Nguy cơ 'nhảy' bậc thuế dù thu nhập thực tế không tăng

Tại dự thảo mới nhất của Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Bộ Tài chính vẫn giữ mức thuế thu nhập cá nhân cao nhất ở mức 35%. Tuy nhiên, biểu thuế được rút gọn từ 7 bậc, xuống còn 5 bậc.

Thu nhập tính thuế đến 10 triệu đồng/tháng chịu thuế suất 5%; thu nhập 10-30 triệu đồng áp thuế 15%; 30-60 triệu đồng áp mức 25%; 60-100 triệu đồng là 30%; trên 100 triệu đồng chịu thuế suất 35%. Về tác động ngân sách, việc điều chỉnh biểu thuế làm giảm thu 8.740 tỷ đồng.

Thuế thu nhập cá nhân cao, ngưỡng chịu thuế còn thấp

Trao đổi với PV Tiền Phong, PGS.TS Phạm Mạnh Hùng - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học ngân hàng, Học viện Ngân hàng - cho rằng việc rút số bậc thuế thu nhập cá nhân từ 7 xuống 5 giúp hệ thống đơn giản hơn, giảm tình trạng “bậc nhảy” tại các ngưỡng. Đáng chú ý, ngưỡng áp dụng thuế suất cao nhất được nâng từ 80 triệu đồng lên 100 triệu đồng/tháng, đồng nghĩa chỉ những người có thu nhập rất cao mới phải nộp mức 35%.

Theo ông Hùng, điều này thân thiện hơn với nhà đầu tư và lao động kỹ năng cao, do giảm số người rơi vào bậc thuế trên cùng. Tuy nhiên, ông lưu ý mức thuế suất 35% vẫn cao so với các trung tâm nhân lực trong khu vực, chẳng hạn Singapore chỉ áp dụng mức tối đa 24% đi kèm nhiều ưu đãi, có thể ảnh hưởng tới khả năng thu hút và giữ chân nhân sự cấp cao.

Trong góp ý gửi Bộ Tài chính về dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), nhiều ý kiến cho rằng mức thuế thu nhập 35% còn cao so với khu vực, đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh.

Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Sơn La đề nghị tiếp tục rà soát, đánh giá tác động của từng mức lũy tiến, đặc biệt là các mức 30% và 35%. Đây là các mức thuế khá cao sau khi giảm trừ gia cảnh, do đó cần nghiên cứu kỹ ảnh hưởng đến thu nhập và hành vi người nộp thuế, nhằm quản lý hiệu quả và hạn chế tình trạng trốn, tránh thuế.

Đồng ý với phương án 5 bậc thuế như đề xuất trong dự thảo nhưng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An kiến nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu giảm mức thuế suất ở các bậc, đặc biệt đề nghị mức cao nhất chỉ nên dừng ở 25% để khuyến khích, động viên người nộp thuế.

Với phương án Bộ Tài chính lựa chọn tại dự thảo, UBND tỉnh Phú Thọ cho rằng, cần nâng mức thu nhập tính thuế ở các bậc, cụ thể: Bậc 1-20 triệu đồng/tháng, bậc 2 trên 20-40 triệu đồng, bậc 3 trên 40-60 triệu đồng, bậc 4 trên 60-100 triệu đồng, và bậc 5 trên 100 triệu đồng. Cách tính này phù hợp hơn với giá cả thị trường hiện tại.

Trong khi đó, Công ty TNHH Tư vấn Thuế Deloitte Việt Nam nhận định, mức thuế thu nhập cá nhân của Việt Nam hiện ở nhóm cao so với khu vực. Cụ thể, thuế suất tối đa của Việt Nam đang là 35%, ngang với Thái Lan và Philippines, trong khi Singapore là 24%, Malaysia và Myanmar là 30%. Mức thu nhập tính thuế tại từng bậc của Việt Nam cũng khá thấp so với khu vực.

Deloitte đề xuất ngoài việc điều chỉnh biểu thuế lũy tiến theo dự thảo, Bộ Tài chính cần nghiên cứu nâng mức thu nhập chịu thuế, đặc biệt ở bậc cao nhất, để phù hợp với tốc độ phát triển kinh tế, tăng sức cạnh tranh trong thu hút nhân lực chất lượng cao và hỗ trợ lực lượng lao động trong nước.

Lo người lao động chịu thiệt

Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) đề xuất bổ sung quy định cho phép Quốc hội hàng năm điều chỉnh mức thu nhập tính thuế theo biến động CPI. Quy định cần tăng các mức chịu thuế ở bậc 2 và 3 để phản ánh lạm phát, ví dụ: Nâng bậc 2 từ 15-45 triệu đồng, hoặc 50 triệu đồng; bậc 3 từ 45-75 triệu đồng hoặc 80 triệu đồng. Các bậc thuế cao (bậc 4 và 5) cũng cần tăng để đảm bảo đánh thuế đúng đối tượng thu nhập cao.

Về thuế suất, Vietcombank kiến nghị thiết kế khoảng cách rõ rệt giữa các bậc thấp và cao, thay vì giãn cách đều 5% như hiện nay. Cụ thể, bậc 2 sau khi gộp nên áp dụng mức 10% hoặc thấp hơn thay vì 15%, bậc 3 sau khi gộp nên áp dụng mức 20% hoặc thấp hơn thay vì 25%.

Ngân hàng cảnh báo, việc cố định các ngưỡng thu nhập chịu thuế trong thời gian dài mà không điều chỉnh theo lạm phát dẫn tới tình trạng thu nhập danh nghĩa của người lao động tăng nhưng thu nhập thực tế không đổi. Khi đó, họ vẫn bị đẩy lên bậc thuế cao hơn, làm số thuế phải nộp tăng nhanh hơn so với mức tăng thu nhập thực tế.

Theo tính toán, lạm phát lũy kế giai đoạn 2009-2024 đã khoảng 55% nhưng các ngưỡng thu nhập chưa được điều chỉnh, làm giảm thu nhập thực tế của người dân. Vietcombank kiến nghị bậc 4 cần nâng tối thiểu lên 75 triệu đồng và bậc 5 tối thiểu 120 triệu đồng, đồng thời tham chiếu tỷ lệ ngưỡng chịu thuế cao nhất trên GDP bình quân đầu người như các nước trong khu vực (Philippines là 17 lần, Malaysia là 36 lần), để Việt Nam áp dụng tỷ lệ 20-25 lần GDP bình quân đầu người.

Hội Tư vấn thuế và đại lý thuế TPHCM cho biết, ghi nhận đa số ý kiến đồng tình với việc bỏ mức thuế suất 35%, giữ mức tối đa 30% trở xuống để tạo lợi thế cạnh tranh về môi trường làm việc, thu hút và giữ chân nhân tài, chuyên gia và nhà khoa học. Theo đó, mức thuế thấp hơn cũng khuyến khích làm giàu chính đáng, hạn chế gian lận, trốn thuế và chuyển giá, đồng thời thu hút lao động nước ngoài. Hội đồng tình với phương án 5 bậc thuế theo dự thảo, nhưng đề nghị giãn rộng khoảng cách giữa bậc 1 và bậc 2 thêm từ 10-15 triệu đồng so với mức hiện nay.

Bộ Tài chính cho biết đã ghi nhận các ý kiến góp ý để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện phương án điều chỉnh biểu thuế lũy tiến trước khi trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.