Siêu cường tham vọng xây dựng lò phản ứng hạt nhân trên Mặt Trăng, dự kiến tiêu tốn 79.000 tỷ đồng trong 5 năm

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang thúc đẩy kế hoạch đặt một lò phản ứng hạt nhân trên Mặt trăng nhằm cung cấp năng lượng cho căn cứ của con người trong tương lai.

Theo chỉ thị do quyền Giám đốc NASA Sean Duffy gửi tới các quan chức hồi tháng 7, lò phản ứng dự kiến sẽ được xây trên Mặt trăng vào năm 2030. Đây là mục tiêu đầy tham vọng, khiến giới khoa học lo ngại về chi phí khổng lồ cũng như khả năng hoàn thành trong khung thời gian ngắn ngủi.

Kế hoạch này gắn với mục tiêu của Mỹ trong việc đưa phi hành gia trở lại Mặt trăng và duy trì vị thế dẫn đầu trong thám hiểm vũ trụ. Được biết, chỉ đạo này vạch ra lộ trình thiết kế, phóng và lắp đặt một lò phản ứng với công suất 100 kilowatt (kW) tại vùng cực Nam Mặt trăng.

Công suất này đủ cung cấp điện cho khoảng 70-80 hộ gia đình Mỹ. Dù không lớn, nhưng so với những máy phát điện hạt nhân cơ bản hiện chỉ đủ cung cấp năng lượng cho tàu thăm dò sao Hỏa hay một số thiết bị vũ trụ khác, thì đây vẫn được xem là bước nhảy vọt đáng kể.

Theo Bhavya Lal, cựu quan chức NASA, lò phản ứng trên Mặt trăng vận hành tương tự như trên Trái đất: Phản ứng hạt nhân có kiểm soát từ nhiên liệu uranium tạo ra nhiệt, từ đó sinh điện.

Khác biệt lớn là trên Trái đất có bầu khí quyển và nguồn nước để làm mát, còn trên Mặt trăng thì không. Do đó, lò phản ứng cần tản nhiệt trực tiếp ra không gian bằng các bộ tản nhiệt cỡ lớn và hoạt động ở nhiệt độ cao hơn.

Bên cạnh đó, kế hoạch phát triển lò phản ứng cũng được công bố trong bối cảnh NASA đối mặt nhiều khó khăn.

Ít nhất 20% nhân sự của cơ quan này đã rời đi, trong khi ngân sách cũng bị đề xuất cắt giảm. Dự thảo ngân sách năm tài khóa 2026 kêu gọi giảm 24% chi tiêu cho NASA, từ gần 25 tỷ USD xuống còn khoảng 19 tỷ USD.

Tuy nhiên, cơ quan này vừa nhận được cú hích mới từ Đạo luật One Big Beautiful Bill Act của ông Donald Trump, khi phân bổ thêm gần 10 tỷ USD cho NASA đến năm 2032, bao gồm các chương trình lên sao Hỏa và trở lại Mặt trăng.

Theo ước tính của Lal và Myers, việc phát triển lò phản ứng hạt nhân trên Mặt trăng có thể tiêu tốn khoảng 3 tỷ USD (hơn 79.000 tỷ đồng) trong 5 năm.