Tại sao thiếu hụt giáo viên nhưng sinh viên sư phạm vẫn thất nghiệp?

Tính đến tháng 4/2024, cả nước đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng về thiếu giáo viên, với hơn 113.000 vị trí còn bỏ trống. Dự báo năm học 2024-2025 cho thấy, tình hình càng trở nên nghiêm trọng hơn: cấp tiểu học thiếu 6.621 giáo viên môn Tin học và 5.780 giáo viên môn Ngoại ngữ. Ở cấp THCS, các môn học đang thiếu hụt trầm trọng, bao gồm môn Công nghệ với 11.598 giáo viên, môn Khoa học tự nhiên thiếu 2.366 giáo viên và môn Nghệ thuật thiếu 4.321 giáo viên.

Nỗi lo về thiếu giáo viên đang bao trùm lên nhiều tỉnh thành trên cả nước, và việc tuyển dụng ngành sư phạm cũng gặp không ít khó khăn. Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ ra rằng đến đầu năm học 2024-2025, tỉnh Quảng Ninh sẽ thiếu 243 cán bộ quản lý, 2.264 giáo viên và 1.911 nhân viên. Chỉ riêng tại TP. Hạ Long, con số thiếu hụt giáo viên lên tới 829 người, trong khi thị xã Đông Triều và thị xã Quảng Yên lần lượt thiếu 466 và 446 giáo viên. TP. Cẩm Phả và TP. Móng Cái cũng không khá hơn, với số lượng thiếu hụt là 402 và 642 giáo viên.

Những môn học thiếu nhiều giáo viên nhất gồm: Tiếng Anh, Tin học, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân và An ninh.

Tại TP. HCM, dù đã kết thúc đợt 1 kỳ tuyển dụng, nhưng kết quả cho thấy vẫn còn khoảng cách lớn giữa nhu cầu và thực tế. Trong tổng số 337 nhu cầu tuyển dụng, TP. HCM chỉ tuyển được 294 giáo viên và nhân viên, trong đó có 254/263 giáo viên và 41/74 nhân viên.

Tỉnh Đắk Nông, với hơn 200.000 học sinh các cấp trong năm học 2024-2025, dự kiến sẽ tăng thêm hơn 500 lớp học dù số trường không thay đổi so với năm học trước. Để đáp ứng nhu cầu giảng dạy, tỉnh Đắk Nông yêu cầu bổ sung gấp hơn 2.100 biên chế giáo viên và hơn 600 biên chế nhân viên trường học.

Sinh viên sư phạm vẫn thất nghiệp

Mặc dù tình trạng thiếu giáo viên tưởng chừng đang mở ra những cơ hội lớn cho sinh viên sư phạm, thực tế lại không hề thuận lợi như mong đợi. Một bộ phận lớn sinh viên sư phạm ra trường vẫn phải đối mặt với cảnh thất nghiệp, hoặc tệ hơn, phải làm trái ngành hoặc từ bỏ ngành học mà họ đã chọn.

Một nguyên nhân quan trọng dẫn đến thực trạng này là mức lương thấp không đủ để đảm bảo cuộc sống cho các giáo viên. Dù nhà nước đã thực hiện nhiều biện pháp như tăng lương, cấp phụ cấp ưu đãi, và mở rộng các tiêu chuẩn nâng lương trước thời hạn, nhưng thu nhập của giáo viên vẫn không theo kịp sự gia tăng giá cả hàng hóa và biến động của nền kinh tế. Kết quả là, nhiều giáo viên phải bỏ nghề để tìm kiếm những cơ hội thu nhập tốt hơn, làm giảm nguồn tuyển và khó thu hút người tài vào ngành sư phạm.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Ngoài yếu tố tài chính, áp lực nghề nghiệp cũng là một lý do khiến nhiều sinh viên sư phạm cảm thấy nản lòng. Nghề giáo không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn yêu cầu kỹ năng mềm để quản lý lớp học, tổ chức phong trào và tham gia các hội thi. Trách nhiệm của giáo viên còn lớn hơn khi họ phải chăm sóc và giáo dục học sinh không chỉ trong học tập mà còn trong đời sống và văn hóa. Sự kỳ vọng cao từ phụ huynh cùng với áp lực công việc khiến không ít người trẻ phải suy nghĩ lại về sự lựa chọn nghề nghiệp của mình.

Bên cạnh đó, thực tế địa phương không được giao chỉ tiêu tuyển dụng trong khi nhiều trường học ở địa phương đang trong tình trạng thiếu giáo viên vẫn đang diễn ra.

Những yếu tố trên đã tạo ra một thách thức lớn, khiến nhiều sinh viên sư phạm không thể gắn bó lâu dài với nghề. Điều này không chỉ làm giảm chất lượng giáo dục mà còn tạo ra một vòng luẩn quẩn trong việc tuyển dụng và giữ chân giáo viên. Các giải pháp hiệu quả và kịp thời là cần thiết để vực dậy ngành sư phạm và thu hút nhân tài trở lại với nghề giáo.

Giải pháp được đưa ra

Một trong những giải pháp quan trọng nhằm cải thiện tình hình đào tạo giáo viên là sự ra đời của Nghị định số 116/2020/NĐ-CP. Nghị định này không chỉ hỗ trợ tiền học phí và chi phí sinh hoạt cho sinh viên sư phạm mà còn tạo điều kiện cho các địa phương chủ động hơn trong việc hoạch định nhu cầu giáo viên của mình. Hằng năm, UBND tỉnh, thành phố sẽ rà soát và xác định nhu cầu tuyển dụng, đào tạo giáo viên theo từng cấp học, môn học và gửi thông tin cho Bộ GDĐT, đồng thời công khai trên các phương tiện truyền thông.

Dựa trên chỉ tiêu được công bố từ các cơ sở đào tạo giáo viên và nhu cầu thực tế tại địa phương, các tỉnh thành có thể đặt hàng hoặc đấu thầu đào tạo giáo viên. Đây là điểm nhấn quan trọng giúp giải quyết bài toán đào tạo giáo viên gắn với nhu cầu thực tiễn của từng địa phương.

Tuy nhiên, theo PGS.TS Lê Thành Bắc, Phó Giám đốc Đại học Đà Nẵng, thực trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ vẫn còn tồn tại và việc triển khai Nghị định 116 hiện gặp nhiều hạn chế. Để khắc phục những hạn chế, ông Bắc đề nghị cần có chiến lược dự đoán phát triển nguồn nhân lực toàn quốc một cách tổng thể. Một kế hoạch đào tạo bài bản và đồng bộ sẽ giúp khắc phục tình trạng thiếu hụt giáo viên cục bộ và giảm thiểu tình trạng thất nghiệp trong sinh viên sư phạm.

Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra chỉ đạo mạnh mẽ yêu cầu các địa phương phải tận dụng tối đa số biên chế giáo viên đã được phân bổ, đảm bảo không chỉ đủ về số lượng mà còn chất lượng giáo viên. Đồng thời, các địa phương cũng cần phải tổ chức sắp xếp và điều phối giáo viên giữa các cơ sở một cách hợp lý, nhằm khắc phục hiệu quả tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ, tạo ra sự cân bằng và nâng cao chất lượng giáo dục trên toàn quốc.

>>Công chức kế toán được tăng lương ngày 1/7/2024, cao nhất 17 triệu đồng