Nhìn lại năm 2024: Những bài học từ sự biến động tỷ giá và lãi suất

Tỷ giá USD/VND: Đỉnh lịch sử và nguyên nhân sâu xa

Năm 2024, tỷ giá USD/VND tăng lên mức kỷ lục, với tỷ giá liên ngân hàng chạm ngưỡng 25.485 VND/USD vào cuối tháng 12, tăng 4,6% so với đầu năm. Thị trường tự do ghi nhận mức cao hơn, đạt 25.800 VND/USD, trong khi tỷ giá trung tâm do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) công bố là 24.335 VND/USD – mức cao nhất kể từ năm 2016.

Diễn biến tỷ giá USD/VND và chỉ số DXY giai đoạn 2022-2024. Nguồn: Bloomberg, MBS Research.

Theo báo cáo của Khối Nghiên cứu - Công ty Cổ phần Chứng khoán MBS (MBS Research), nguyên nhân chính là sức mạnh đồng USD tăng cao trên toàn cầu nhờ chính sách lãi suất cao nhất trong 23 năm của Fed. Chỉ số DXY đã đạt 108,5 vào cuối tháng 12, tăng 2,6% trong tháng cuối năm, nhờ các yếu tố như kỳ vọng tài khóa mở rộng và tăng trưởng GDP của Mỹ đạt 3,1% trong quý III. Trong nước, nhu cầu USD tăng mạnh để nhập khẩu nguyên liệu và thanh toán nợ nước ngoài đã làm gia tăng áp lực tỷ giá.

Trước áp lực này, NHNN đã bán ra một lượng lớn ngoại tệ và sử dụng các công cụ nghiệp vụ thị trường mở (OMO) để bình ổn thị trường. Tuy nhiên, dự trữ ngoại hối bị suy giảm và tỷ giá tiếp tục là một thách thức dài hạn. MBS Research nhấn mạnh, sự ổn định của tỷ giá là một bài toán phức tạp đòi hỏi sự kết hợp của nhiều biện pháp chính sách.

Lãi suất: Biến động phức tạp và chiến lược điều hành

Lãi suất năm 2024 cũng không nằm ngoài vòng xoáy biến động. Trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất qua đêm giảm từ 4% đầu tháng 12 xuống 2,4% vào giữa tháng nhờ NHNN bơm 172 nghìn tỷ đồng qua kênh OMO với lãi suất 4%. Tuy nhiên, áp lực thanh khoản tăng cao vào cuối năm đã đẩy lãi suất trở lại mức 3,6%.

Diễn biến lãi suất liên ngân hàng các kỳ hạn chính trong năm 2024 (Đơn vị: %). Nguồn: Bloomberg, MBS Research.

Lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng thương mại đạt 5,1%, cao hơn 20 điểm cơ bản so với đầu năm. Theo MBS Research, tăng trưởng tín dụng đạt 15,08% trong năm 2024, vượt mục tiêu đề ra. Sự gia tăng tín dụng nhanh hơn tốc độ huy động vốn đã buộc các ngân hàng tăng lãi suất để thu hút vốn.

Diễn biến lãi suất huy động của các nhóm ngân hàng giai đoạn 2022-2024 (%/năm). Nguồn: NHNN, Bloomberg, MBS Research.

Biến động của năm 2024 đã làm nổi bật tầm quan trọng của sự linh hoạt trong điều hành chính sách tiền tệ. NHNN đã thể hiện năng lực điều hành tốt qua các công cụ như phát hành tín phiếu, điều chỉnh lãi suất và bán ngoại tệ. Tuy nhiên, theo MBS Research, việc cân bằng giữa mục tiêu tăng trưởng và ổn định tài chính vẫn là một thách thức lớn.

Ngoài ra, cần giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn ngoại và tăng cường nội lực kinh tế. Thặng dư thương mại đạt 24,77 tỷ USD và dòng vốn FDI đạt 25,35 tỷ USD (+9,4%) là các tín hiệu tích cực, nhưng chúng chưa đủ để đảm bảo một nền kinh tế tự chủ. Du lịch, với mức tăng trưởng 39,5% so với cùng kỳ, cũng đóng góp tích cực vào cán cân thanh toán, nhưng sự phục hồi này cần được duy trì.

Năm 2025 hứa hẹn sẽ tiếp tục đối mặt với những thách thức từ thị trường quốc tế. Tỷ giá USD/VND được kỳ vọng dao động trong khoảng 25.500 – 25.800, trong khi lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng dự báo duy trì ở mức 5% – 5,2%. Chính sách tài khóa thận trọng của Mỹ và xu hướng bảo hộ thương mại có thể tạo thêm áp lực lên thị trường trong nước.

Để vượt qua, NHNN cần tiếp tục ổn định vĩ mô và thúc đẩy cải cách tài chính. Theo MBS Research, một chiến lược dài hạn hướng đến tăng năng suất lao động, tối ưu hóa nguồn vốn và giảm thiểu rủi ro từ biến động quốc tế sẽ là chìa khóa để đảm bảo sự phát triển bền vững.

>> Những ngành hưởng lợi lớn từ chuyển mình kinh tế Việt Nam năm 2025