Nhà ở xã hội nhìn từ phát biểu "không phải ai làm ở khu công nghiệp cũng có nhu cầu định cư và mua nhà"

Sáng 31/5/2023, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2023.

Phát biểu tại kỳ họp, đại biểu Trần Thị Vân - đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh nhất trí với 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế xã hội do Phó Thủ tướng Chính phủ báo cáo tại phiên khai mạc kỳ họp.

Đây là những giải pháp rất cụ thể, toàn diện, được tính toán trên cơ sở nhìn thẳng vào những tồn tại, hạn chế trong báo cáo nhằm đạt được những mục tiêu chung và 15 chỉ tiêu cụ thể mà Chính phủ đã đề ra.

Theo đại biểu, có 3 giải pháp mang tính định lượng trực tiếp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đó là gói giảm lãi suất 2% thuế giá trị gia tăng, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng và chỉ tiêu giải ngân 95% vốn đầu tư công đang được cộng đồng doanh nghiệp, Nhân dân kỳ vọng và mong đợi.

Để các giải pháp nêu trên có hiệu quả, đại biểu Trần Thị Vân cho rằng, năm 2015, Chính phủ đã ban hành Nghị định 100 về phát triển và quản lý nhà ở xã hội. Năm 2022, có Nghị quyết 43 của Quốc hội, Nghị quyết 11 của Chính phủ với các cái gói hỗ trợ giảm lãi suất 2% cho doanh nghiệp vay xây nhà cho công nhân, 15.000 tỷ đồng cho công nhân vay mua nhà ở xã hội qua Ngân hàng Chính sách và mới đây nhất là gói 120.000 tỷ đồng.

Như vậy, chỉ trong vòng có hơn 1 năm trở lại đây Chính phủ đã tung ra 3 gói hỗ trợ dành cho người thụ hưởng chính là công nhân lao động. Điều này thể hiện sự quan tâm và trách nhiệm của Quốc hội, Chính phủ đối với công nhân lao động trong cả nước.

Tuy nhiên, hai gói hỗ trợ theo Nghị quyết 43 và Nghị quyết 11 thì hiện đang giải ngân rất thấp, gói giảm lãi suất 2% hiện mới giải ngân được gần 1% và 15.000 tỷ đồng thì được trên 34%.

Bên cạnh đó, vừa qua Chính phủ cũng giao tiếp gói 120.000 tỷ đồng, trong đó đối tượng và thời gian kết thúc của 3 gói tín dụng này thì đang trùng lặp nhau và đều kết thúc vào cuối năm 2023. Vấn đề đặt ra là 2 gói tín dụng trước chúng ta còn chưa hấp thụ hết thì liệu gói 120.000 tỷ đồng có khả thi hay không? Trong khi Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở thì đang được sửa đổi và quy hoạch thì chúng ta chưa phê duyệt xong.

Trước những bất cập trên, đại biểu Trần Thị Vân đề nghị Chính phủ gộp 3 gói hỗ trợ thành 1 và đề xuất cho kéo dài đến hết năm 2025 thì mục tiêu xây dựng 1 triệu căn hộ mà Chính phủ đề ra mới có thể hoàn thành.

Theo đại biểu Trần Thị Vân, hiện nay, cả nước thì hiện có 7 triệu công nhân lao động trực tiếp tại khu công nghiệp, khu chế xuất. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, nhà ở phục vụ cho công nhân chỉ mới đáp ứng được khoảng gần 30%. Phần lớn công nhân lao động ngoại tỉnh chiếm khoảng 70% đang thuê trọ của các hộ gia đình tư nhân xây; các phòng trọ này thì hầu hết đều rất chật hẹp, chỉ từ 3 đến 4m2/người, không đảm bảo những điều kiện tối thiểu như là ánh sáng, vệ sinh diện tích và phòng cháy chữa cháy.

Trước kỳ họp thứ 5, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh cũng có buổi làm việc với Liên đoàn Lao động tỉnh, tiếp xúc với gần 1.000 cử tri, công nhân lao động, thăm khu nhà trọ công nhân và khảo sát nhu cầu nhà ở, nhà trọ và vay vốn đối với trên 200 chủ nhà trọ và gần 300 công nhân của phường Vân Dương, thành phố Bắc Ninh.

Qua khảo sát, chỉ có 27 công nhân có nhu cầu định cư và mua nhà chiếm gần 10%. Họ đều là các công nhân mà có gia đình và đã làm việc ở Bắc Ninh, có thời gian từ 5 đến 10 năm; 19 công nhân có nhu cầu ở trong ký túc xá của công nhân chiếm 6,5 %. Còn lại số đông công nhân chỉ có nhu cầu thuê trọ chiếm tới hơn 80% và họ là những công nhân xác định chỉ đến Bắc Ninh làm việc một thời gian, sau đó lại về quê sinh sống. Họ thường là các công nhân có tuổi đời rất trẻ, từ 18 đến 25 và chưa lập gia đình.

Qua đó, hiện nay các hộ gia đình, cá nhân, những người mà tự bỏ tiền ra xây nhà trọ cho thuê thì đang giúp chúng ta giải quyết chỗ ở cho hàng triệu công nhân lao động.

Vì vậy, Chính phủ cần phải có các chính sách để hỗ trợ đối tượng này và người làm chính sách thì cần phải phân định rõ việc định cư và chỗ ở để làm việc hoàn toàn khác nhau.

Đồng thời, ta cần phải tách bạch nhu cầu mua nhà và nhu cầu chỗ của công nhân. Không phải ai làm ở khu công nghiệp cũng có nhu cầu định cư và mua nhà tại địa phương mà nơi họ đến làm việc.

Thời gian qua, Quốc hội và Chính phủ đã có nhiều chính sách hỗ trợ cho chủ đầu tư xây nhà cho công nhân, hỗ trợ cho công nhân vay tiền để mua nhà này. Thế nhưng, đối tượng là hộ gia đình và các cá nhân xây nhà cho công nhân thuê thì chưa được hỗ trợ, không là đối tượng của các chính sách hỗ trợ.

Chính vì vậy, đại biểu Trần Thị Vân đề nghị Quốc hội, Chính phủ rà soát và bổ sung đối tượng quy định tại điểm c, khoản 1, Điều 15 của Nghị quyết 100 năm 2015. Đó là các hộ gia đình, cá nhân xây mới, cải tạo, sửa chữa nhà cho công nhân thuê được hưởng các gói hỗ trợ giảm lãi suất nêu trên. Việc làm này góp phần thực hiện mục tiêu kép, vừa hỗ trợ cho người dân, nhường đất cho phát triển công nghiệp, có sinh kế phát triển bền vững, vừa hạ giá thành thuê nhà cho công nhân; đồng thời ban hành các quy định, quy chuẩn chung để quản lý nhà trọ, hướng dẫn lộ trình và thời gian thực hiện và đây là cơ hội để giảm giá thuê nhà cho công nhân và nâng cao chất lượng nhà trọ.