Nóng: Ngày 24/4, Mỹ và Ukraine sẽ ký thỏa thuận khoáng sản quan trọng
Thỏa thuận Mỹ - Ukraine về đất hiếm và các khoáng sản chiến lược khác được thúc đẩy trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang.
Một thỏa thuận khoáng sản quan trọng giữa Mỹ và Ukraine dự kiến sẽ được ký kết vào ngày 24/4 tới, theo tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 17/4 trong cuộc họp với Thủ tướng Ý Giorgia Meloni tại Nhà Trắng.
“Tôi cho rằng chúng tôi sẽ ký thỏa thuận vào thứ Năm tới,” ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng - “Và tôi tin rằng họ sẽ thực hiện đúng những cam kết trong thỏa thuận này".
Ngay sau phát biểu của Tổng thống Trump, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Kinh tế Ukraine, bà Yulia Svyrydenko, xác nhận trên mạng xã hội rằng hai nước đã ký kết một bản ghi nhớ trực tuyến, được xem là bước đầu tiên tiến tới thỏa thuận hợp tác chính thức.
“Chúng tôi vui mừng thông báo về việc ký kết biên bản ghi nhớ với các đối tác Mỹ, mở đường cho một thỏa thuận hợp tác kinh tế và thành lập quỹ đầu tư phục vụ tái thiết Ukraine,” bà Svyrydenko viết.
Theo thỏa thuận đang được xây dựng, các doanh nghiệp Mỹ sẽ được tiếp cận với trữ lượng khoáng sản dồi dào của Ukraine, đồng thời tham gia vào quá trình tái thiết cơ sở hạ tầng tại quốc gia đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi chiến tranh.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh ông Trump thúc đẩy chính quyền Kyiv thực hiện các cam kết bồi thường để đổi lấy viện trợ quân sự và hỗ trợ từ phía Washington, vốn được bắt đầu dưới thời Tổng thống Joe Biden.
Theo Viện Kiel, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Đức chuyên theo dõi các nguồn hỗ trợ dành cho Ukraine, Mỹ đã chi khoảng 119,7 tỷ USD viện trợ cho Ukraine từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2024. Tuy nhiên, ông Trump cho rằng con số thực tế mà Mỹ đã hỗ trợ cho Ukraine trong cùng giai đoạn lên tới hơn 300 tỷ USD.
Hiệp ước khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine được đàm phán trong bối cảnh quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh tiếp tục xấu đi do các tranh chấp thương mại, các biện pháp thuế quan trả đũa lẫn nhau, cùng với việc Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu khoáng sản quan trọng.
Khoáng sản quan trọng đóng vai trò thiết yếu đối với nền kinh tế, an ninh quốc gia và chuyển đổi năng lượng sạch của Mỹ. Nhiều loại trong số này hiện đang được nhập khẩu và dễ bị ảnh hưởng bởi gián đoạn nguồn cung.
Dù chi tiết cụ thể của thỏa thuận chưa được công bố, theo báo cáo năm 2024 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Ukraine sở hữu khoảng 5% trữ lượng nguyên liệu thô chiến lược toàn cầu — bao gồm than chì, titan, berili và urani, cùng các kim loại đất hiếm được sử dụng trong sản xuất vũ khí, tua-bin gió và thiết bị điện tử.
Trung Quốc hiện thống trị thị trường đất hiếm toàn cầu, chiếm khoảng 61% sản lượng khai thác và 92% công đoạn tinh chế theo số liệu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA). Đáp lại việc Bắc Kinh áp đặt lệnh hạn chế xuất khẩu đối với sáu loại khoáng sản thiết yếu từ ngày 4/4, Tổng thống Trump đã ra lệnh xem xét các mức thuế mới có thể áp dụng đối với khoáng sản quan trọng nhập khẩu vào Mỹ.
Tuần trước, đại diện Mỹ và Ukraine đã gặp nhau tại Washington để tiến hành vòng đàm phán mới. Theo hãng tin Reuters, cuộc họp diễn ra trong không khí “đối kháng”, với dự thảo thỏa thuận lần này được cho là “mở rộng hơn” so với phiên bản mà Kyiv từng từ chối hồi tháng 2 sau khi xảy ra bất đồng giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Trong khi thỏa thuận khoáng sản đang tiến triển, các vấn đề lớn hơn về an ninh của Ukraine vẫn còn bỏ ngỏ. Trong cuộc gặp với ông Trump vào tháng 2, Tổng thống Zelensky đã đề nghị Mỹ đưa ra các bảo đảm an ninh, bao gồm việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình phương Tây và hỗ trợ chống lại các cuộc tấn công tiềm tàng từ Nga.
Tuy nhiên, các nguồn tin cho biết yêu cầu này nhiều khả năng sẽ không được đưa vào thỏa thuận cuối cùng.
Kể từ khi phát động chiến dịch quân sự vào tháng 2/2022, Nga hiện đang chiếm giữ khoảng 20% lãnh thổ Ukraine. Trong những tuần gần đây, Tổng thống Zelensky đã cáo buộc Trung Quốc cung cấp vũ khí và lực lượng hỗ trợ cho Nga — một cáo buộc bị Bắc Kinh bác bỏ, gọi là “hoàn toàn vô căn cứ”.
Tham khảo Reuters
