Sau lệnh trừng phạt, Mỹ lại thấy Nga là ‘miền đất hứa’, muốn đi tới thỏa thuận hợp tác kinh tế?

Một sự tan băng đầy thận trọng trong quan hệ Mỹ - Nga đang mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp Mỹ làm điều mà trước đây dường như không thể tưởng tượng nổi: quay trở lại Nga sau 3 năm rời bỏ thị trường này.

Sau các cuộc đàm phán với Nga vào tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã ca ngợi những "cơ hội phi thường" mà cả hai quốc gia có thể tận dụng khi chiến tranh ở Ukraine kết thúc. Tiếp đó, Tổng thống Donald Trump tuyên bố đang "tìm cách thúc đẩy một số thỏa thuận phát triển kinh tế" với Moscow.

Tuy nhiên, quy mô rút lui của các công ty Mỹ khỏi Nga sau cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 có thể khiến việc quay lại gặp nhiều khó khăn. Theo thống kê của Trường Quản lý Yale, hơn 1.000 công ty toàn cầu đã tự nguyện rút lui hoặc cắt giảm hoạt động tại Nga kể từ thời điểm đó.

Kirill Dmitriev, Giám đốc Quỹ Đầu tư Trực tiếp Nga, cho biết ông kỳ vọng một số công ty Mỹ sẽ quay lại sớm nhất vào quý II năm nay, theo hãng thông tấn nhà nước Nga TASS.

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn hoài nghi về khả năng này, cho rằng lợi ích khi đầu tư lại vào Nga là quá nhỏ so với những rủi ro tiềm ẩn.

"Tôi nghi ngờ chuyện nhiều công ty sẽ đánh đổi danh tiếng của mình để bước vào một môi trường kinh doanh đầy rủi ro và không an toàn như hiện nay", Janis Kluge, nhà nghiên cứu tại Viện Các vấn đề Quốc tế và An ninh Đức (SWP), nhận định. "Thị trường này vẫn còn quá độc hại để các doanh nghiệp Mỹ kiếm được nhiều lợi nhuận".

Môi trường kinh doanh đầy rủi ro

Nga vốn đã là một môi trường kinh doanh khá thách thức với nhiều vấn đề như quan liêu, thủ tục hành chính rườm rà và những rào cản từ Điện Kremlin.

Kể từ cuộc xâm lược Ukraine, tình hình càng trở nên khó khăn hơn do hàng loạt lệnh trừng phạt kinh tế từ phương Tây. Nguy cơ lớn nhất mà các công ty nước ngoài phải đối mặt hiện nay là khả năng bị chính phủ Nga tịch thu tài sản.

Năm 2023, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh cho phép chính phủ tạm thời kiểm soát tài sản của các công ty nước ngoài. Không lâu sau đó, Điện Kremlin quốc hữu hóa tài sản của hai công ty lớn là hãng sữa Danone (Pháp) và hãng bia Carlsberg (Đan Mạch).

Tham nhũng tại Nga cũng ngày càng gia tăng, với vị trí tụt từ 136 xuống 154/180 quốc gia về mức độ tham nhũng trong khu vực công theo đánh giá của Transparency International từ 2021 đến 2024.

Bên cạnh đó, nền kinh tế Nga ngày càng bị cô lập với phần còn lại của thế giới, chủ yếu do các lệnh trừng phạt.

Ngay sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra, Mỹ, EU, Anh và Canada đã loại một số ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT, khiến các ngân hàng này gặp khó khăn trong việc thực hiện giao dịch với nước ngoài. Việc đưa các ngân hàng này trở lại SWIFT không thể do Mỹ tự quyết định, mà cần sự hợp tác từ EU, do hệ thống này đặt trụ sở tại Bỉ.

Ngay cả khi Mỹ dỡ bỏ một số biện pháp kiểm soát xuất khẩu và đóng băng tài sản của Nga, các đối tác thương mại lớn khác vẫn có thể giữ nguyên các biện pháp trừng phạt của họ. Vào thứ Hai vừa qua, EU đã thông qua gói trừng phạt thứ 16 nhằm vào Nga.

“Hiện nay, thực hiện một giao dịch bằng tiền tệ phương Tây từ Nga đã trở nên vô cùng đắt đỏ và phức tạp,” Kluge cho biết. “Các lệnh trừng phạt đã khiến nhiều công ty phương Tây không thể tiếp tục hoạt động tại đây.”

Thời kỳ hoàng kim đã qua

Theo Elina Ribakova, chuyên gia cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (Mỹ), Nga đã không còn là một điểm đến hấp dẫn cho các doanh nghiệp nước ngoài từ gần một thập kỷ nay.

Thời kỳ hoàng kim của nền kinh tế Nga, theo Ribakova, là từ đầu những năm 2000 đến khoảng năm 2014, khi giá dầu tăng cao. Trong giai đoạn này, Moscow thu lợi lớn từ việc xuất khẩu dầu và khí đốt tự nhiên, bao gồm cả sang Mỹ.

Nhiều công ty nước ngoài đã đến Nga để đầu tư vào lĩnh vực năng lượng hoặc phục vụ tầng lớp trung lưu đang phát triển mạnh mẽ của nước này.

Tuy nhiên, tình hình hiện nay đã thay đổi đáng kể. Mỹ không chỉ tự chủ về năng lượng mà còn trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Nga trên thị trường năng lượng toàn cầu thông qua việc xuất khẩu dầu và khí đốt. Điển hình là châu Âu đã tăng cường nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ để thay thế nguồn cung từ Nga.

Chiến tranh Ukraine cũng làm suy giảm nghiêm trọng tầng lớp trung lưu tại Nga khi nhiều người đã nhập ngũ, tử trận hoặc rời bỏ đất nước. Mặc dù tiền lương đã tăng do thiếu hụt lao động, nền kinh tế Nga hiện nay chủ yếu xoay quanh lĩnh vực công nghiệp quân sự, một lĩnh vực khó có thể hợp tác giữa Mỹ và Nga.

Việc quay trở lại Nga đơn giản là không đáng để các công ty nước ngoài mạo hiểm.

Một trong những rủi ro lớn nhất là sự mong manh của mối quan hệ ngoại giao giữa Moscow và Washington. “Nếu thái độ của Nga đối với Mỹ thay đổi thì sao?” Ribakova đặt câu hỏi. “Hôm nay họ trải thảm đỏ chào đón, nhưng ngày mai thì sao? Điều đó rất khó lường”.

Không chỉ Nga, chính sách của Mỹ cũng có thể thay đổi nhanh chóng. Michael Rochlitz, phó giáo sư kinh tế tại Đại học Oxford, cho rằng sự bất ổn trong chính quyền Trump là một vấn đề lớn.

“Với chính quyền Trump, mọi thứ có thể thay đổi theo từng ngày, từng tuần. Vậy có đáng để đầu tư vào một chính sách thất thường như vậy không?” ông nói. “Điều gì sẽ xảy ra nếu bốn năm nữa Mỹ có một tổng thống thuộc đảng Dân chủ?”

Rochlitz kết luận ngắn gọn về triển vọng kinh doanh tại Nga: "Rủi ro cao, lợi nhuận thấp".

Theo CNN

>> DeepSeek gây chấn động khi công bố tỷ suất lợi nhuận khủng 545%