Ngôi chùa cổ hơn 600 năm tuổi nắm giữ đến 4 kỷ lục, là chùa duy nhất Việt Nam thờ Phật Bà Đại Tuệ
Nơi đây được xem là một trong những chốn hành hương nổi danh của mảnh đất Bắc Trung Bộ.
Nằm trên đỉnh núi cao nhất của dãy núi Đại Huệ với độ cao gần 500m so với mực nước biển, chùa Đại Tuệ (xã Nam Anh, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An) tọa lạc trong một không gian non nước hữu tình, nay đang là một trong những chốn hành hương, một thắng cảnh bậc nhất về văn hóa lịch sử của miền đất Bắc Trung Bộ.
Về sự ra đời của chùa Đại Tuệ, theo truyền thuyết, chùa được vua Mai Thúc Loan huy động nhân dân, quân sĩ sáng lập năm 713. Đến năm 1407, chùa được Hoàng đế Hồ Quý Ly và Hoàng đế Hồ Hán Thương phục dựng. Hiện tại nền móng ngôi chùa cổ vẫn đang còn và được tôn trí trang nghiêm để khách thập phương tham quan và lễ bái.
Chùa cổ Đại Tuệ thờ Phật Bà Đại Tuệ tức là đại diện cho trí tuệ của Đức Phật (Tuệ Giác, Tuệ Kiến, Tuệ Lực, Tuệ Tâm, Tuệ Mục, Tuệ Nhãn). Đây là nơi duy nhất trên đất nước ta có ngôi chùa thờ Phật bà Đại Tuệ. Tương truyền, từ thời Bắc thuộc tại ngôi chùa này đã có pho tượng cổ Phật Bà Đại Tuệ, tuy nhiên trải qua thời gian, mưa nắng đến nay pho tượng quý đã thất lạc.
Thể theo nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân, khi trùng tu, tôn tạo chùa, Ban Quản lý khu di tích đã cho đúc lại pho tượng này. Trong chùa hiện có pho tượng Phật mẫu Đại Tuệ đúc bằng chất liệu đồng đỏ chất lượng cao, cao 2,30m, bệ rộng 1,15m, nặng 1.100kg.
Pho tượng bằng đá hồng ngọc nguyên khối
Vãn cảnh chùa Đại Tuệ, đứng trên đỉnh Thăng Thiên, du khách có thể thu vào tầm mắt dòng Lam giang hiền hòa uốn lượn, phóng tầm mắt say ngắm toàn cảnh Nam Đàn, Thanh Chương, Đô Lương, Hưng Nguyên, Vinh, Nghi Lộc và Hòn Ngư, Hòn Mắt, Hòn Mê ở biển Đông.
Đứng ở sân chùa ta nhìn thấy vùng đất rộng lớn từ Đức Thọ, Hồng Linh, Nghi Xuân và ta sẽ được nhìn rõ hơn dãy Hồng Lĩnh, dãy Thiên Nhẫn. Du khách có thể ngắm toàn cảnh non nước tươi đẹp như tranh họa đồ của xứ Nghệ khi đến vùng đất thiêng này. Điều đặc biệt nữa, đây là ngôi chùa duy nhất của nước ta có hệ thống câu đối, chữ viết đều sử dụng chữ quốc ngữ.
Chùa Đại Tuệ hiện nay nằm trên khuôn viên khoảng 600m2, gồm 20 hạng mục, trong đó có 4 ngôi bảo điện chính, được trải dài từ chân núi lên đến đỉnh núi, bắt đầu là chùa Trình, tiếp theo là chùa Hạ, chùa Trung và trên đỉnh là chùa Thượng. Đặc biệt, trong đó có bảo tháp Đại Tuệ chín tầng với chiều cao 32 m thờ thất Phật thế tôn và Phật Mẫu Đại Tuệ, Phật Di Lặc. Ngoài ra, chùa còn phụng thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh và 5 vị vua là: Vua Hùng, vua Mai Hắc Đế, vua Hồ Quý Ly, vua Quang Trung, vua Cảnh Thịnh, những con người gắn liền với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.
Chùa Đại Tuệ sau khi tôn tạo, xây dựng, đã được Hội Kỷ lục gia Việt Nam công nhận bốn kỷ lục: Ngôi chùa trên núi có hồ nhân tạo lớn nhất; Ngôi chùa có hệ thống tượng hồng ngọc nhiều nhất; Ngôi chùa có hệ thống tượng bằng gỗ dâu nguyên khối nhiều nhất; Ngôi chùa có hệ thống câu đối bằng thư pháp thuần Việt nhiều nhất Việt Nam.
Không chỉ là ngôi chùa có cảnh quan đẹp và nhiều công trình bề thế mà chùa Đại Tuệ còn mang trong mình những dấu ấn lịch sử. Đến vãn cảnh chùa, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng cảnh quan kỳ vĩ mà còn hiểu hơn về lịch sử của dân tộc.
