Ngành đồ uống trước nguy cơ ‘cú sốc’ từ thuế tiêu thụ đặc biệt

Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với các sản phẩm như rượu, bia, và nước giải khát có đường đang gây ra nhiều tranh cãi và lo ngại trong ngành đồ uống tại Việt Nam. Tại hội thảo do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam (VBA) tổ chức ngày 8/8, nhiều chuyên gia đã nhấn mạnh sự cần thiết phải đánh giá cẩn thận tác động của chính sách này.

Doanh nghiệp đối diện nguy cơ "cú sốc"

Chủ tịch VBA, ông Nguyễn Văn Việt, cho biết, dự thảo Luật thuế TTĐB (sửa đổi) được Bộ Tài Chính chủ trì soạn thảo và đang lấy ý kiến đề xuất tăng thuế TTĐB cao đối với rượu, bia và bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB là một "cú sốc" đối với các DN trong ngành. DN đã đang khó lại còn khó hơn.

Theo ông, các doanh nghiệp trong ngành, vốn đã gặp nhiều khó khăn trong những năm qua do đại dịch COVID-19, chiến tranh, và các chính sách hạn chế, sẽ phải đối mặt với thách thức lớn nếu thuế TTĐB được tăng đột ngột. Ông cho rằng, những tác động tiêu cực này cần được xem xét cẩn trọng trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào.

“Chúng tôi ủng hộ chủ trương của Nhà nước về tăng thuế. Tuy nhiên, Dự thảo cần xem xét, đánh giá cẩn trọng và có lộ trình, xem xét lùi thời điểm áp dụng, giãn tiến độ và giảm mức tăng thuế suất đối với ngành rượu, bia trên cơ sở đánh giá toàn diện các tác động trong điều kiện thực tế ở Việt Nam", ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch VBA kiến nghị.

Ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch VBA phát biểu, nguồn Internet

Cảnh báo từ các chuyên gia kinh tế

Các chuyên gia kinh tế cũng đồng quan điểm về việc cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi tăng thuế. TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, nhận định rằng việc tăng thuế có thể mang lại nguồn thu ngắn hạn cho ngân sách nhà nước nhưng lại tiềm ẩn rủi ro dài hạn, như giảm cầu tiêu dùng và sụt giảm doanh thu của doanh nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA), cũng chia sẻ rằng việc tăng thuế quá cao và liên tục có thể không đạt được hiệu quả như mong đợi. Bà cảnh báo rằng người tiêu dùng có thể chuyển sang sử dụng rượu bia nhập lậu hoặc tự chế biến, dẫn đến thất thu thuế và gia tăng nguy cơ về sức khỏe cộng đồng.

Có cùng quan điểm, PGS. TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế cho rằng: Không nên tạo ra những cú sốc tăng thuế cho DN, xã hội, cho người lao động khi tổng số thuế phải trả quá lớn.

Chuyên gia Ngô Trí Long lưu ý, thuế đang bỏ ngỏ những cơ sở sản xuất chưa đăng ký; người dùng vẫn có thể dễ dàng mua rượu bất hợp pháp với giá cạnh tranh.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) phát biểu, nguồn: Internet

Bài học từ kinh nghiệm quốc tế

Kinh nghiệm từ các quốc gia khác cũng là một yếu tố cần được xem xét. Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, bà Bùi Thị Việt Lâm - Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ tại Việt Nam dẫn chứng.

Tại Anh, việc tăng thuế rượu vào đầu năm 2023 đã dẫn đến giảm sút doanh thu giảm 108 triệu bảng Anh từ tháng 8 năm 2023 đến tháng 3 năm 2024. Sau cùng, chính phủ phải đình chỉ việc tăng thuế để đối phó với việc giảm doanh thu từ thuế đồ uống có cồn và áp lực chi phí sinh hoạt.

Tương tự, Malaysia đã từng trải qua cú sốc thuế vào giai đoạn năm 2014 - 2015 khi quốc gia này liên tiếp tăng thuế TTĐB. Việc tăng thuế cao và đột ngột như ở Malaysia đã không hỗ trợ chính phủ Malaysia đạt được mục tiêu ban đầu, thay vào đó, đã tạo ra các hiệu ứng domino tiêu cực trên thị trường, làm mất nguồn thu của chính phủ, nhiều nhà máy phải đóng cửa, nhiều người bị mất việc làm.

Còn tại Australia, năm 2023, Chính phủ nước này đưa ra dự toán rằng họ phải đối mặt với khoản thâm hụt 170 triệu AUD (tương đương 114 triệu USD) do thuế rượu tăng. Thuế TTĐB đối với rượu ở Australia không chỉ làm thất thu ngân sách mà còn góp phần gia tăng lạm phát và áp lực từ chi phí sinh hoạt.

Từ những kinh nghiệm thực tiễn đó, bà Bùi Thị Việt Lâm cho rằng: Cần tham khảo kinh nghiệm quốc tế để để áp dụng một cách hài hòa, hợp lý phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh đặc thù của Việt Nam, đánh giá toàn diện các tác động.

>>Ngân hàng nộp thuế hơn tỷ USD, các nhà băng nào đóng nhiều nhất?