Phát hiện, khai mở ‘mỏ vàng’ 3,2 tỷ tấn ẩn trong hồ nước thải

Theo trang Mining, hiện nay, hàng triệu tấn chất thải từ các mỏ khoáng sản vẫn đang tiếp tục bị thải ra môi trường, trong khi hàng tỷ tấn khác vẫn nằm yên trong các hồ chứa hoặc đập nước thải cũ.

Phần lớn trong số những địa điểm này vẫn còn lưu giữ lượng khoáng sản đáng kể – mở ra cơ hội không chỉ phục hồi môi trường mà còn khai thác thêm nguồn “kho báu” khoáng sản tiềm năng. Bằng cách tái xử lý, các công ty khai khoáng có thể biến những hồ bãi thải từ gánh nặng thành tài sản sinh lời.

Thực tế cho thấy, các bãi thải mỏ hoàn toàn có thể trở thành cơ hội kinh doanh trong tương lai gần. Với tốc độ khai thác không ngừng tăng, khối lượng chất thải từ hoạt động khai khoáng toàn cầu trong năm 2018 được ước tính vào khoảng 3,2 tỷ tấn đối với đồng và 1,8 tỷ tấn đối với sắt – một khối lượng khổng lồ, đủ để tái hình dung lại nguồn lợi từ nước thải.

Từ lâu, ngành công nghiệp khai khoáng đã nhận thức rõ rằng chi phí quản lý và phục hồi bãi thải là một gánh nặng lớn, ảnh hưởng đến lợi nhuận và tính bền vững của doanh nghiệp. Trong bối cảnh các mục tiêu phát triển bền vững ngày càng được đặt lên hàng đầu, các công ty khai thác trên toàn thế giới đang tích cực tìm kiếm những giải pháp và chiến lược thông minh nhằm cắt giảm lượng chất thải phát sinh. Trong đó, tái xử lý đang nổi lên như một giải pháp khả thi, vừa giảm rủi ro môi trường, vừa tạo thêm giá trị đầu tư.

Nhiều mỏ khoáng hiện còn đang hoạt động hoặc đã ngưng khai thác vẫn chứa một lượng khoáng chất đáng kể từng bị bỏ qua. Nhờ những tiến bộ trong công nghệ, giờ đây, các doanh nghiệp có thể chiết xuất kim loại quý từ chính những đống bãi thải tưởng chừng vô giá trị.

Trong số các loại chất thải từ khai thác vàng, đồng và quặng sắt, tiềm năng phục hồi khoáng sản là rất lớn. Việc tái xử lý không chỉ tiết kiệm chi phí so với khai thác nguyên liệu mới, mà còn giúp giảm thiểu tác động môi trường. Các nghiên cứu cho thấy, xử lý chất thải từ bãi chứa có thể tiết kiệm gấp ba lần chi phí so với khai thác trực tiếp từ nguyên liệu nguyên khai.

Phương pháp phổ biến hiện nay là hút bùn thải từ các đập nước đã có sẵn về nhà máy, sau đó áp dụng các quy trình xử lý khoáng sản thích hợp để tách kim loại quý. Phần bùn còn lại được tách nước, làm khô; lượng nước thu được được tái sử dụng trong nhà máy hoặc xử lý để hoàn trả lại môi trường.

Cách tiếp cận này không chỉ giúp giảm lãng phí tài nguyên nước, mà còn góp phần làm sạch – thậm chí loại bỏ hoàn toàn – các bãi nước thải hiện hữu, đồng thời mở ra hướng đi mới trong việc biến chất thải mỏ thành nguồn tài sản sinh lợi. Nhìn chung, các giải pháp khai khoáng hiệu quả và bền vững như tái xử lý đang dần trở thành mô hình “ba bên cùng có lợi”: doanh nghiệp – cộng đồng – môi trường.

Tại Mỹ, một ví dụ điển hình cho xu hướng này được ghi nhận vào tháng 5/2024: Các nhà khoa học đã phát hiện ra một “mỏ kho báu” mới – nguồn lithium ẩn trong nước thải từ các cơ sở khai thác khí tự nhiên bằng kỹ thuật thủy lực cắt phá (fracking) tại bang Pennsylvania.

Với sự hỗ trợ của công nghệ phân tích dữ liệu tự động kết hợp kỹ thuật chiết xuất trực tiếp, các chuyên gia đã truy vết và thu được lượng lithium đáng kể. Theo Tạp chí Chemical & Engineering, phát hiện này có thể mở ra một phương pháp khai thác hoàn toàn mới, giảm nhu cầu xây dựng thêm các mỏ khai thác truyền thống để đáp ứng nhu cầu nguyên liệu cho pin và thiết bị công nghệ cao.

Đặc biệt, hệ thống công nghệ sử dụng trong dự án này là một tổ hợp điều khiển đa tầng hiện đại, có thể vận hành từ xa, giúp con người chỉ cần giám sát thay vì can thiệp trực tiếp. Trí tuệ nhân tạo và mô phỏng 3D được tích hợp để cập nhật dữ liệu chiết xuất theo thời gian thực – nâng cao độ chính xác và an toàn trong quá trình vận hành.

Những bước tiến như vậy không chỉ cho thấy sự đổi mới công nghệ trong ngành khai khoáng, mà còn mở ra một chương mới cho cách con người tiếp cận tài nguyên – với góc nhìn bền vững và thông minh hơn.

>> Tìm thấy ‘kho báu’ khổng lồ trong bãi rác 4.100ha, ước tính giá trị lên tới 150.000 tỷ