Phát hiện vi nhựa từ bao bì thực phẩm và đồ dùng 1 lần có thể xâm nhập cơ thể, làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột

Một nghiên cứu mới cho thấy vi nhựa từ vật liệu phân hủy sinh học phổ biến có thể xâm nhập vào chu trình trao đổi chất của vi khuẩn và tế bào trong đường ruột sau khi được đưa vào cơ thể.

Các nhà khoa học tại Trung Quốc và Mỹ phát hiện vi nhựa từ axit polylactic (PLA) – một loại nhựa sinh học – có thể làm rối loạn quá trình trao đổi chất và gây tổn thương hàng rào bảo vệ ruột ở chuột, từ đó có khả năng góp phần dẫn đến các bệnh như viêm ruột và tiểu đường.

“Đây là lần đầu tiên trên thế giới, vi nhựa được phát hiện tham gia vào chu trình trao đổi chất của cơ thể”, tác giả chính Cui Xuejing, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Công nghệ và Khoa học Nano Quốc gia (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc), cho biết.

Trong bài công bố trên tạp chí “Proceedings of the National Academy of Sciences” hôm 5/5, nhóm nghiên cứu viết: “Nhựa phân hủy sinh học PLA từng được ca ngợi là giải pháp tiềm năng thay thế nhựa truyền thống có nguồn gốc từ dầu mỏ. Tuy nhiên, việc PLA được sử dụng rộng rãi trong bao bì thực phẩm và đồ dùng dùng 1 lần đã làm gia tăng khả năng lây nhiễm qua đường tiêu hóa”.

Những năm gần đây, vi nhựa đã được phát hiện trong phổi, thận, máu, nhau thai và sữa mẹ của con người. Theo nhóm nghiên cứu, mỗi người trưởng thành có thể tiêu thụ trung bình khoảng 5g vi nhựa mỗi tuần thông qua thực phẩm, nước máy, đồ uống đóng chai và vật dụng chứa đựng – trẻ sơ sinh thậm chí còn tiếp xúc nhiều hơn do sử dụng bình bú nhựa.

Trong bối cảnh nỗ lực cắt giảm nhựa dùng một lần còn hạn chế, nhiều người chuyển sang sử dụng nhựa phân hủy sinh học như một giải pháp thay thế. PLA – được sản xuất từ nguồn tái tạo như tinh bột ngô và mía – hiện là loại nhựa phân hủy sinh học phổ biến nhất, có mặt trong bao bì thực phẩm, đồ dùng một lần và cả quần áo.

Tuy nhiên, tác động của vi nhựa PLA đến sức khỏe con người vẫn chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng – điều đáng lưu ý vì loại nhựa này giòn hơn nhựa thông thường, dễ phân hủy thành các hạt nhỏ li ti.

Để đánh giá ảnh hưởng của vi nhựa PLA, nhóm chuyên gia đến từ Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, Đại học Sun Yat-sen và Đại học Columbia đã tiến hành thử nghiệm trên chuột.

Kết quả cho thấy vi nhựa PLA sau khi được ăn vào sẽ bị vi sinh vật đường ruột phân hủy, sau đó tham gia vào chu trình trao đổi chất của hệ vi sinh và các tế bào biểu mô – lớp tế bào bảo vệ lót bên trong ruột và cơ quan.

Hệ vi khuẩn đường ruột - đặc biệt là “Helicobacter muridarum" và “Barnesiella visceriocola” - có khả năng phân hủy vi nhựa PLA bằng cách tiết enzyme esterase, có thể phá vỡ liên kết trong cấu trúc vi nhựa.

Những mảnh nhựa này sau đó được sử dụng như nguồn carbon cho vi khuẩn, tạo ra các chất có liên quan đến bệnh tiểu đường và tăng axit uric – nguyên nhân gây ra bệnh gout và sỏi thận.

Ngoài ra, vi nhựa còn làm giảm sản xuất các axit béo chuỗi ngắn – nguồn năng lượng chính của biểu mô ruột, từ đó dẫn đến hiện tượng chán ăn và sụt cân ở chuột.

Nhóm nghiên cứu nhận định: “Dù chưa rõ vi khuẩn đường ruột phân biệt vi nhựa PLA bằng cách nào, nhưng có thể việc tiếp xúc thường xuyên với vi nhựa qua thực phẩm và đồ uống đã khiến hệ vi sinh vật ‘thích nghi’ để nhận diện và phân hủy chúng”.

Vi nhựa PLA còn có thể thúc đẩy sự phát triển của các vi khuẩn có hại như “Helicobacter muridarum”, khiến chúng thay thế những vi sinh vật có lợi vốn đóng vai trò phân giải chất xơ trong chế độ ăn, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa.

Theo Cui, tổn thương do vi nhựa PLA có thể hồi phục sau 6–12 tháng nếu ngừng tiếp xúc, nhưng việc tiếp xúc kéo dài hoặc ở mức độ cao có thể gây hậu quả không thể đảo ngược.

Hiện chưa có bằng chứng cho thấy vi nhựa tồn tại vĩnh viễn trong cơ thể, nhưng bà khuyến nghị nên hạn chế phơi nhiễm để đề phòng rủi ro.

Bên cạnh đó, Cui cũng nhấn mạnh rằng các nghiên cứu về độ an toàn của nhựa phân hủy sinh học trong cơ thể vẫn đang ở giai đoạn đầu. Dù còn nhiều điều chưa rõ, bà cho rằng việc sử dụng nhựa phân hủy sinh học vẫn mang lại lợi ích môi trường và “còn quá sớm để loại bỏ chúng khỏi danh sách giải pháp thay thế nhựa truyền thống”.

Theo SCMP

>> Phát hiện trứng nhiễm khuẩn số lượng lớn, khẩn cấp thu hồi hơn 20 triệu quả