Sắp tới, người dân có thể sẽ được phép khởi kiện online

Tòa án Nhân dân Tối cao vừa công bố lấy ý kiến dự thảo lần thứ ba Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao về hướng dẫn thực hiện thủ tục tố tụng và thủ tục hành chính tư pháp trên môi trường điện tử tại các tòa án. Điểm mới đáng chú ý trong dự thảo lần này là quy định cụ thể về thủ tục để người dân có thể gửi đơn khởi kiện, đơn yêu cầu cũng như tài liệu, chứng cứ thông qua phương tiện điện tử.

Theo dự thảo, việc thực hiện thủ tục tố tụng, hành chính tư pháp trực tuyến sẽ bao gồm nhiều nội dung như: nộp đơn khởi kiện, đơn yêu cầu, đơn đề nghị, kiến nghị; cung cấp, giao nộp tài liệu, chứng cứ; cấp, tống đạt và thông báo văn bản; nộp án phí, lệ phí, chi phí tố tụng, tạm ứng án phí, lệ phí, chi phí tố tụng; cùng với việc giao nhận hồ sơ, tài liệu, chứng cứ, văn bản tố tụng giữa các tòa án.

Điều 18 của dự thảo quy định rõ, cơ quan, tổ chức và cá nhân có thể gửi đơn khởi kiện, yêu cầu kèm theo tài liệu, chứng cứ hiện có trên hệ thống điện tử giải quyết thủ tục tố tụng, hành chính tư pháp qua Cổng dịch vụ công quốc gia hoặc theo hình thức khác do TAND Tối cao hướng dẫn. Tuy nhiên, ngoại lệ được áp dụng với các loại vật chứng, tài liệu nghe được, nhìn được hoặc những chứng cứ không thể chuyển đổi thành thông điệp dữ liệu điện tử.

Thời điểm xác định ngày khởi kiện, yêu cầu được tính từ ngày cơ quan, tổ chức, cá nhân gửi đơn trực tuyến và hệ thống xác nhận đã gửi thành công. Việc gửi tài liệu, chứng cứ cũng sẽ được thực hiện thông qua tài khoản giao dịch điện tử của người dùng. Ngay sau khi nhận được đơn và tài liệu liên quan, tòa án có trách nhiệm gửi xác nhận tiếp nhận cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đã gửi.

Để thực hiện thủ tục trực tuyến, người dân cần đăng ký tài khoản giao dịch điện tử với tòa án bằng tài khoản định danh điện tử do hệ thống định danh và xác thực điện tử cấp, được tích hợp trên Cổng dịch vụ công quốc gia và hệ thống điện tử giải quyết thủ tục tố tụng, hành chính tư pháp của tòa án.

Dự thảo cũng cho phép tòa án tổ chức phiên họp, phiên tòa trực tuyến để giải quyết và xét xử các vụ việc, ngoại trừ những vụ án liên quan đến bí mật nhà nước và an ninh quốc gia. Tuy nhiên, các thủ tục này chỉ được triển khai khi tòa án có đủ điều kiện về cơ sở hạ tầng và kỹ thuật.

Việc ban hành Nghị quyết được đánh giá là bước đi kịp thời, phù hợp với xu thế chuyển đổi số và nhu cầu thực tiễn hiện nay. Sau khi được thông qua, Nghị quyết sẽ trở thành cơ sở pháp lý quan trọng để cá nhân, tổ chức và tòa án áp dụng trong thực tiễn. Không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, công sức cho cả người dân lẫn đội ngũ thẩm phán, thư ký, quy định mới còn góp phần nâng cao tính minh bạch trong hoạt động tố tụng, cải thiện hiệu quả giải quyết các vụ việc tại tòa án.