ, cách phía Tây Nam 15 phút lái xe. Nằm ngay bên ngoài làng Udachne, nó vươn cao giữa cánh đồng bao quanh. Tháng trước, mỏ than đã chứng kiến những đau thương mất mát đầu tiên khi hai người phụ nữ vô tội bị thiệt mạng trong một cuộc tấn công.

Vùng Donbas, vốn là một thảo nguyên mênh mông, đã được công nghiệp hóa mạnh mẽ vào cuối thế kỷ 19 dưới thời Đế quốc Nga, khi người ta phát hiện ra những mỏ than khổng lồ tại đây. Than này sau đó cung cấp năng lượng cho các ngành công nghiệp sắt và thép. Khi Ukraine mất đi gần một nửa vùng Donbas vào tay các lực lượng ly khai được Nga hậu thuẫn vào năm 2014, quốc gia này cũng mất đi khoảng 80% trữ lượng than đá của mình.

Việc hai nhà máy thép lớn ở Mariupol bị phá hủy trong cuộc bao vây năm 2022 đã giáng một đòn mạnh vào nền kinh tế Ukraine, đặc biệt là ngành công nghiệp thép. Trong đó, nhà máy Azovstal, biểu tượng của sự kiên cường và hy sinh, đã trở thành một mốc son đau thương trong lịch sử hiện đại của đất nước.

Mỏ Pokrovsk không phải là di sản cũ kỹ của Liên Xô. Nó được khai thác từ năm 1990, là một tài sản quan trọng của tỷ phú Ukraine, Rinat Akhmetov, thông qua công ty Metinvest. Metinvest cũng sở hữu hai nhà máy thép tại Mariupol và một nhà máy sản xuất than cốc lớn nhất châu Âu (trước đây ở Avdiivka). Tuy nhiên, giờ đây, Akhmetov đang đối mặt với nguy cơ mất thêm mỏ than này.

Nhiều người tin rằng đối với giới lãnh đạo Nga, việc nhắm vào tài sản của Akhmetov được cho là nhằm phá hủy nền kinh tế Ukraine và đồng thời là một hành động trả thù. Trước năm 2014, ông là một nhân vật có ảnh hưởng lớn tại Donbas. Điện Kremlin đã kỳ vọng ông sẽ ủng hộ phe ly khai. Tuy nhiên, khi ông chọn đứng về phía Ukraine, tài sản của ông liên tục bị tịch thu. Thậm chí, sân vận động bóng đá hiện đại mà ông xây dựng cho đội bóng Shakhtar Donetsk vào năm 2009 cũng bị bỏ hoang.

Mỏ Pokrovsk cùng các cơ sở hạ tầng liên quan đang tạo việc làm cho 6.000 người, trong đó khoảng 1.000 người đang nhập ngũ. Đây là mỏ than cốc lớn nhất Ukraine, cung cấp nguyên liệu cần thiết để sản xuất thép, đóng vai trò quan trọng đối với ngành công nghiệp thép của cả nước. Metinvest đặt mục tiêu khai thác 5,3 triệu tấn than từ mỏ này trong năm nay.

Năm 2023, sản lượng thép thô của Ukraine đạt 6,2 triệu tấn, giảm đáng kể so với con số 21,4 triệu tấn của năm 2021 (trước khi mất 2 nhà máy ở Mariupol). Điều này khiến vị thế của Ukraine trên bản đồ sản xuất thép thế giới tụt từ hạng 14 xuống hạng 24.

Theo nhà phân tích Andriy Buzarov, Nga không nhất thiết phải chiếm giữ mỏ Pokrovsk để gây tổn hại đến ngành thép Ukraine. Họ có thể đạt được mục tiêu này bằng cách cắt nguồn điện và pháo kích vào tuyến đường vận chuyển than. Tương tự, mỏ Udachne cách đó 18km cũng có thể trở thành mục tiêu tấn công.

Trước khi cuộc xâm lược toàn diện bắt đầu vào tháng 2/2022, thép chiếm 1/3 tổng kim ngạch xuất khẩu của Ukraine. Kể từ đó, nền kinh tế nước này sụt giảm nghiêm trọng, mất đi 1/3 quy mô.

Oleksandr Kalenkov, người đứng đầu hiệp hội sản xuất thép của Ukraine, cho biết trong một hội nghị vào tháng trước rằng việc mất mỏ than cốc ở Pokrovsk sẽ dẫn đến một sự sụt giảm thảm khốc trong sản lượng thép. "Năm nay, chúng ta có thể đạt 7,5 triệu tấn", ông nói, "nhưng nếu mất Pokrovsk, sản lượng sẽ chỉ còn 2-3 triệu tấn".

Theo The Economist

>> Suy thoái ngành thép Trung Quốc làm chao đảo cả nền kinh tế thế giới